Door Sandra Posthumus, auteur van het boek Tinnitus – Er is iets aan te doen.
Leer er maar mee leven, want er is niets aan te doen. Dit is wat de meeste mensen met tinnitus te horen krijgen, omdat in het algemeen nog steeds wordt gedacht dat het door gehoorschade ontstaat.
In Nederland zijn er waarschijnlijk 3-5 miljoen mensen met tinnitus. Precies zullen we het nooit weten, omdat het voor velen niet ernstig genoeg is om naar de arts te gaan. Tinnitus is er in vele vormen en varieert enorm in ernst. De een hoort het alleen in volledige stilte en bij de ander komt het geluid boven gesprekken uit. De een hoort één geluid en de ander een heel orkest. Bij mannen komt een hoge piep het meest voor en bij vrouwen een ruis/suis. Ook hebben veel mensen naast tinnitus last van hyperacusis (geluiden van buitenaf komen extreem hard binnen en dit kan zelfs zeer doen) en/of misofonie (buitenproportioneel walgen van ‘normale’ geluiden als smakken, zwaar ademen, een druppende kraan et cetera).
Een piek bij het ontstaan van tinnitus ligt rond de 40 en 50 jaar. Zelfs veel kinderen (ook kleuters) horen altijd een piep of ander geluid; voor hun kan het ‘normaal’ zijn. Ouders weten dan ook vaak niet dat hun kind tinnitus heeft. Het ‘voordeel’ van (jonge) kinderen is dat ze er over het algemeen geen aandacht aan schenken en gewoon hun ding doen, waardoor het bij de meesten niet stoort. Bij volwassenen is het zoeken op internet er vaak debet aan dat mensen er steeds meer last van krijgen; wat je aandacht geeft groeit.
Vooral door de coronamaatregelen is het aantal tinnituspatiënten explosief gestegen, met name onder tieners, twintigers en dertigers. Er waren geen festivals en feesten, maar bijvoorbeeld wel veel stress, te veel zitten en te weinig sporten, frustraties, angsten, verdriet, eenzaamheid, thuiswerken/-onderwijs, geen oppas voor de kinderen, niet kunnen socializen/shoppen en geen dierentuin, theater, evenementen en dergelijke kunnen bezoeken, vaccinaties, polarisatie, etc.
Nu zult u denken, wat heeft dit met gehoorschade te maken; inderdaad niets. Je kunt tinnitus en gehoorschade hebben, maar ook tinnitus zonder gehoorschade. Ook kun je gehoorschade hebben zonder tinnitus, maar ook met tinnitus. Het een is niet automatisch een gevolg van het ander.
Oorzaken en factoren
Uit onderzoek en behandeling van meer dan 900 mensen vanaf 14 jaar, blijkt dat tinnitus vaak in of na een stressvolle periode ontstaat en dat bepaalde type mensen er gevoelig voor zijn; dezelfde types die burn-out raken. Eigenschappen, die hierbij opvallen, zijn: controlefreak, perfectionisme, groot verantwoordelijkheidsgevoel, geen nee kunnen zeggen, geen grenzen stellen en daardoor of daarbij dikwijls teveel hooi op de vork nemen, geen tijd voor zichzelf nemen en binnenvetter, pleaser en/of (hoog)gevoelig zijn. Bij tinnitus heb je ook nog eens een geluid in je hoofd, waar je geen controle over hebt en dat kan behoorlijk beangstigend zijn; vooral als je graag alles onder controle hebt.
Door verschillende factoren raken de hersenen overprikkeld, waardoor uiteindelijk in de hersenstam geluid wordt geproduceerd. Prikkels komen bijvoorbeeld binnen vanuit hersenzenuwen en de amygdala; denk hierbij aan zintuigen, spieren/bindweefsel, organen, hormonen/neurotransmitters, gedachten en emoties (vaak weggestopt).
Zeer uiteenlopende oorzaken kunnen dus ten grondslag liggen aan oorsuizen, zoals:
- Stress (zowel positieve als negatieve en onbewuste stress)
- Over- of onderbelasting, zowel fysiek als mentaal
- Overprikkeling van buitenaf door bijvoorbeeld sociale media, beeldschermen
- Roofbouw op jezelf plegen
- Te veel zitten en te weinig bewegen
- Ongeval/(fysiek)trauma (dit kan ook een aantal weken, maanden of jaren geleden zijn)
- Blokkades in de wervelkolom en verhoogde spierspanning
- Kaakproblemen
- Verkeerde houding
- Tekort aan bijvoorbeeld magnesium en zink, vitamine D en/of B12
- Overschot aan Glutamaat (E621) en een tekort aan GABA
- Slaaptekort
- Frustraties/boosheid/angsten/verdriet
- Onverwerkte trauma’s
- Chronisch hyperventileren
- Schildklierprobleem
- Vaatprobleem
- Bijwerking van medicatie/vaccinatie
Brandalarm
Je kunt tinnitus zien als een soort brandalarm; een waarschuwing. Er is brand (door verschillende factoren/prikkels), waardoor het brandalarm afgaat (tinnitus); oftewel de emmer is overgelopen. Zelden is er slechts één oorzaak aan te wijzen; meestal is het een opeenstapeling van verschillende factoren. De emmer loopt dikwijls langzaam vol en dan hoeft er maar iets relatief kleins te gebeuren – bijvoorbeeld je hoofd stoten of de oren uit te laten spuiten – waardoor hij overloopt. Als reactie daarop gaat de hersenstam geluid produceren om aan te geven dat er iets moet gebeuren om weer ‘rust in de tent’ te krijgen.
Het wordt tijd, dat er een kentering komt in de gedachten over tinnitus en dat mensen niet meer naar huis worden gestuurd met de mededeling dat er niets aan te doen is. In zeer veel gevallen is het ‘slechts’ een waarschuwing van de hersenen en is (deels) herstel werkelijk mogelijk.
Om te kunnen herstellen, is het belangrijk om uit te zoeken, waardoor de ‘brand’ is ontstaan – wat de emmer vol heeft laten lopen – zodat je weet waaraan gewerkt kan worden om het alarm mogelijk te laten verstillen. Tinnitus kan namelijk uitdoven en zelfs helemaal verdwijnen. Er is geen standaardbehandeling, omdat ieder mens uniek is en zijn/haar eigen ballast meedraagt. Wat bij de een werkt, hoeft voor de ander niets te doen. Helaas lukt het niet bij iedereen om verbetering te bewerkstelligen. Cognitieve gedragstherapie kan in dat geval mogelijk helpen om er minder last van te hebben; dit wordt uit het basispakket vergoed.
Enkele tips voor als je tinnitus hebt:
- Wat je aandacht geeft, groeit. Door te focussen op het geluid, erover te praten en op internet te zoeken naar oplossingen, voed je het probleem; je haalt het geluid als het ware naar de voorgrond. Probeer dus de focus te verleggen naar iets positiefs, praat er zo min mogelijk over en zoek geen informatie over tinnitus op internet.
- Bekijk je eigen leefstijl. Heb je bijvoorbeeld een goede balans in inspanning/ontspanning, eet je gezond en beweeg je voldoende? Kun je stress reduceren?
- Vraag jezelf af wat je nodig hebt en wat je eventueel zou willen/kunnen veranderen.
- Zorg dat je gevarieerd eet zonder hulp van pakjes/zakjes. In de meeste bewerkte voeding zit namelijk de smaakversterker E621 (o.a. ook wel gistextract, glutamaat en ve-tsin genoemd), hetgeen de hersenstam extra prikkelt (gaspedaal). Om prikkels af te remmen (als tegenhanger van E621) heb je GABA nodig. Dit zit in bepaalde voedingsmiddelen als spinazie, maar je kunt het ook als smelttablet krijgen. Beperk het gebruik van suiker.
- Zorg voor een goede nachtrust. Een ontspannen slaaphouding en een goed kussen kunnen hierbij het verschil maken; vooral als je in de ochtend meer last hebt van tinnitus dan later op de dag.
- Probeer dagelijks te wandelen en dan vooral te genieten van de natuur.
- Sporten kan een goede uitlaatklep zijn.
- Neem dagelijks echt tijd voor jezelf.
- Doe iets als yoga, mindfulness, tai chi, mandala’s kleuren, puzzelen of in bad liggen om tot rust te komen.
- Als je het gevoel hebt hoog in de ademhaling te zitten, probeer dan het volgende: kijk met je ogen ontspannen naar beneden, laat je schouders zakken, adem naar je buik en ga met je gedachten naar je voeten. Zo zakt alles en kom je tevens uit je hoofd.
- Met de ademhaling kun je ook invloed uitoefenen op de hersenstam. Probeer regelmatig ongeveer 10 minuten de volgende oefening te doen: in 4 tellen inademen, heel even wachten, in 6-8 tellen uitademen en na het uitademen het laatste restje lucht eruit persen.
- Om de hersenen te kalmeren, kun je Binaural Beats luisteren. Hiervoor heb je een koptelefoon of oordopjes nodig en een (gratis) app op je telefoon; kies de Delta-variant. Ook zijn er speciale tinnitus-apps met bijvoorbeeld natuurgeluiden, om je eigen geluid te maskeren; white noise is daar een voorbeeld van. Ook kan een white-noise-apparaat (dit wordt vaak voor baby’s gebruikt) helpen om in slaap te komen.
- Prikkels van buitenaf beperken. Kijk slechts een paar keer per dag op je telefoon.
- Kijk op tinnitus-info.nl voor extra info, (positieve) ervaringsverhalen en oefeningen.
Meer informatie, tips en een stappenplan vind je in mijn boek Tinnitus – Er is iets aan te doen.