Mensen zijn sociale dieren. Meestal is dat prima, maar niet altijd. Een nieuw psychologisch experiment laat zien dat wanneer zich een gesimuleerde ‘ramp’ voordoet mensen groepsgewijs minder snel evacueren dan mensen die geïsoleerd in actie komen.
Burenberaad
Aan dit onderzoek deden 2.480 vrijwilligers verdeeld in 108 teams van verschillende groottes mee. Hun taak was eenvoudig: beslis wanneer je moet evacueren tijdens een ramp. Slechts één persoon in elke groep wist de ernst van de situatie. De rest moest uitzoeken wat er gaande was door te overleggen met de buren.
Passiviteit
De communicatie hielp weliswaar om onnodige verplaatsingen van de groep te verminderen, maar tegen het einde van het experiment stagneerden ook de wel noodzakelijke acties. Zelfs wanneer iemand in de groep wist dat de dreiging acuut was, was de groep als totaal minder geneigd om te evacueren.
Nepnieuws
Een deel hiervan heeft volgens de onderzoekers te maken met nepnieuws. Soms bereikten de feiten niet alle vrijwilligers en bij gebrek aan informatie begonnen mensen wat te verzinnen. En wanneer dit goed nieuws was, waren de onwetende groepsgenoten sneller geneigd om dit te geloven. Sociale netwerken functioneren dus niet wanneer het gaat om ongemakkelijke waarheden die mensen liever negeren, aldus de onderzoekers. Zelfs in denkbeeldige omstandigheden, met gesimuleerde sociale en financiële consequenties, lijken mensen de voorkeur te geven aan een status quo. Misschien is dat omdat we te bang zijn om te handelen of misschien zijn mensen in groepen optimistischer. In elk geval kan de moderne communicatietechnologie gevaarlijk en misleidend zijn waardoor mensen volgens de onderzoekers passief worden in een crisissituatie.
Collectief gerustgesteld
Hoewel de resultaten van dit soort experimenten zich niet direct naar de echte wereld laten vertalen, suggereren de uitkomsten wel dat communicatie mensen in gevaar kan brengen wanneer ze geconfronteerd worden met een dreiging. De collectieve geruststelling overheerst het individuele gevoel van acute dreiging. Gelet op de wereldwijde pandemie en de huidige klimaatcrisis is het wellicht goed om deze menselijke tekortkoming in het achterhoofd te houden.