Onlangs plaatste www.gzpsychologie.nl een artikel waarin psychiater en mindfulness trainer Mischa Selis vertelde over haar zienswijze.1 Zij pleit voor meer aandacht voor leefstijl en somatiek in de psychiatrie, waarbij somatiek de medische discipline is rondom het lichaam en de ziektes die het lichaam aan kunnen tasten is.2 Volgens Selis zou de psychiatrie niet alleen gericht moeten zijn op symptoombestrijding.
Al langer is bekend dat medicatie bij de behandelingen van psychiatrische stoornissen de oorzaak kan zijn voor een verstoorde stofwisseling bij deze patiënten. Maar het ‘metabool syndroom’, gekenmerkt door onder andere overgewicht, hoge bloeddruk en een te hoog cholesterol, kan zowel een gevolg als een oorzaak zijn van psychiatrische stoornissen. Mischa Selis benadrukt dat een ongezonde of onnatuurlijke leefstijl de stofwisseling in het hele lichaam – inclusief de hersenen – ontregelt, waardoor het risico op psychische problemen toeneemt. Ze stelt daarom dat de psychiatrie niet alleen gericht moet zijn op symptoombestrijding, en dat het ook de leefstijl van de patiënt zou moeten aanpakken.
In het artikel wijst Mischa Selis ons op de overeenkomsten en overlappende symptomen en klachten van verschillende psychiatrische stoornissen. Ze wijst hierbij ook op de vaak voorkomende fysieke comorbiditeit: vele verschillende psychiatrische patiënten hebben bijvoorbeeld ook suikerziekte, overgewicht of een andere lichamelijke aandoening. In dit soort gevallen lijkt er dan één gemeenschappelijke bron of onderliggend probleem te zijn van verschillende geestelijke en lichamelijke problemen. Volgens Selis is de hoofdoorzaak in veel gevallen de ongezonde of onnatuurlijke levensstijl, iets dat kenmerkend is voor de moderne tijd. Selis benadrukt dat factoren zoals ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging, onregelmatige slaappatronen en overmatige blootstelling aan beeldschermen het risico op metabool syndroom en psychiatrische aandoeningen vergroten. Bovendien versterken deze twee fenomenen elkaar, waardoor patiënten in een vicieuze cirkel terechtkomen.
Hoewel de beroepsgroep het belang van een gezonde leefstijl voor psychiatrische patiënten inmiddels wel erkent, krijgt een ongezonde leefstijl als oorzaak van psychische klachten nog steeds te weinig aandacht binnen de psychiatrie. Selis stelt dat behandelingen daardoor beperkt effectief zijn, terwijl de psychische nood in de samenleving toeneemt en de ggz-instellingen overbelast raken. Ze benadrukt hierbij dat de meest kwetsbare groepen in de samenleving het hardst getroffen worden, aangezien zij vaak te maken hebben met chronische stress, armoede en eenzaamheid.
Selis pleit voor een integrale visie op zorg en het doorbreken van de superspecialisatie in de psychiatrie: er moet naar het grotere plaatje worden gekeken, in plaats van naar een enkel eigen deelgebiedje. Selis benoemt hoe dat het huidige zorgsysteem nog te weinig ruimte biedt voor deze benadering. Daarom moedigt ze professionals aan om bewust te worden van het belang van leefstijl en somatiek, en dit te integreren in de behandeling. Concrete suggesties zijn onder andere het meenemen van leefstijlfactoren bij de intake van patiënten (zoals het microbioom en voedselallergieën), het betrekken van diëtisten in het behandelteam en het erkennen dat psychologische, sociale en leefstijlfactoren allemaal een rol spelen bij aandoeningen.
Tot slot benadrukt Selis dat veel kennis over een gezonde leefstijl al voorhanden is, bijvoorbeeld in eeuwenoude tradities zoals yoga. Ze pleit voor de integratie van deze kennis met wetenschappelijke inzichten. Lees het hele artikel over Mischa Selis en haar verhaal op https://tinyurl.com/2p9x7rbw.
Bronnen:
1 https://www.gzpsychologie.nl/als-psychiater-moet-je-ook-naar-de-leefstijl-van-een-patient-kijken/?utm_medium=email&utm_source=20230530_GZpsychologie+nieuwsbrief-&utm_campaign=NB_GZ_Psychologie&tid=TIDP2078419X9CDA57CA76E8497C8683A9620A32A32DYI4
2 https://www.filica.nl/praktische-info/wat-is-somatiek