Vandaag de dag neemt in het Westen de interesse in de medicinale plant toe. Acht weken lang brengen we een medicinale plant en zijn geneeskracht onder de aandacht. Deze week is dat de hondsroos en zijn rozenbottel.
Er komen zo’n vierhonderdduizend aardplanten voor op de wereld. Hiervan hebben 35.500 soorten een medicinale werking. Voor de twintigste eeuw waren medicinale planten de belangrijkste leveranciers van geneesmiddelen in de westerse geneeskunde. Sommige planten vormen echter een uitzondering op de regel en speelden ook in de twintigste eeuw een belangrijke rol. De Rosa canina is hier een van, beter bekend als de hondsroos. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het voor Engeland onmogelijk om fruit te importeren. Botanicus Ronald Melville maakte zich hierdoor zorgen over de volksgezondheid. Hij ging samen met de regering werken aan een rozenbottelsiroop om op die manier de bevolking van vitamine C te voorzien. Tijdens dit proces ontdekte hij dat de bottel van de hondsroos meer vitamine C bevatte dan andere rozensoorten. Tijdens de oorlog werd jaarlijks een rozenbottelplukactie gehouden. Deze actie zorgde er tot in de jaren zestig nog voor dat kinderen tijdens de winter rozenbottelsiroop kregen voor extra vitamine C.
Traditionele toepassing
Rozenbottels werden traditioneel gebruikt als remedie bij een scala aan kwaaltjes en ziekten. Zo werd de vrucht van de hondsroos ingezet bij verkoudheid en griep. Tijdens een infectie verbruikt het lichaam namelijk in hoog tempo zijn voorraad vitamine C. Daarnaast verbruikt het lichaam ook vitamine C bij de aanmaak van collageen, een belangrijk bestanddeel van pezen en bindweefsel. In de volksgeneeskunde werd rozenbottelsiroop dan ook aanbevolen bij reuma. Ook werden rozenbottels gegeten bij diarree en maagvliesontsteking. De olie uit de zaadjes in rozenbottels bevat veel vetzuren en antioxidanten en werd gebruikt om littekens en striae te verminderen.
In het Italië van de negende eeuw geloofde men heilig in de kracht van de rozenbottel. Zo zou het opsnuiven van alleen de geur al het denkvermogen verbeteren, het hart versterken en de levensgeesten aanwakkeren.
Hondsroos in de tuin
De hondsroos floreert in de volle zon en klimt het liefst tegen iets op. Hij bloeit vroeg in de zomer en groeit in allerlei grondsoorten. Pluk de rozenbottels na de eerste nachtvorst of als de eerste bottels zacht beginnen te worden. Van de bottels kan siroop worden gemaakt. Een recept hiervoor is te vinden in het boek Botanisch Handboek Medicinale Planten. Let op: de zaadjes van de bottels kunnen de keel en huid irriteren.
Botanisch Handboek Medicinale Planten van Monique Simmonds, Melanie-Jayne Howes en Jason Irving, KNNV Uitgeverij, ISBN 97890950116633