Door de ontwikkeling van vaccins sinds de 18e eeuw zijn infectieziekten als het pokkenvirus, hondsdolheid, en een wat recenter voorbeeld polio, tot staan gebracht.[1] Een vaccin stimuleert het afweersysteem om antistoffen aan te maken voor een specifiek ziekteverwekker.[2] Nog altijd zijn er infectieziekten waarvoor geen vaccins bestaan. Zo zijn wetenschappers al bijna 40 jaar op zoek naar een vaccin tegen de infectieziekte hiv.
Het hiv-virus is de veroorzaker van de dodelijke ziekte aids. Er speelt een aantal factoren die het moeilijk maken om voor het hiv-virus een goedwerkend vaccin te ontwikkelen. Zo kent het virus een grote diversiteit. In Zuid-Afrika bestaat subtype C en in de westerse delen van de wereld subtype B. De herschikking van de erfelijke eigenschappen van deze subtypes zorgt voor nog meer varianten van het virus. Daarnaast muteert het virus in het hiv- geïnfecteerd lichaam zo snel dat de antistoffen het virus niet eens herkennen als een lichaamsvreemde stof.[3]
Tijdens verschillende onderzoeken naar hiv in de jaren 90 werden nieuwe typen antistoffen ontdekt.[4] Deze antistoffen, te weten breed neutraliserende antilichamen (BnAB’s), kunnen volgens wetenschappers mogelijk bescherming bieden tegen een hiv- infectie. BnAB’s worden door de zogenaamde voorloper B-cellen geactiveerd en kunnen de verschillende varianten van het hiv-virus herkennen. Tot op vandaag is er echter nog geen vaccin gevonden dat het afweersysteem stimuleert om deze BnAB’s te produceren. Wel zijn er veelbelovende ontwikkelingen. Wetenschappers van het AIDS vaccine Initiative en Scripps Research hebben een nieuw vaccin op mensen getest waarvan zij de resultaten december 2022 publiceerden in het tijdschrift Science.[5] Uitgangspunt is de gedachte dat het eiwit glycoproteïne dat op de virusdeeltjes van het hiv-virus zit, gemanipuleerd kan worden en dit gemanipuleerde eiwit stimuleert vervolgens de voorloper B-cellen om BnAB’s te produceren.
Bij het testen van het vaccin kregen achtenveertig deelnemers met een tussenpoos van 8 weken 2 keer het middel toegediend in een lage dosis, een hoge dosis van het daadwerkelijk vaccin of een placebo. Daarna verzamelden de onderzoekers de afweercellen in het bloed en de lymfeklieren om het effect van het vaccin te onderzoeken. Vijfendertig van de achtendertig deelnemers die gevaccineerd waren met het vaccin ontwikkelden inderdaad de BnAB’s. De resultaten van dit onderzoek vormen klinisch bewijs en zijn reden voor de onderzoekers om het vaccin verder te onderzoeken.[5]
Bronnen:
1 https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-de-vaccinatie
2 https://www.nemokennislink.nl/publicaties/gebruikmaken-van-het-lerend-vermogen-van-het-afweersysteem/?search_page=true
3 https://www.ariez.nl/wp-content/uploads/2018/08/148-53-2.pdf
4 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8560739/
5 https://www.science.org/doi/10.1126/science.add6502