In de zeventiger jaren schreef de Vlaamse psychotherapeut Bruno Paul de Roeck een boekje met de titel: ‘Recepten om in de puree te geraken’. Hij vroeg zijn patiënten om een recept te schrijven, dat alle ingrediënten bevatte om het probleem waar zij hulp voor zochten, te veroorzaken! Het effect van zo’n recept was dat men zich zeer bewust werd van het ontstaan van het probleem en wat er voor nodig was om het probleem in stand te houden.
Als ik dit concept meeneem naar wat er vandaag speelt in de wereld, zou het ‘Recept’ voor het veroorzaken van de huidige Corona crisis’ er zo uit kunnen zien:
- Onvolwaardige voeding: gemaks- en junk-voeding
- Een zittend leven: slechte conditie, overgewicht
- Sociale isolatie en eenzaamheid
- Stress, spanning, angst, onzekerheid
- Reeds bestaande aandoening zoals hartziekte, diabetes, hoge bloeddruk, COPD
- Intensieve veehouderij (bron van virussen)
- Door de farmaceutische industrie gedomineerde gezondheidszorg: die ons een jaar laat wachten op een vaccin, wat misschien werkt
Er wordt voortdurend gesproken over kwetsbare ouderen. Ouderen boven de 70 jaar zijn ‘high risk’. Logisch vanuit de ‘leefstijl optiek’. Immers veel ouderen voldoen aan de voorwaarden van het bovenstaand recept om ‘in de puree te geraken’.
Waarom overlijden vrijwel alleen ouderen aan deze ziekte?
Waarin verschillen ouderen dan precies? Deze en andere vragen komen amper aan de orde nu het accent ligt op het bestrijden van de ziekte bij ernstig zieke patiënten en het organiseren van voldoende intensive care bedden.
Veel ouderen hebben vaak een tekort aan vitaminen en mineralen die een voorwaarde zijn voor een goed functionerend immuunsysteem. Het gaat vooral om tekorten aan de vitaminen D3, C, B1, B6, B12, foliumzuur, de mineralen magnesium, calcium en de sporenelementen zink, selenium en jodium. Dit is te wijten aan een ongezonde, vaak eenzijdige en onvolwaardige voeding. De mens is niet in staat om zélf vitaminen of mineralen te maken. Uitzondering is vitamine D. Echter vitamine D productie vindt plaats doordat er zonlicht valt op de onbedekte huid. En dat is nu juist voor veel ouderen een probleem: velen komen veel te weinig buiten en als dat al gebeurt dan is de huid meestal bedekt.
Daarnaast spelen eenzaamheid en een gebrek aan beweging een belangrijke rol. Negatieve emoties in het algemeen, denk aan angst, schuldgevoelens en depressiviteit hebben een negatief effect op het immuunsysteem.
Ik heb sinds het begin van deze corona crisis nog niets gehoord over de inzet van gezonde voeding en het aanvullen van vitamine tekorten bij 70-plussers. En wat de factor eenzaamheid betreft is er nu, (hoewel begrijpelijk) ook nog het bezoekverbod aan ouderen.
In de berichtgeving over de maatregelen om afstand te bewaren, thuis te blijven en samenscholing te vermijden, wordt benadrukt dat dit vooral bedoeld is om kwetsbare ouderen te beschermen en te voorkomen dat de gezondheidszorg wordt overbelast doordat er teveel mensen in korte tijd ziek zouden worden.
Waarom worden deze maatregelen niet aangevuld met het opheffen van tekorten aan voedingsstoffen? Stoffen waarvan we al een eeuw lang weten dat ze noodzakelijk zijn voor een goed functionerend immuunsysteem? Het inzetten van optimale voeding en aanvulling met een therapeutische dosis vitaminen kan direct worden gedaan! We hoeven niet te wachten op de ontwikkeling van een vaccin wat nog een jaar kan duren. En zelfs dan zal nog moeten blijken of het vaccin wel werkzaam is.
Feiten zonder context zorgt voor angst
Aan het begin van dit millennium was er een uitbraak van het SARS–virus. Dit virus dat ook een corona virus is, eiste veel meer slachtoffers in verhouding tot het aantal besmette personen, maar het kreeg nog geen tiende van de aandacht die dit nieuwe corona virus, Covid-19 nu krijgt. Wat voor soort aandacht krijgt dit virus? De nieuwsberichten beginnen vaak met het vermelden van het aantal dodelijke slachtoffers, het aantal nieuwe ziekenhuisopnames en het dagelijks herhalen dat er een dreigend tekort is aan bedden op de Intensive Care-afdelingen. Dit ‘nocebo effect’ roept angst en onzekerheid op. Het is duidelijk dat Covid-19 een serieuze en zeer besmettelijke ziekte is. Maar het is nog niet duidelijk of dit virus ook werkelijk meer dodelijke slachtoffers eist dan de elk jaar terugkerende griepgolf. Doet de media-hype niet meer kwaad dan goed? En heeft de ‘ophokplicht’ meerwaarde?
Wat opvalt in de berichtgeving is dat er feiten worden genoemd zonder context. Een studie van de Italiaanse overheid laat duidelijk zien dat de gemiddelde leeftijd van hen die overlijden rond de 80 jaar ligt.1 Bovendien vonden ze dat 99% van deze ouderen één of meer reeds bestaande chronische ziekten, zoals hartziekten, diabetes, hoge bloeddrukf astma hadden. Conclusie: vooral ouderen die al ziek zijn worden getroffen.
Verband veehouderij
Een ander ingrediënt in het recept om in de puree te geraken is de intensieve veehouderij. Ongeveer 10.000 jaar geleden is de mens begonnen met landbouw en veeteelt. Het ging aanvankelijk vooral om de domesticatie van koeien en schapen. Het mazelenvirus stamt van de koeien, kinkhoest van varkens, influenza van eenden, lepra van waterbuffels, pokken van kamelen en paratyfus van kippen. Sedert het onstaan van de veeteelt hebben we te maken met epidemieën.
Met de komst van antibiotica zien we een dalende trend van infectieziekten tussen 1945 en 1975. Echter vanaf 1975, rond het ontstaan, van de ‘intensieve veehouderij’ zien we een stijging van het aantal infectieziekten. 2 Teveel beesten in een kleine ruimte, geen daglicht, geen beweging. Kennelijk vormen wij door de wijze waarop we dieren houden, broedplaatsen voor venijnige infectieziekten die in een aantal gevallen overgaan van dier op mens. De WHO signaleert een sterk gestegen consumptie van dierlijke eiwitten wereldwijd.
Wat weten we al wel?
Er zijn nog veel vragen. De corona virussen hebben aanvankelijk een dier als gastheer en kunnen dan overgaan op de mens. Aangenomen wordt dat dit ook het geval is voor dit nieuwe virus. Men heeft echter nog niet kunnen vaststellen om welk dier het gaat. Dat bemoeilijkt de preventie.
Ook is nog niet bekend of dit virus snel muteert. Virussen kunnen een mutatie ondergaan waardoor het virus ‘virulenter’ (agressiever) wordt, gelijkblijft of juist minder ‘virulent’ wordt.
De meest voorkomende symptomen zijn koorts, hoesten, neusverkoudheid, kortademigheid. Het zijn dus vooral symptomen van de luchtwegen. Deze weinig specifieke klachten maken het lastig om deze virusaandoening te onderscheiden van de gewone verkoudheid en griep, die ook vaak optreedt gedurende de wintermaanden.
Het RIVM heeft tot nu toe heel spaarzaam getest. Het officiële percentage van patiënten dat aan de ziekte overlijdt is rond de 2 procent. Het vermoeden is dat dit percentage mogelijk veel lager is omdat er veel meer mensen besmet zijn. Ze zijn drager van het virus, maar alleen ‘verkouden’ en niet getest, dus ze worden niet meegeteld.
Keer het recept om – wat kunnen we zelf doen?
Terug naar het recept. Niet om ‘in de puree te geraken’, maar om er uit te komen – of om de puree geheel te vermijden.
Als we iets willen doen aan primaire preventie dan ligt het voor de hand om de intensieve veehouderij geheel af te schaffen aangezien hier de virussen worden opgekweekt die gevaarlijk zijn voor de mens. Geef dieren de ruimte, buiten in een natuurlijke omgeving. Maar goed, daar gaat tijd overheen en daar zijn we vandaag niet mee geholpen. Net zoals de farmaceutische industrie die met een vaccin wil komen waarvan we nog maar moeten zien hoe effectief en veilig deze is.
Om ons minder afwachtend en afhankelijk op te stellen, kunnen we wel degelijk wat doen en onze gezondheid meer in eigen hand nemen:
Recept om je weerstand en vitaliteit te bevorderen
- Leg de nadruk op consumptie van groenten en fruit. Vul waar mogelijk tekorten zijn deze aan met voedingssupplementen. Zie hier mijn 12 stappenplan daarvoor.
- Consumeer geen of minimale hoeveelheden dierlijke eiwitten zoals vlees en zuivel.
- Blijf in beweging. We kunnen nog steeds naar buiten, een ommetje maken. We kunnen ook thuis actief zijn, binnenshuis. Bijvoorbeeld door je hometrainer af te stoffen. Zelf gebruik ik een mini-trampoline, dat gevoel opgetild te worden, daar word ik meteen blij van. Kijk ook naar de artikelen van Charlotte Watts in vorige nummers van Medisch Dossier, hier vind je inspiratie voor beweging thuis.
- Wat betreft stressreductie, vermindering van spanning etcetera, zie ook het artikel over ‘loslaten’
- Maak elke dag contact met vrienden en familie. Vraag naar wat zij voor nieuws ontdekken in deze bijzondere tijd. Ben je digibeet? Leer juist nu om Skype, Facetime of Zoom te gebruiken en zoek dan contact met iemand die je al lange tijd niet gesproken hebt.
Op je gezondheid!
Maarten Klatte, arts voor leefstijlgeneeskunde. www.moeiteloosgezond.nl
BRONNEN:
Istituto Superiore di Sanita, te Rome, 17 maart 2020
Nature. 2008 Feb 21;451(7181):990-3