Rob Verkerk duikt diep in de materie.

Als een publicatie in een grote, populaire krant omega-3 visolie belachelijk maakt, rijzen mijn haren te berge. En al helemaal als beweerd wordt dat het geen enkele preventieve werking heeft bij hartaanvallen en andere vormen van hartziekten: één van de grootste killers in de westerse wereld en grootste goudmijn voor de farmaceutische industrie. Deze berichten zijn de wereld in geholpen door een nieuwe meta-analyse, gepubliceerd in
JAMA Cardiology.1

Wanneer ik de scanmethode analyseer, ben ik gefrappeerd door het feit dat het artikel slechts tien onderzoeken evalueert, terwijl er een tienvoudig aantal beschikbaar is. Ik kijk naar de resultaten van deze evaluatie en trek mijn wenkbrauwen op: het resultaat van de afzonderlijke onderzoeken, met slechts een bescheiden aantal van 78.000 deelnemers, zijn overwegend positief. Niet negatief, zoals de kop van het artikel suggereert. De gepresenteerde data stemmen totaal niet overeen met de uiteindelijke conclusie van ‘geen effect’.

Als ik wat dieper in de materie duik, zie ik inderdaad negatieve uitslagen. En ja, deze onderzoeken behelzen een grotere onderzoeksgroep, maar er is gebruikgemaakt van belachelijk lage doses omega-3.

Dus, gooi alle onderzoeken in de grote hoed en zie: abracadabra, er is altijd een manier om de positieve effecten buiten beschouwing te laten en tot de slotsom ‘geen effect’ te komen. Goed, een beetje gechargeerd, maar dit is de kern van het verhaal.

Natuurlijk betrapte ik mezelf op de gedachte: wat is het motief? Twee gebieden vragen daarbij de aandacht, namelijk het schrijverschap enerzijds en fondsenverwerving anderzijds.

Eén naam springt eruit als ik de lijst van zestien artsen en professoren bekijk. Professor (Sir) Rory Collins, een zeer gewaardeerde epidemioloog van Oxford University en spin in het web van de wereldwijde ‘statins-for-everyone-over-50’ campagne.

Collins heeft zichtbaar invloed gehad op het manuscript en de titel ervan: ‘The Omega-3 Treatment Trialists Collaboration’. Collins was ook verantwoordelijk voor de oprichting van de ‘Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration’, die beschuldigd werd van het ventileren van de voordelen van statines en het negeren van de bewezen bijwerkingen ervan.

En hoe zit het met de financiering? Nou, die komt van de British Heart Foundation en de Medical Research Council. Het artikel geeft aan dat de afdeling aan de universiteit van Oxford, waar het ‘Omega-3 Treatment Trialists’ Collaboration’ secretariaat was gevestigd, er een beleid op nahoudt van het niet aannemen van vergoedingen, honoraria of betaalde consultancy –direct of indirect – van enige industrie. Maar deze gelden hoeven niet noodzakelijkerwijs via deze afdeling binnen te stromen. Ze kunnen makkelijk via een andere route hun bestemming bereiken.

Als je de jaarverslagen van de ‘Charity en Charity Commissions’ website bekijkt, kun je niet zien of de farmaceuten direct aan de British Heart Foundation doneren. Er wordt alleen een globale indicatie gegeven van binnengekomen donaties en legaten. Geen enkele transparantie bij de liefdadigheidsinstellingen dus.

Mijn conclusie? Het is zeer aannemelijk dat de farmaceutische industrie onderzoeken financiert en dat verschillende auteurs die deel uitmaken van de ‘Omega-3 Treatment Trialists’ Collaboration’ op enigerlei wijze gehonoreerd worden.

Het meest storende aan genoemde studie (en het artikel erover) is, dat ze op voorhand gedoemd was te mislukken. Het is duidelijk dat er een selectieve keuze uit beschikbare onderzoeken gemaakt is, die samengevoegd nul positieve effecten laten zien, of erger nog: negatieve effecten suggereren. Deze ‘designed-to-fail’ onderzoeken zijn vaker toegepast om de werkzaamheid van multivitaminen, vitamine E, beta-caroteen en foliumzuur te ontkrachten.

Als het niet zo’n serieuze zaak was zou je er om kunnen lachen, wetende dat de meeste onderzoeken gefinancierd worden door big farma die zich toelegt op de synthetische variant van vitaminen.

Een paar kenmerken die de laatste omega-3 meta analyses typeren: de doses zijn te laag, de onderzochte populatie verkeerde in slechte gezondheid toen de suppletie werd gestart, de suppletieperiodes waren te kort en de follow-up niet lang genoeg.

Niets van dit alles toont ook maar enige overeenkomst met de klinische ervaring dat honderdduizenden mensen profiteren van het therapeutische gebruik van deze natuurlijke producten. Maar zo simpel ligt het allemaal niet, want de farmaceutische industrie heeft haar eigen gepatenteerde varianten van de natuurlijke supplementen. Er wordt geknoeid met ‘het origineel’ om het binnen het patentenprotocol te laten passen.

Het goede nieuws is, dat publiek en therapeuten zich bewust zijn van het spelletje van big farma. Mijn advies is om rustig uw omega-3 supplementen in de vorm van vis- of algenolie te blijven innemen als u niet regelmatig vette, niet verontreinigde vis eet. Kies voor een hoge dosis van 2 tot 5 gram per dag met een goede mix van EPA en DHA. Vermijd de ethyl-ester vorm die de farmaceuten aanbieden en verkocht wordt op doktersvoorschrift.

Maak gebruik van duurzame bronnen (zoals gecertificeerd door de Marine Stewardship Council) die gegarandeerd vrij zijn van verontreiniging en zware metalen. Deze gezonde vorm bevat de natuurlijke triglyceride ketens die zo min mogelijk bewerkt zijn.

Het is zo simpel: de natuur biedt alles wat we nodig hebben. En we hebben intussen een helder inzicht in de schimmige praktijken van de farmaceutisch industrie.

Literaruur
1. JAMA Cardiol, 2018; 3: 225-34