‘Long Covid’, ofwel ‘langdurige Covid’, heeft de conventionele geneeskunde in de war gebracht. Maar volgens de pionier van de functionele geneeskunde, dr. Jeffrey Bland, zijn er wel antwoorden, als je maar weet waar je moet zoeken. Een rapportage van Joanna Evans

Inmiddels wordt algemeen erkend dat sommige mensen aanhoudende klachten overhouden aan een infectie met SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19 veroorzaakt. De symptomen zijn onder meer slopende vermoeidheid, ademhalingsmoeilijkheden, hersenmist, pijntjes en kwaaltjes en nog veel meer. Voor dit verschijnsel wordt in Nederland de Engelse naam ‘Long Covid’ gebruikt (langdurige Covid).

In een recent overzichtsonderzoek onder bijna 48.000 patiënten tussen 17 en 87 jaar oud, ontwikkelde 80 procent van degenen die Covid hadden gehad een of meer symptomen die langer dan drie weken aanhielden. De meest voorkomende klachten waren vermoeidheid, hoofdpijn, aandachtsproblemen, haaruitval en kortademigheid.1
Een andere studie meldde dat de klachten minstens drie maanden aanhielden, bij zowel patiënten die een milde als een ernstige Covid-infectie hadden doorgemaakt.2

Er worden vergelijkingen gemaakt met het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS), ook bekend als myalgische encefalomyelitis (ME). In een brief gepubliceerd in het British Medical Journal, wijst dr. Charles Shepherd, bestuurslid en medisch adviseur van de ME Association, op de ‘belangrijke klinische en pathologische overlappingen tussen langdurige Covid en ME/CVS’ en op het feit dat ‘een breed scala aan virale infecties, waaronder coronavirusinfecties, een postviraal vermoeidheidssyndroom kan veroorzaken, en daaropvolgend
ME/CVS’.3 Uit de SARS-epidemie is inderdaad ook al gebleken dat deze effecten jaren kunnen aanhouden.4

De oplossing volgens de functionele geneeskunde

Dus wat kun je doen als je aan Long Covid lijdt? Volgens dr. Jeffrey Bland ligt de oplossing niet in de benadering van de conventionele geneeskunde, die zich doorgaans richt op het beheersen van symptomen en het behandelen van specifieke organen, maar in de functionele geneeskunde, die in de eerste plaats kijkt naar de oorzaak van de symptomen en die het lichaam ziet als een geheel.

Op basis van drie decennia van onderzoek en ervaring in het werken met patiënten met CVS en postvirale syndromen, heeft Bland, wereldwijd bekend als een van de grondleggers van de beweging voor functionele geneeskunde, vier strategieën geïdentificeerd die volgens hem de sleutel zijn tot herstel van Long Covid.5
Het is de bedoeling dat deze strategieën worden uitgevoerd onder begeleiding van een ervaren functioneel-geneeskundige arts, die het behandelplan kan afstemmen op je behoeften hieronder. Maar hieronder staan de algemene richtlijnen.

 

Functionele geneeskunde Het zorgsysteem in de reguliere geneeskunde is georganiseerd rondom aandoeningen en organen. Heb je chronische keelontstekingen, dan ga je naar een kno-arts. Heb je darmklachten, dan ga je naar een darmspecialist et cetera. Een beoefenaar in de functionele geneeskunde, ook wel integrale geneeskunde genoemd, gaat uit van de mens als een samenhangend geheel die een wisselwerking kent met zijn omgeving. Samen met de patiënt gaat een integraal werkend arts of therapeut op zoek naar de onderliggende oorzaken van een ziekte of aandoening om zo het zelfherstellend vermogen te stimuleren. In overleg wordt een keuze gemaakt uit alle beschikbare therapeutische mogelijkheden waarvoor wetenschappelijke onderbouwing laat zien dat deze effectief kan zijn en dat deze veilig is. Daarbij wordt ook rekening gehouden met externe factoren, zoals leefstijl, voeding en omgeving, en met interne factoren, zoals stress of genetische variaties, die ziekte en gezondheid kunnen beïnvloeden. Veel verzekeraars vergoeden vanuit de aanvullende verzekering een deel van de kosten. Vind online een beoefenaar van de functionele geneeskunde via onder meer www.avig.nl en/of www.mbog.nl/orthomoleculaire-geneeskunde/functionele-geneeskunde. Hij of zij kan je helpen bij het implementeren van je gezondheidsprogramma.

1. Herstel van maag en darmen

‘Er is een nauw verband tussen enerzijds het immuunsysteem van de darm en anderzijds symptomen van energietekort, immuundisfunctie en chronische ontstekingstoestanden: de kenmerken die een deel van het ziektebeeld bepalen dat wordt aangetroffen bij Long Covid’, zegt Bland. Dus het aanpakken van de darmen dient een essentiële stap te zijn in elk behandelplan.

Beoefenaars van functionele geneeskunde zoals Bland gebruiken het 4R-programma om de darmgezondheid te herstellen. Dit staat voor remove (verwijderen), replace (vervangen), reinoculate (‘herkoloniseren’ van de darm) en repair (herstellen):

• De ‘verwijder’-fase omvat het uit het dieet schrappen van ontstekingsbevorderende voeding en van veelvoorkomende allergie-opwekkende voedingsmiddelen, zoals zuivelproducten en glutenbevattende granen.
• De ‘vervang’-fase omvat het eten van gezond, ‘schoon’, onbewerkt voedsel en indien nodig aanvulling met spijsverteringsbevorderende middelen zoals spijsverteringsenzymen.
• De ‘herkolonisatie’-fase richt zich op het herstellen van een gezond microbioom met probiotica (darmvriendelijke bacteriën) en prebiotica (soorten vezels die de groei van goede bacteriën bevorderen).
• In de ‘herstelfase’ worden aanvullende voedingssupplementen ingenomen om het herstel van het darmslijmvlies te bevorderen.

Deze supplementen omvatten:

• L-glutamine: 6-10 g/dag
• Glycine: 6-10 g/dag
• Pantotheenzuur: 5 mg/dag
• Zinkcitraat: 15 tot 45 mg/dag
• Omega 3 EPA/visolie: 1-3 g/dag
• Vitamine E (gemengde tocoferolen): 300 mg/dag

Dit programma dient gedurende drie maanden te worden gevolgd, met wekelijkse controles bij je behandelaar, die het zo nodig kan aanpassen.

2. Ontgifting

De tweede cruciale strategie is het ondersteunen van de lever en andere organen die betrokken zijn bij ontgifting, het proces waarbij giftige stoffen worden verwerkt om ze veilig en met succes uit het lichaam te kunnen verwijderen. Een aantal factoren, zoals genen, voeding en leefstijl, kan van invloed zijn op iemands vermogen om te ontgiften. Methoden zoals het verminderen van de blootstelling aan mogelijk giftige chemicaliën in huis, het aanhouden van gezonde voedingsgewoonten en het innemen van specifieke supplementen kunnen een belangrijke rol spelen in het op peil brengen van je gezondheid. Zie p34 voor de handleiding voor ontgifting van functioneel geneeskundig arts dr. Jenny Goodman.

3. Mitochondriale reanimatie

Volgens Bland en andere functioneel geneeskundige behandelaars is Long Covid, net als CVS/ME, een mitochondropathie, een ziekte die wordt veroorzaakt door het slecht functioneren van de mitochondriën, de energieproducerende organellen van het lichaam. En daarom is vermoeidheid een belangrijk symptoom.
Het goede nieuws is dat er specifieke manieren zijn om via voedings- en leefstijlondersteuning de biologische energieproductie te verbeteren en vermoeidheid te bestrijden, zegt Bland.

Dr. Sarah Myhill, arts functionele geneeskunde en schrijver van Diagnosis and Treatment of Chronic Fatigue Syndrome and Myalgic Encephalitis (Diagnose en behandeling van CVS en ME), die met succes meer dan 5.000 patiënten met chronische vermoeidheid heeft behandeld, heeft als onderdeel van haar protocol voor ME/CVS een pakket ontwikkeld voor de behandeling van falende mitochondriën. Dit houdt in:

• Innemen van supplementen om de mitochondriën te voeden: D-ribose, magnesium, acetyl-L-carnitine, co-enzym Q10 en NADH (nicotinamide-adenine-dinucleotide)
• Zorgen voor voldoende slaap, om de mitochondriën te herstellen (streef naar negen uur tussen 21.30 uur en 6.30 uur)
• Zorgen voor een goede balans tussen rust en activiteit om onnodige stress op de mitochondriën te voorkomen
• Ontgiften, aangezien alledaagse vervuilende stoffen zoals zware metalen, pesticiden, medicijnen, alcohol en tabak de mitochondriën kunnen vergiftigen

4. Immunologische verjonging

De laatste strategie die volgens Bland van vitaal belang is voor mensen met Long Covid is ‘immuno-verjonging’. Dit is niet alleen ondersteuning van het immuunsysteem, zegt Bland.

‘Wat we bij coronapatiënten op lange termijn zien, is beschadiging van hun immuunsysteem. Dat wil zeggen dat een immuunsysteem beschadigd is door de virusaanval. En het immuunsysteem herinnert zich dat letsel. Zelfs nadat iemand over de onmiddellijke chronische infectie heen is.’

Deze beschadiging vertaalt zich in een ontsteking, die de Long-Covidsymptomen in stand houdt, zoals vermoeidheid, spierpijn, depressie en spijsverteringsproblemen.

De oplossing is om de beschadigde cellen niet alleen te ondersteunen, maar om ze daadwerkelijk te vervangen met behulp van een proces dat autofagie wordt genoemd, zegt Bland.

Autofagie is een natuurlijk proces waarbij de lichaamscellen onnodige of beschadigde componenten verwijderen. En dit proces kan je op een aantal manieren stimuleren en ondersteunen.

Een daarvan is om het lichaam te voorzien van de voedingsstoffen die nodig zijn voor celvernieuwing. Het betreft onder meer vitamine C en D, zink en plantenstoffen uit de familie van flavonoïden, waaronder quercetine, rutine en hesperidine.

Deze flavonoïden blijken ‘specifiek invloed te hebben op autofagie-processen van het immuunsysteem – op het reinigen, regenereren en verjongen ervan’, zegt Bland.

Flavonoïden zijn te vinden in felgekleurde groenten en fruit, maar een bijzonder rijke bron is boekweit uit de Tartaarse Himalaya, aldus Bland.

Volgens dr. Rob Verkerk, wetenschapper en directeur van de Alliance for Natural Health, is intermitterend vasten een ander belangrijk hulpmiddel voor autofagie. Hierbij vast en eet je afwisselend, bijvoorbeeld in een patroon van 16 uur vasten en binnen een tijdsbestek van 8 uur eten: de 16/8-methode.

‘Ons natuurlijke evolutionaire autofagie-mechanisme is vasten’, zegt Verkerk, ‘daarom biedt intermitterend vasten zo’n scala aan gezondheidsvoordelen.’

Wetenschappelijke studies hebben inderdaad aangetoond dat vasten autofagie activeert, wat op zijn beurt de immuniteit bevordert. En sommige onderzoekers hebben zelfs intermitterend vasten voorgesteld als een mogelijke strategie om Covid-19 te bestrijden.6

In de praktijk brengen

Deze vier strategieën, die werken aan de ‘stroomopwaartse’, onderliggende oorzaken die betrokken zijn bij lang-durige Covid, hebben veel patiënten met CVS en soortgelijke syndromen in staat gesteld om volledig te herstellen, zegt Bland. ‘Ik denk dat dit kan zorgen voor een afname van onnodige overlast door functieverstoring en ziekte’, zegt hij.

Bronnen
1 Res Sq. Preprint. 2021 Mar 1. doi: 10.21203/rs.3.rs-266574/v1
2 ERJ Open Res, 2020; 6: 00542–2020
3 BMJ, 2020; 371: m4938
4 BMC Neurol, 2011; 11: 37; Arch Intern Med, 2009; 169: 2142–7
5 Covid-19: The Functional Medicine Solution for Long-Haulers, available via Vimeo
6 Immunol Lett, 2020; 226: 38–45

Aanvullende bronnen
Dr. Jeffrey Bland: www.jeffreybland.com
Opnames van ‘Get Well’s Healthy Gut Intensive’, waar Bland de 4V’s bespreekt: www.getwell.solutions