Als osteopaat kende Sally Lansdale heel goed de beperkingen van rugchirurgie. Dus toen ze zelf een hernia kreeg, zocht ze een veiliger alternatief. 

Toen Sally Lansdale in 1984 afstudeerde als osteopaat, kon ze niet vermoeden dat haar eigen lichaam haar op een dag voorbij de grenzen zou brengen van wat de osteopathie en chiropraxie destijds met succes konden behandelen.‘Ik had altijd rugpijn’, vertelt ze. ‘De meeste chiropractors hebben rugklachten door de opleiding. Eerst heb je studenten waarop je oefent en die op jou oefenen, en daarbij is het altijd een beetje zoeken naar de beste houding, ook als je net bent afgestudeerd en voor het eerst patiënten behandelt.’ 

Sally dacht niet te veel na over de lichte, chronische pijn in haar cervicale en lumbale wervelkolom (haar nek en onderrug). Naast haar osteopathiepraktijk leidde ze een actief leven, waarin ze veel tijd doorbracht met tennissen, windsurfen, paardrijden en skiën. Maar haar klachten werden erger. Dat gebeurde na een reeks ongevallen: een val van een paard, een ongeluk tijdens het windsurfen en een skiongeval. Ook maakte ze een auto-ongeluk mee, waarna ze een whiplash had.  

‘Elk ongeval op zich was niet ernstig, maar mijn rugpijn werd erger en vervolgens kreeg ik ischias’, vertelt Sally. Ischias is een irritatie van de ischiaszenuw, die vanuit de lage rug door de heup en de bil via het achterbeen naar de voet loopt. ‘Rechtop staan was moeilijk en ik had heel veel pijn. Toen ik tintelende en prikkelende sensaties in mijn handen en voeten kreeg, begon ik me echt zorgen te maken.’ 

Omdat ze osteopaat was, wist ze dat haar klachten konden duiden op multiple sclerose, een invaliderende ziekte van de hersenen, het ruggenmerg en de centrale zenuwen. Daarom liet ze een MRI-scan maken: ze ontdekte dat ze uitstulpingen had aan verschillende tussenwervelschijven in haar nek en onderrug, ofwel een hernia. Sally liet zich meteen door een collega-osteopaat behandelen en dat hielp. Maar de pijn liet nooit lang op zich wachten. ‘Zodra ik iets simpels deed zoals een tas met boodschappen optillen, kwam de pijn terug.’ 

Toen haar rugproblemen erger werden, dwong ze zichzelf het rustiger aan te doen met haar werk. ‘Als ik een paar patiënten had behandeld, deed ik eerst wat oefeningen voordat ik weer aan het werk ging’, vertelt ze. ‘En ik maakte bijna elke morgen een wandeling om mijn rug soepel te houden.’‘Op een dag, toen ik op mijn werk door de gang liep, zei een patiënt: “Je loopt mank! Je loopt slechter dan ik!” Dat klopte, maar ik deed alsof er niets aan de hand was en ging door.’ 

Uiteindelijk werd het zo erg dat er een moment kwam waarop Sally de pijn niet langer kon verdragen. Ze wilde een operatie vermijden en had gehoord van de recente ontwikkelingen in de niet-chirurgische spinale–decompressietherapie: een methode die oorspronkelijk in 1985 door arts en farmacoloog Allan Dyer is ontwikkeld om tractie toe te passen bij hernia, ischias, beknelde zenuwen, osteofyten (botuitsteeksels), slijtage van de tussenwervelschijven en andere aandoeningen, en die veel verder gaat dan traditionele manieren van behandeling. Deze therapie leek Sally een reëel alternatief voor een operatie. 

Onder druk  

Uitstulpende, verschoven en gescheurde tussenwervelschijven (hernia), ingezakte tussenwervelschijven, osteofyten van de wervelkolom, verzwakte ligamenten en botaangroei kunnen allemaal vernauwingen veroorzaken in het wervelkanaal of in de openingen waar de zenuwwortels (het begindeel van de zenuw) het wervelkanaal verlaten. Dit kan irritatie, ontsteking en hevige chronische pijn veroorzaken.  

Al sinds de tijd van Hippocrates (460-385 voor Christus) wordt spinale tractie met wisselend succes gebruikt om de wervelkolom op te rekken en zo de druk van de samengeperste tussenwervelschijven af te halen. De ‘Vader van de Geneeskunde’ zelf maakte al gebruik van de zwaartekracht en een tractietafel waarop een patiënt werd vastgebonden om uitstulpende tussenwervelschijven te behandelen.  

In de jaren 50 van de vorige eeuw bedacht James Cyriax, een pionier in de Britse osteopathie, een vorm van gemechaniseerde, lumbale tractie, die hij adviseerde voor hernia’s in de onderrug. In de loop der jaren gaven klinische studies naar de effectiviteit van tractie bij de behandeling van rugpijn en aandoeningen aan de wervelkolom, met name lagerugpijn, zeer wisselende resultaten te zien. Dat kwam onder andere doordat de onderzoeken vaak onvoldoende nauwkeurig werden uitgevoerd, aldus een team van de Noord-Ierse University of Ulster.1 Naast de wisselende resultaten was er een andere terugkerende klacht tegen het gebruik van tractie: het ogenschijnlijke feit dat tractie vaak maar tijdelijk verlichting brengt. Zodra de tractie eraf is, komt de pijn vaak vrij snel terug. Spinale-decompressiechirurgie wordt al decennialang gebruikt om veel van dezelfde rugpijnklachten te verlichten waarvoor ook tractie bedoeld is: de klachten veroorzaakt door druk (compressie) op het ruggenmerg en de zenuwwortels.Er worden verschillende vormen van decompressiechirurgie uitgevoerd, maar de ingrepen kunnen riskant zijn. Zo zijn de mogelijke complicaties van een discectomie: schade aan de zenuwwortel, aanhoudende pijn, bloedingen, infecties, diepe veneuze trombose (bloedstolsels in het been) en incontinentie van de blaas of darm.  

Niet-chirurgische spinale decompressie bood Sally een haalbaar alternatief om haar rugpijn te verlichten

Een laminectomie kan zenuwschade, bloedstolsels, infectie en lekkage van liquor (ruggenmergvocht) veroorzaken. Een corporectomie kan hevige pijn veroorzaken, extreme zwakte in armen en benen, een verdoofd gevoel en vermindering of verlies van de fijne motoriek. Zelfs de relatief eenvoudige ingreep waarbij botspoor wordt verwijderd, kan problemen veroorzaken. En daarnaast hebben alle chirurgische ingrepen risico’s door het gebruik van anesthesie. ‘Ik wil de conventionele geneeskunde niet afkraken, maar 25 procent van de rugpijnpatiënten gaat achteruit na een operatie’, zegt Sally. ‘Waarom zou je dat risico willen nemen?’ 

Tim Kanady, chiropractor in Alaska, is nog duidelijker over de slechte prognose na een rugoperatie: ‘Statistisch gezien is rugchirurgie het minst succesvolle terrein van de chirurgie. De meeste mensen moeten binnen een jaar weer onder het mes.’ Toen het moment kwam waarop Sally zich afvroeg of ze nog wel kon blijven werken, hoorde ze over het werk van Allan Dyer en een nieuw soort apparaten voor niet-chirurgische spinale decompressie. Dat was het begin van de intervertebral differential dynamics (IDD)-therapie.  

Bij de methode van Dyer wordt een nauwkeurig gekalibreerde spanning gebruikt om aan het wervelkanaal te trekken. Vervolgens wordt de tractie even vastgehouden, waarna de spanning gedeeltelijk wordt losgelaten. Deze afwisseling tussen vasthouden en loslaten wordt dertig minuten lang herhaald.  

De spanning zorgt voor meer ruimte tussen de beschadigde tussenwervelschijven in de wervelkolom, waardoor bloed, voedingsstoffen en zuurstof naar het beschadigde gebied kunnen stromen. In tegenstelling tot de aanhoudende spanning van de traditionele tractie lijkt de dynamiek van het ‘geven en nemen’ op hoe de gewrichten zelf ook werken. De tussenwervelschijf begint vanzelf te genezen en krijgt zijn oorspronkelijke vorm terug. Sally wist het enige apparaat voor IDD in Engeland op te sporen. Een collega in Glasgow had er een aangeschaft. ‘Het kwam erop neer dat ik naar die osteopaat ging en na één behandeling al een groot verschil voelde’, zegt ze. ‘Ik had eigenlijk niet in de gaten hoe erg ik inmiddels voorovergebogen stond, maar na de eerste behandeling kon ik weer rechtop staan. Ik dacht: hier gebeurt iets belangrijks!’ 

IDD-therapie  

Maar liefst 80 procent van de volwassenen krijgt minstens eens in zijn leven lagerugpijn, en lumbale pijn houdt naar schatting in 80 procent van de gevallen verband met problemen met de tussenwervelschijven.2  IDD-therapie is een computergestuurde, niet-chirurgische decompressiebehandeling van de wervelkolom voor pijn in de lage rug en nek, en aandoeningen die daar vaak mee samenhangen, zoals ischias.  Een van de belangrijkste en unieke aspecten van IDD-therapie is dat de computergestuurde trekkracht die het apparaat levert, gericht specifieke segmenten van de wervelkolom voorzichtig uit elkaar kan trekken. Daardoor vermindert de druk op die specifieke tussenwervelschijven en zenuwen, terwijl tegelijk gespannen spieren en stijve banden zachtjes worden opgerekt. 

Het is bewezen dat IDD-therapie veilig en pijnloos is. De volledige behandeling bestaat gemiddeld uit 20 sessies, verdeeld over ongeveer 5 weken. Elke behandeling gebeurt onder supervisie van een professioneel therapeut, en elke sessie duurt zo’n 30 minuten. Dat is zonder eventuele andere niet-invasieve behandelingen die eraan gekoppeld zijn. Denk aan koude laser– of warmtebehandelingen of manuele therapie. Tijdens de behandeling begint de spanning (het gewicht) bij nul en deze wordt langzaam opgevoerd tot ongeveer de helft van het lichaamsgewicht van de patiënt. Dan wordt de spanning iets verlaagd en even vastgehouden, en opnieuw iets verlaagd en vastgehouden, en dat wordt herhaald met steeds minder gewicht.  Als alles goed gaat, verhoogt de behandelaar bij elke volgende sessie de startspanning (het gewicht). Die bouwt hij op totdat het gebied in de wervelkolom waar het probleem zit, weer beweeglijk wordt.  

Bewezen resultaat 

Anders dan bij andere tractieapparaten zijn de klinische resultaten van IDD-therapie voor aandoeningen zoals ischias, hernia, ingezakte of versleten tussenwervelschijven en het facetsyndroom (waarbij de gewichtdragende facetgewrichten aan de achterkant van een of meer wervels versleten, beschadigd of ontstoken zijn) goed te voorspellen.  

In een studie ervaarde 86 procent van de patiënten met een gescheurde tussenwervelschijf en 75 procent van de patiënten met facetartrose goede of uitstekende resultaten na decompressietherapie (‘goed’ betekent 50 tot en met 89 procent verbetering; ‘uitstekend’ betekent 90 tot en met 100 procent verbetering). Die resultaten waren beter dan bij gewone tractie: daar ervaarde slechts 55 procent van de patiënten met een gescheurde tussenwervelschijf en 50 procent van de patiënten met facetartrose goede tot uitstekende resultaten.3 

De effecten van IDD houden ook veel langer aan dan die van tractie. De sector zelf gaat ervan uit dat ongeveer 70 procent van de patiënten die positieve resultaten boekten met IDD, na twee jaar nog steeds zonder pijn is. Sally was zo onder de indruk van de resultaten die ze bereikte met IDD-therapie voor haar rugproblemen, dat ze meteen besloot de therapie zelf te gaan toepassen in haar osteopathiepraktijk. 

Ze volgde de kwalificatietraining om het IDD-apparaat te bedienen. Dat deed ze bij een Amerikaanse chiropractor. Daarna schafte ze een eigen apparaat aan, waarmee ze de tweede osteopathiepraktijk in het Verenigd Koninkrijk werd met deze apparatuur.  

IDD blijkt statistisch gezien significante verbeteringen te geven bij lagerugpijn als het tegelijk gegeven wordt met andere niet-chirurgische technieken, zoals laser en soft tissue therapy: de manipulatie van zachte weefsels.4 In klinische studies bleek IDD cervicale en lumbale pijn significant te verminderen, en ook de daarmee samenhangende paresthesie (tintelingen en gevoelloosheid) en spierzwakte.5  

‘Ik heb mijn leven terug’ 

In Nederland is IDD nog tamelijk onbekend, maar in het Verenigd Koninkrijk gebruiken steeds meer behandelaars IDD, van chiropractors en osteopaten tot orthopeden gespecialiseerd in rugchirurgie. Otto Von Arx, een orthopedisch chirurg in het Engelse Bath, is een van hen. ‘De behandeling is zonder pijn en omdat ik het zelf ervaren heb, kan ik goed bepalen wanneer mijn patiënten er baat bij hebben’, zegt hij.  

‘Ik gebruik IDD bij een klein percentage van mijn patiënten. Het doel van chirurgen is over het algemeen om zoveel mogelijk niet-invasieve behandelopties te gebruiken. IDD-therapie is een niet-chirurgische spinale-decompressietherapie die chirurgen in staat stelt gericht rugproblemen te behandelen. In veel gevallen voorkomt de therapie de gang naar de operatietafel.’ 

Kanady, de eerste chiropractor in Alaska die een IDD-apparaat aanschafte, zegt dat hij opmerkelijke resultaten ziet bij patiënten met problemen in het cervicale en lumbale gedeelte van de wervelkolom. Behandeling van de thoracale wervelkolom kan overigens niet met IDD. 

‘Er komen vaak mensen binnen die niet meer kunnen werken, die zeer beperkt zijn in hun dagelijkse activiteiten. Ze gebruiken vaak pijnstillers en ze hebben al andere niet-chirurgische behandelingen geprobeerd’, vertelt hij. ‘De patiënten die we behandelen gaan 80 tot 90 procent vooruit.’  

Sally zelf is natuurlijk ook een succesverhaal. Na haar standaardbehandeling van twintig sessies gaat het weer helemaal goed met haar. ‘Ik heb geen pijn meer. Ik kan rechtop staan en weer de hele dag werken’, zegt ze. ‘Ik loop niet meer mank en voel geen speldenprikken meer. Ik tennis twee keer per week, ik doe aan yoga en ik ski weer. Ik heb mijn leven weer terug.’ 

Sally heeft na haar succesvolle behandeling opnieuw een MRI-scan laten maken, net als andere patiënten die IDD-therapie hebben ondergaan. Tot haar verbazing was er nauwelijks iets veranderd aan de uitstulpingen in haar cervicale en lumbale wervelkolom. ‘Veel van onze patiënten krijgen voor en na de behandeling een scan, en soms zijn er fysieke veranderingen te zien, maar niet altijd’, legt ze uit. ‘Ik heb ontdekt dat het er niet echt toe doet hoe het eruitziet. Het gaat over de beweeglijkheid die je terugkrijgt en de verbetering die daarmee gepaard gaat.’ 

Aan de andere kant zijn er ook patiënten die, behalve verlichting van hun symptomen en pijn, verrassende fysieke veranderingen vertonen. Chiropractor Kanady herinnert zich een van zijn eerste IDD-patiënten met een hernia. Zijn tussenwervelschijf ter hoogte van de lendenwervel – L5 – had een pijnlijke uitstulping van 8 mm. ‘Acht weken later bleek uit de MRI dat die verdwenen was. Of de uitstulping door het lichaam was opgeruimd of dat deze zich spontaan had teruggetrokken, weten we niet. Maar de man heeft nu al achttien jaar geen klachten meer.’ 

Sally heeft tot nu toe IDD-therapie toegepast bij patiënten van alle leeftijden, van ouderen in de 70 en 80 tot jongeren die te intensief hadden gesport en ernstige blessures hadden aan hun wervelkolom. Ze heeft zowel cervicale als lumbale klachten behandeld, ischias en zelfs een klapvoet, waarbij het ruggenmerg zo ernstig geblokkeerd is dat het zelfs de motoneuronen (bewegingszenuwcellen) treft en er een klein gebied verlamd raakt. Sommige patiënten met nekproblemen hebben zenuwpijn in de bovenarm, die naar beneden uitstraalt. Sally omschrijft dat als ‘gewoon het ergste’. Ze ontdekte dat IDD effectief kan zijn bij al deze aandoeningen. 

‘Mensen zijn vaak echt wanhopig tegen de tijd dat ze bij mij komen. Soms willen ze geen operatie, of komen ze daar niet voor in aanmerking, of ze staan op een wachtlijst om geopereerd te worden en ze hebben zoveel pijn dat ze alles willen doen om ervan af te komen. Of ze hebben alles al geprobeerd: fysiotherapie, osteopathie, chiropraxie, injecties, een operatie. Soms hebben ze al een microdiscectomie ondergaan, maar lijden nog steeds pijn.

‘Met IDD kun je veel mensen een operatie besparen. Ik wilde zelf ook geen operatie. En ik ben dankbaar dat ik mijn patiënten kan vertellen dat er een alternatief is.’ 

Cate Montana 

BRONNEN 

1 Arch Phys Med Rehabil 2003; 84: 1542-53 

2 J Phys Ther Sci, 2015; 27: 481-3 

3 AJPM, 1997; 7: 63-5 

4 J Spine 2018; 8: 432 

5 J Nov Physiother Phys Rehabil, 2017; 4: 062-5 

Sally Lansdale, Spinex Disc Clinic: www.spinexdiscclinic.com 

Tim Kanady, Kanady Chiropractic: www.kccak.com