Sean Codling zegt dat hij genezen en weer helemaal de oude is, nadat hij ontdekte wat de oorzaak was van zijn invaliderende vorm van artritis, namelijk bacteriën in de darm.

Artritis is een aandoening die normaal gesproken in verband wordt gebracht met ouder worden. Maar Sean Codling was nog maar 20 jaar toen hij last kreeg van stijve en pijnlijke gewrichten, symptomen waarvan zou hij later zou ontdekken dat ze veroorzaakt werden door een vorm van artritis, ankyloserende spondylitis (AS) genaamd.

‘Het begon in mijn onderrug en breidde zich uit naar mijn knieën, voeten, handen, heupen en nek,’ zegt Sean, inmiddels een 50 jaar oude vader van drie kinderen uit Kent. ‘Tegen de tijd dat ik 21 was, had de artritis al mijn gewrichten aangetast.’

Sean herinnert zich dat hij frequente ‘opflakkeringen’ had, periodes waarin zijn klachten aanzienlijk verergerden, die altijd voorafgegaan werden door griepachtige verschijnselen. ‘Ik voelde mij plotseling ellendig en volledig uitgeput. En 24 tot 48 uur later leek het alsof mijn gewrichten gingen ontploffen. Soms was de rugpijn het ergst, soms waren het mijn heupen en soms mijn voeten. Het was alsof de ontsteking zich door heel mijn lichaam verplaatste.’

Sean had ook last van extreem pijnlijke uveitis, een ontsteking van de middelste laag van het oog, die in verband gebracht wordt met AS en andere vormen van artritis. De aandoening kan leiden tot rode ogen, troebel zien en een verhoogde gevoeligheid voor licht, en bij Sean was die pijn vaak nog erger dan zijn pijnlijke gewrichten.

Seans pijnklachten zorgden ervoor dat hij niet in staat was om de dingen te doen waar hij van genoot, zoals fietsen, squashen en voetbal spelen. Zelfs uit bed komen was een opgave. ‘Mijn rug was ’s ochtends zo stijf dat ik uit bed moest rollen,’ vertelt hij.

Sean slaagde erin om naar zijn werk te gaan – hij werkte op dat moment in Londen als grafisch ontwerper – maar hij moest slippers dragen omdat zijn voeten zo gevoelig waren en een taxi nemen om van en naar het station te gaan.

Zoeken naar antwoorden

Sean raadpleegde jarenlang diverse artsen en reumatologen voor zijn klachten, maar geen van allen stelden dezelfde diagnose. ‘Ik kreeg de diagnose jicht, fibromyalgie, artritis psoriatica; iedere arts zei iets anders.’

Waar ze het echter wel over eens waren, was de behandeling: krachtige ontstekingsremmers, en de prognose: er kan niets aan gedaan worden en de ziekte zal alleen maar verergeren. Een arts zei zelfs tegen Sean dat hij in een rolstoel terecht zou komen tegen de tijd dat hij 30 was. Maar Sean accepteerde niet dat dit de enige antwoorden waren.

Nadat hij zich verdiepte in de bijwerkingen van de geneesmiddelen, waaronder maagbloedingen, nierziekten en zelfs de dood, zei Sean tegen de artsen: ‘Nee, dank je, doe maar niet.’ In plaats daarvan zette hij alles op alles om de ware oorzaak van zijn gezondheidsklachten te achterhalen en ervoor te zorgen dat hij niet in een rolstoel zou eindigen. ‘Ik geloofde niet dat ik alleen maar pech had. Er moest een reden zijn waarom ik ziek was, en ik was vastbesloten om die te vinden en stap voor stap te bestrijden.’

Een alternatieve benadering

Sean had altijd al belangstelling voor alternatieve geneeskunde. Daarom begon hij met een medicatievrije aanpak van zijn klachten en probeerde hij een waslijst aan holistische behandelingen, gaande van reflexologie en reiki tot Chinese kruiden en acupunctuur. ‘Sommige behandelingen brachten wat verlichting,’ zegt Sean. ‘Reflexologie was geweldig. De reflexoloog manipuleerde punten op mijn voeten, en dat hielp me goed te slapen. Maar niets leidde tot een permanente verbetering.’

Toen kwam Sean echter in aanraking met John Mansfield, allergoloog en stichter van de British Society for Allergy and Environmental Medicine, die een boek schreef over het verband tussen allergieën en artritis: Arthritis: Allergy, Nutrition and the Environment (Mansfield, 1990). Mansfield behandelde duizenden artritispatiënten tot aan zijn dood in 2016. Hij was ervan overtuigd dat de meeste vormen van artritis veroorzaakt worden door omgevingsfactoren, meestal door voedingsmiddelen, maar ook door huisstof, mijten en schimmels, tabaksrook en andere chemische stoffen.

Sean las zijn boek en herkende veel dingen daarin, en zodoende consulteerde hij Mansfield in zijn praktijk in Surrey. ‘Ik zag hem tot mijn dertigste,’ zegt Sean. ‘Ik volgde zijn eliminatiedieet en antischimmelbehandelingen. En zo ontdekte ik dat veel van deze onderliggende factoren op mij van toepassing waren.’

Hoewel een groot gedeelte van zijn chronische klachten verminderden – waaronder zijn extreme vermoeidheid, het opgeblazen gevoel in zijn buik, en zijn droge huid – hielden de gewrichtspijn en de uveitis aan. ‘Ik kwam op het punt dat ik dacht dat we alle mogelijke allergiebehandelingen geprobeerd hadden,’ zegt Sean.

Mansfield was niet in staat om hem verder te helpen, maar hij kende gelukkig een man die dat wel kon. ‘Hij raadde me aan om contact op te nemen met Alan Ebringer, die op dat moment hoogleraar was aan het King’s College in Londen. Ik wist hem op te sporen en maakte een afspraak bij zijn kliniek in Londen.’

Het keerpunt

Een paar weken later zat Sean in de spreekkamer van Ebringer, aangenaam verrast dat iemand eindelijk een definitieve diagnose kon stellen. ‘Hij stelde me veel vragen over mijn klachten en liet me testen, onder meer op het HLA-B27-gen. De uitslag was positief en hij vertelde me dat ik AS had. Het was een enorme opluchting om na bijna twaalf jaar een ijzersterke diagnose te krijgen.’

Nog beter was dat Ebringer Sean vervolgens uitlegde wat zijn theorie was over de oorzaak van de aandoening, die hij ondersteunde met wetenschappelijk bewijs, en wat zijn oplossing was, een die ‘belachelijk simpel’ was.

‘Hij zei dat 96 procent van de AS-patiënten drager zijn van het HLA-B27-gen, terwijl slechts ongeveer 8 procent van de Britse algemene bevolking hier drager van is. Als je dit gen hebt, treedt een overmatige groei van de veelvoorkomende darmbacterie Klebsiella op. Dit kan een auto-immuunreactie uitlokken, waarbij het immuunsysteem lichaamseigen weefsels aanvalt. En het is deze reactie die de symptomen van AS uitlokt.’
Vervolgens vertelde Ebringer Sean wat hij hieraan kon doen: ontneem de bacterie haar voedingsbron. ‘Klebsiella gedijt goed op zetmeel. Schrap zetmeel uit uw dieet en de bacteriën zullen verminderen, en daarmee ook uw symptomen.’ ‘Ik kon niet geloven hoe simpel het was,’ zegt Sean.

De overgang naar zetmeelarm

Alles wat Ebringer zei, vond Sean logisch klinken, en de hoogleraar had jaren onderzoek gedaan om dit te ondersteunen (zie kader, pagina 59). Daarom stapte Sean meteen over op een dieet met een laag zetmeelgehalte. Afgelopen was het met brood, aardappelen, witte rijst, pasta en gebak. In plaats daarvan at hij veel groene groenten, vlees, vis, en bronnen van goede vetten, zoals avocado’s, noten en kokosolie. Sean zorgde ervoor dat hij zoveel mogelijk verse biologische producten at en zo min mogelijk bewerkte voedingsmiddelen.

Hij hield zich strikt aan het dieet, en na drie tot vier maanden bemerkte hij een aanzienlijke verbetering van zijn klachten. ‘Ik begon mijn leven weer op de rails te krijgen,’ zegt Sean. Nadat hij het dieet negen maanden volgde, verdwenen al zijn klachten: zijn gewrichtspijn, stijfheid, moeite om uit bed te komen en ook zijn uveitis. ‘Het was een ongelooflijk gevoel,’ zegt hij.

Sean ging naar Ebringer voor regelmatige controles in zijn polikliniek, maar het viel hem op dat hij steeds dezelfde mensen in de wachtkamer zag, geteisterd door AS, moeilijk lopend of in een rolstoel met ‘gezichten verwrongen van pijn’. ‘Ik vroeg professor Ebringer een keer waarom zijn andere patiënten niet beter werden, terwijl ik zonder pijn naar binnen huppelde. Hij antwoordde: ‘Sommige mensen kunnen niet zonder hun toast bij het ontbijt, frites bij de lunch en pasta als avondeten. Niet iedereen heeft zoveel wilskracht als u!’

Een andere manier van leven

Sean volgt sindsdien het zetmeelarm dieet en zegt met trots dat hij al meer dan achttien jaar geen klachten
meer heeft.

‘Mensen vragen mij altijd hoe ik het dieet kan volhouden, maar het is eigenlijk heel makkelijk, zelfs als ik uit eten ga. Ik weet waar ik naar moet zoeken op de menukaart. Als ik vlees eet, sla ik de aardappelen over en eet ik in plaats daarvan extra groenten. Een enkele keer gun ik mezelf iets lekkers, maar dan kies ik voor pure chocolade met 70 tot 80 procent cacao in plaats van koekjes of gebak. Het dieet is niet extreem beperkend.’

In Seans medisch dossier staat dat hij ‘in remissie is van AS’, maar Sean beschouwt zichzelf als ‘genezen’. Hij heeft niet een van de klachten meer, waaraan hij meer dan tien jaar leed. Hij slikt geen medicijnen meer en een operatie is niet nodig. Hij is zelfs fitter en leniger dan de meeste van zijn vrienden: hij speelt squash en tennis, gaat skiën, fietst en beoefent yoga en Wing Chun kungfu. ‘Mensen kunnen niet geloven hoever ik gekomen ben,’ zegt Sean.

Sean voelt een lichte stijfheid in zijn rug in de zeldzame gevallen dat hij afwijkt van het dieet, maar dat herinnert hem eraan wat hij wil bereiken. ‘Ik kan het mij niet veroorloven dat de bacterie zich weer vermenigvuldigt,’ zegt hij.

Naast het volgen van een zetmeelarm dieet, slikt Sean probiotica en doet hij regelmatig darmspoelingen als ‘stok achter de deur’ om de slechte darmbacteriën onder controle te houden.

Sean wil nu zijn ervaringen met Ebringers werk en het dieet dat zijn leven veranderde met anderen delen. Hij heeft al veel familieleden geholpen die een aantal vergelijkbare klachten hadden, waaronder zijn broer die geen last meer had van uveitis nadat hij overschakelde op een zetmeelarm dieet. En hij zorgt ervoor dat zijn twee zonen, die recent positief getest werden voor het HLA-B27-gen, zich bewust zijn van wat kan gebeuren als ze veel zetmeel eten.

‘Het is zo belangrijk om deze informatie te verspreiden,’ zegt Sean. ‘Ik heb mijn leven te danken aan professor Ebringer. Ik weet niet waar ik zou geëindigd zou zijn zonder hem. Waarschijnlijk in een rolstoel.’

Nuttige contacten en bronnen
Sean Codlings website voor AS-patiënten (waaronder interviews met professor Ebringer en recepten met weinig zetmeel): www.stopas.co.uk
AS Supportwebsite en forum: www.kickas.org

AS feiten

• Ankyloserende spondylitis (AS) is een chronische aandoening, waarbij de wervelkolom en andere delen van het lichaam ontstoken raken.
• Symptomen zijn onder meer: rugpijn en stijfheid, pijn en zwellingen rond de gewrichten, vermoeidheid, oogontstekingen en darmproblemen.
• De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• AS ontwikkelt zich meestal in de late adolescentie, maar de diagnose wordt meestal pas gesteld tijdens de jongvolwassenheid.1

Literatuur
1. Clinics (Sao Paulo), 2011; 66: 251–4

Voor en na: een voorbeeld van Seans dieet

Net als bij veel van Ebringers AS-patiënten, verdwenen Seans klachten nadat hij overstapte op een dieet met weinig zetmeel. Hij liet brood, ontbijtgranen, pasta, rijst en alle andere graanproducten staan, evenals aardappelen en suikerrijke voedingsmiddelen, zoals koekjes en gebak, en concentreerde zich in plaats daarvan op eiwitten en gezonde vetten. Vlees, vis, bonen, fruit en groenten (bij voorkeur soorten met weinig zetmeel, zoals bessen en bladgroenten), noten, volle melk en kaas staan allemaal op zijn menu.

Ziehier hoe een gemiddeld dagelijks menu eruitzag voor en na de omschakeling.

VOOR:
Ontbijt: 2 sneetjes toast van witbrood met pindakaas
Lunch: bacon en avocado op een bruin broodje met een salade en een zakje chips
Diner: frites, ham, sla, tomaat, mais, komkommer, mayonaise
Snacks: chocolade, koekjes, gebak
Dranken: koffie, thee, vruchtensap

NA:
Ontbijt: een omelet met kaas, uien en bacon met avocado
Lunch: kipsalade met kaas en een appel
Diner: glutenvrije worstjes, zoete-aardappelpuree, broccoli, wortelen en gebakken uien
Snacks: kefir, een natuurlijke fruit- en notenreep zonder gluten of geraffineerde suiker, fruit, walnoten en pure chocolade
Dranken: koffie, groene thee, water

De bacterie achter AS

Klebsiella is een bacterie die normaal gesproken ook in het spijsverteringsstelsel wordt aangetroffen, maar zoals de baanbrekende immunoloog Alan Ebringer en andere onderzoekers hebben aangetoond, komt de bacterie veel vaker voor in de ontlastingsmonsters van patiënten met AS in vergelijking met controles. En AS-patiënten hebben hogere niveaus van antilichamen tegen Klebsiella in vergelijking met gezonde mensen.1

Andere studies lieten zien dat de meerderheid van de AS-patiënten drager is van een variant van het HLA-gen, HLA-B27-genaamd, terwijl dat in de algemene bevolking tamelijk zeldzaam is. Iedere variant van het HLA-gen produceert een enigszins ander eindproduct, een soort eiwit dat een ‘oppervlakte herkennend antigeen’ wordt genoemd, maar ze hebben allemaal dezelfde functie: ze vormen een soort moleculair paspoort dat het immuunsysteem helpt om lichaamseigen cellen te differentiëren van indringers van buitenaf.

Merkwaardig genoeg heeft de Klebsiella bacterie moleculaire sequenties die lijken op dat van HLA-B27.2 Ebringer veronderstelde dat de aanwezigheid van Klebsiella in HLA-B27 positieve patiënten ervoor zorgt dat het immuunsysteem in de war raakt en antilichamen gaat produceren tegen lichaamseigen weefsels in een proces dat ‘moleculaire mimicry’ wordt genoemd, en dat het deze reactie is die de AS-klachten veroorzaakt.
Omdat Klebsiella niet zonder zetmeel in de voeding kan overleven, verwachtte Ebringer dat een dieet met weinig zetmeel – zonder de ‘vier belangrijkste gifstoffen’ van brood, aardappelen, gebak en pasta – gunstig kan zijn voor patiënten met AS, en hij paste dit dieet tot aan het einde van zijn loopbaan met veel succes toe in zijn kliniek.

Uit een gecontroleerde studie bleek ook dat een dieet met weinig zetmeel de hoeveelheid antistoffen in het bloed verminderde, alsmede de klachten en tekenen van inflammatie bij AS-patiënten.2

Literatuur
1. Clin Dev Immunol, 2013; 2013: 872632
2. Clin Rheumatol, 1996;15 Suppl 1: 62–6