Het lichaam van Kent Taylor, CEO en oprichter van de restaurantketen Texas Roadhouse, werd in maart dit jaar gevonden op zijn landgoed in Kentucky, na een vermoedelijke zelfmoord. Zijn familie vertelde dat de 65-jarige eigenaar van het miljardenbedrijf zichzelf van het leven had beroofd om te ontsnappen aan zijn ‘ondraaglijke’ tinnitus, die dramatisch was verergerd na een Covid-19-infectie.

Tinnitus of oorsuizen is het verschijnsel dat je fantoomgeluiden in je oren hoort: geluiden die niet van een externe bron afkomstig zijn. Het kan zich op allerlei manieren voordoen, van een geluid dat klinkt als zingende cicades of als golven, tot iets dat lijkt op een radiostoring. Het kan pulseren alsof je hart in je hoofd klopt, klinken als het lage gesis van een oververhitte radiator, of hoog en schril zijn als een hondenfluitje. Het kan komen en gaan, in één oor of beide oren zitten, per uur of per locatie veranderen of een constant kabaal zijn.

De aandoening wordt meestal behandeld als iets wat wel lastig maar niet levensbedreigend is. Maar als je even googelt, vind je duizenden mensen die de ingrijpende kwellingen beschrijven die deze aandoening meebrengt. Tinnitus kan je van je gemoedsrust beroven en je leven ingrijpend veranderen.

Er zijn miljoenen mensen – studies zeggen ergens tussen de 10 en 15 procent van de bevolking – die in bepaalde mate last hebben van tinnitus

Taylor was misschien een zeldzame tinnitus-patiënt die tot zelfmoord werd gedreven door de herrie in zijn hoofd. Maar er zijn miljoenen mensen – studies zeggen ergens tussen de 10 en 15 procent van de bevolking – die in bepaalde mate last hebben van tinnitus.

Uit gegevens blijkt dat tinnitus de werkprestaties en concentratie beïnvloedt en kan leiden tot angst, depressie en slechter slapen.1 Het gaat vaak vooraf aan gehoorverlies. Mensen met tinnitus hebben ook meer kans op de ziekte van Alzheimer of Parkinson.2

Soldaten vormen een groep die extra risico loopt op de aandoening. Voordat hij stierf, had Taylor geld gedoneerd aan een klinische studie onder militairen met tinnitus. Tinnitus is inmiddels de nummer één van dienstgerelateerde klachten onder veteranen in de VS. De American Tinnitus Association (ATA) meldt dat er in 2012 bijna 972.000 claims waren van de Veteran’s Administration voor tinnitus. Dat leidde tot betaling van bij elkaar 1,2 miljard dollar aan invaliditeitsvergoedingen aan veteranen, en die cijfers blijven stijgen.3

Bescherm je oren

De gemeenschappelijke noemer is duidelijk: militaire veteranen met tinnitus zijn in het verleden allemaal blootgesteld aan het geluid van explosies, wat ook gehoorverlies kan veroorzaken.4 De spiraalvormige holte van het binnenoor (cochlea) is bekleed met piepkleine haartjes, zo klein dat er 1.800 haarcellen op de kop van een speld passen. Geluidsgolven brengen deze haartjes in beweging. Die beweging veroorzaakt elektrische signalen van je gehoorzenuw naar je hersenen, die de elektrische signalen interpreteren
als geluid.

Door harde geluiden kunnen deze tere haarcellen buigen of breken. Een Amerikaan die in Irak diende, zei dat hij zich duidelijk herinnert dat zijn tinnitus begon toen het militaire voertuig waarin hij reed, door een handgranaat werd geraakt. ‘Ik weet nog dat ik daarna een schel geluid hoorde’, vertelt hij. ‘Ik ken geen enkele veteraan die zonder tinnitus uit Irak is teruggekeerd.’5

We kennen allemaal de ervaring dat je na een rockconcert of een luidruchtige discotheek in een rustige kamer ligt en het geluid of gedreun van de muziek nog hoort. Dat is een symptoom van tijdelijke schade dat meestal verdwijnt. Maar uit een recente studie bleek dat het risico op chronische tinnitus drie keer zo hoog was bij mensen die voortdurend worden blootgesteld aan harde geluiden op het werk, en twee keer zo hoog bij mensen met een ‘recreatieve’ blootstelling.4

Zet die herrie zachter

Noel Gallagher, zanger en gitarist van de Britse band Oasis, vertelde onlangs aan de Daily Star dat hij tinnitus heeft die klinkt als een ‘fluitende ketel’. Hij denkt dat hij het gekregen heeft, doordat hij bij zijn band aan lawaai is blootgesteld en vertelt dat het op een avond gewoon als een lichtschakelaar aanging.

‘Het is het [oor] waarmee ik voor mijn gitaarversterker sta’, zei hij. ‘Het is behoorlijk erg.’6 Jongeren die via oordopjes, koptelefoon of smartphone naar harde muziek luisteren, zijn een risicopopulatie voor gehoorbeschadiging.

Een onderzoek uit 2017 van de Canadese Universiteit McMaster rapporteerde een onverwacht hoog aantal gevallen van tinnitus onder 170 adolescenten uit São Paulo tussen de 11 en 17 jaar die vaak naar harde muziek luisterden. Meer dan een kwart (28 procent) had al blijvende tinnitus.7

De auteurs schreven dat jongeren routinematig worden blootgesteld aan schadelijke geluidsniveaus ‘die voldoende zijn om verborgen cochleaire schade te veroorzaken.’

‘Het is een groeiend probleem en ik denk dat het alleen maar erger wordt’, zei onderzoeker Larry Roberts. ‘Persoonlijk denk ik dat er een grote uitdaging voor de volksgezondheid aan zit te komen wat betreft gehoorproblemen.’

Andere ziekten uitsluiten

In zeldzame gevallen is tinnitus een teken van onderliggende neus-keelholtekanker en het is belangrijk om dat uit te sluiten. Vooral als het oorsuizen of gevoel van verstopping in één oor zit en gepaard gaat met andere klachten.

Denk aan terugkerende oorinfecties, verstopte neus, bloedneuzen, hoofdpijn, gezichtspijn of gevoelloosheid in het gezicht, moeite met je mond openen en wazig of dubbel zien.8

Soms is ‘pulserende’ tinnitus (waarbij het geluid ritmisch bonzend is of op een hartslag lijkt) een signaal van een hartziekte, hoge bloeddruk of een andere beperking van de bloedtoevoer naar het centrale auditieve systeem, en dat kan na verloop van tijd verergeren.

Daarom moet een arts bij tinnitus, gehoorverlies en duizeligheid standaard de bloeddruk controleren. Ook moet hij met een stethoscoop naar de bloedstroom in de halsslagaders luisteren en checken op een ‘carotissouffle’: het geluid dat wijst op een obstructie in de halsslagader.

Als dat geluid aanwezig is, moet je verder onderzoek doen om te kijken of er een vernauwing in de halsslagaders is of een andere stenose.9

Infecties en oorsmeer

Een neusbijholte- of oorinfectie, of verstopte neus door een zware verkoudheid of griep kan zorgen voor vochtophoping en druk in het middenoor. Ook dit kan leiden tot gehoorverlies of tinnitus.

Soms kan het helpen om je oor voorzichtig te spoelen of leeg te zuigen om opgehoopt oorsmeer te verwijderen en zo het gedempte gehoor of de tinnitus te herstellen. Maar pas op! Sommige mensen kregen juist tinnitus na zo’n behandeling.

In een onderzoek onder 2400 mensen die een behandeling zochten voor hun tinnitus zeiden er 11 dat hun aandoening was begonnen, nadat ze hun oren hadden laten uitspuiten. Nog eens 3 patiënten zeiden dat de tinnitus was begonnen toen ze zelf probeerden hun oorsmeer te verwijderen. Wattenstaafjes kunnen zowel schade aanrichten als oorsmeer dieper in de gehoorgang duwen, dus pas daarmee op.10

Een paar druppels olijfolie in het oor is meestal genoeg om het oorsmeer zachter te maken. Verwarm de olie eerst een beetje, druppel het in je oor en doe dan een stukje watten in je oor om te voorkomen dat het eruit loopt.

Een veilig recept om zelf oordruppels te maken, is afkomstig van The Butter Half (www.thebutterhalf.com): plet 2 of 3 rauwe knoflooktenen in 2 eetlepels olijf- of gefractioneerde kokosolie tot ze geurig zijn. Zeef het en giet het in een steriel druppelflesje. Voeg 6-8 druppels pure teatree-olie toe voor extra infectiebestrijding.

Niet in je oren, maar in je hersenen

Hoewel tinnitus begint als een beschadiging van de gehoorcellen, gaat de wetenschap er nu van uit dat de aandoening verder reikt dan de oren, namelijk tot in de hersenen. Josef Rauschecker en zijn collega’s van de afdelingen Neurowetenschappen, Audiologie en Otolaryngologie van de Georgetown Universiteit in Washington zagen bij beeldvormend medisch onderzoek schokkende resultaten: ze zagen bij mensen met tinnitus een aanzienlijk volumeverlies in een gebied in de frontale hersenkwab.11

Onderzoekers van de Universiteit van Illinois ontdekten dat chronische tinnitus ook verband houdt met veranderingen in de precuneus of voorwig: een deel van de pariëtale kwab van de grote hersenen. De precuneus is verbonden met twee netwerken in de hersenen die een tegenovergestelde functie hebben: het ‘dorsale aandachtsnetwerk’, dat actief is als iets de aandacht opeist en de ‘standaard modus’, een soort achtergrondfunctie van de hersenen als iemand in rust is en met niets bijzonders bezig is.12

Als het ene netwerk aan staat, staat het andere juist uit en vice versa. ‘We ontdekten dat de precuneus bij tinnituspatiënten een rol speelt in die relatie’, zegt tinnitus-onderzoeker Sara Schmidt.

Het team onderzoekers ontdekte dat bij patiënten met chronische tinnitus het dorsale aandachtsnetwerk vaker aanstaat dan het standaard modus-netwerk. Dat betekent dat de hersenen niet ontspannen en zich niet losmaken van omgevingsprikkels, waardoor mentale vermoeidheid kan ontstaan. En hoe ernstiger de tinnitus, hoe meer het dorsale aandachtsnetwerk geactiveerd is.

‘Dat kan verklaren waarom veel tinnituspatiënten zeggen dat ze vaak moe zijn. Bovendien kan hun aandacht meer met de tinnitus bezig zijn dan nodig is, en dat kan hun aandacht voor andere dingen verminderen’, legt Fatima Husain uit, docent spraak- en gehoorwetenschap aan de Universiteit van Illinois. ‘Als je last hebt van tinnitus, kan dit verklaren waarom je concentratieproblemen hebt.’

Interessant is dat patiënten met recent ontstane tinnitus geen verschil vertoonden in hun precuneus-netwerkverbindingen, terwijl de controlegroep die verschillen wel had. Dat wijst erop dat de veranderingen in de hersenen pas na de tinnitus optreden, en niet andersom.

Verband met alzheimer en parkinson

Tinnitus neemt vaak toe met de leeftijd en uit studies blijkt een verband tussen gehoorverlies en dementie en een verminderd geheugen. Een studie uit 2019 in Scientific Reports was de eerste populatiestudie die systematisch keek naar tinnitus, de ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer.

Een team Taiwanese onderzoekers gebruikte medische dossiers om 12.657 tinnituspatiënten en 25.314 controlepatiënten (zonder tinnitus) te identificeren. Gedurende een follow-upperiode van 10 jaar ontwikkelde 3,1 procent van de tinnituspatiën-ten en 2 procent van de controlepersonen alzheimer, en 1,7 procent van de tinnituspatiënten en 1 procent van de controlegroep ontwikkelden parkinson.

Na correctie voor andere mogelijke factoren zoals diabetes, hoofdletsel en inkomen stelden de onderzoekers vast dat mensen met tinnitus 1,54 keer meer kans hebben om alzheimer te krijgen en 1,56 keer meer kans op parkinson.

Antioxidanten, magnesium en zink zijn enkele voedingsstoffen die tinnitus kunnen verlichten

Een mogelijk mechanisme voor deze relatie tussen tinnitus en neurodegeneratieve ziekten kan ontsteking zijn, wat vaak het geval is bij chronische aandoeningen. Dat past ook bij het ontstaan van tinnitus na een covid- of andere infectie. En het biedt nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van tinnitus.13

Tot nu toe is er weinig dat je tegen tinnitus kunt doen. Als de mogelijke risico’s zijn uitgesloten, is de behandeling gericht op acceptatie. Daarnaast zijn er maskeertechnieken, zoals witte ruis en ventilatoren om je aandacht van het geluid af te leiden, en psychologische behandelingen als cognitieve gedragstherapie. Met die laatste train je de hersenen het geluid als achtergrond te accepteren. Ook worden meditatietechnieken aangeboden om met angst om te gaan en de aandoening te accepteren.

Er zijn apps voor witte ruis in overvloed en sommige tinnituspatiënten zeggen dat ze het beste functioneren met zachte muziek als achtergrond. YouTube biedt een scala aan afspeellijsten voor mensen met tinnitus, van oceaangolven en kabbelende beekjes tot Tibetaanse windgongen en vogelgeluiden.

Maar het probleem maskeren lost het probleem niet op. Dus toen patiënten werd gevraagd hoe effectief de behandeling van hun tinnitus was, antwoordde 83 procent: ‘helemaal niet effectief’ of ‘niet erg effectief’. Slechts 3,5 procent vond de aanpak van zijn tinnitus ‘heel effectief’ of ‘uitermate effectief’’14

Toch zijn er mensen die verlichting van hun klachten ervaren door bepaalde behandelingen. Hieronder lees je over een paar populaire en veelbelovende, eenvoudige therapieën en supplementen.

Antioxidanten

Vrije zuurstofradicalen zijn in verband gebracht met leeftijdsgerelateerd en door lawaai veroorzaakt gehoorverlies. Een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek uit 2019 door onderzoekers van de Universiteit van Athene ontdekte dat mensen die het antioxidant alfa-liponzuur (tweemaal daags 300 mg) en een multivitamine-mineralensupplement gebruikten, minder ongemak ervoeren en dat de intensiteit van hun tinnitus verminderde. Degenen in de placebogroep meldden geen verandering.15

Een tekort aan vitamine B12 is ook in verband gebracht met zowel een toename van oxidatie als de ontwikkeling van tinnitus. In een onderzoek onder militair personeel had 47 procent van de mensen die tinnitus en gehoorverlies hadden veroorzaakt door lawaai, een vitamine B12-tekort. Bij mensen met een normaal gehoor was dat 19 procent.16

In een recent gerandomiseerd, dubbelblind onderzoek had 43 procent van de patiënten met chronische tinnitus een vitamine B12-tekort. Ze ervoeren een significante verbetering in de ernst van de tinnitus na 6 wekelijkse injecties met 2500 microgram vitamine B12.17

Uit een onderzoek uit 2018 bleek ook dat 28 procent van een kleine groep tinnituspatiënten (zonder gehoorverlies) die een vitamine B-complex ging gebruiken, al na slechts één maand een meetbare klinische verbetering zag.18 Een andere antioxidant die kan helpen bij tinnitus is het co-enzym Q10. In een onderzoek namen tinnituspatiënten met lage serumwaarden CoQ10 gedurende 12 weken dagelijks 300 mg CoQ10 in: ze rapporteerden een significante verbetering in de ernst van hun tinnitus.19

Koffie is een andere antioxidant met een effect op tinnitus. Uit een onderzoek uit 2018 bleek dat mensen van 19 tot 64 jaar die dagelijks koffie drinken 50-70 procent minder gehoorverlies hadden dan degenen die slechts zelden koffie dronken. En hoe meer koffie ze dronken, hoe lager het niveau van tinnitus.20

 

Ginkgo biloba

De Chinezen gebruiken de bladeren van de Ginkgo biloba al duizenden jaren in hun traditionele geneeskunde. Uit een review uit 2020 van de medische literatuur over Ginkgo biloba bij tinnitus bleek dat sommige studies geen effect vonden en andere studies wel: het kan zijn dat in de studies die geen effect vonden, de dosering onvoldoende was.

‘Alle studies beoordeelden echter de belangrijkste component van behandelsucces: de beleving van de patiënten van hun eigen tinnitus’, stond in de conclusie van het reviewartikel van de Universiteit van het Central Florida College of Medicine en het Michigan Ear Institute. ‘Gebaseerd op dit bewijs hoort Ginko biloba in het repertoire te zitten van een arts die tinnituspatiënten behandelt.’21

Gebruik ginkgo niet als je een bloedingsstoornis hebt, binnenkort een operatie moet ondergaan, of als je diabetes, epilepsie of vruchtbaarheidsproblemen hebt (of alleen in overleg met je arts). En eet geen onbehandelde delen van de ginkgoplant: die zijn giftig!

Toen patiënten werd gevraagd hoe effectief de behandeling van hun tinnitus was, antwoordde 83 procent: ‘helemaal niet effectief’ of ‘niet erg effectief’

Zink

Dierstudies hebben aangetoond dat het binnenoor een hoog gehalte bevat van het essentiële mineraal zink en lage zinkniveaus gaan samen met tinnitus. Maar de effecten van een zinksupplement op tinnitus verschillen: sommige groepen hebben er meer baat bij dan andere. In een studie reageerde 82 procent van de oudere tinnituspatiënten met lagere zinkwaarden gunstig op supplementatie met zink gedurende acht weken.21

Uit een onderzoek met 2225 deelnemers, waaronder 460 met tinnitus, bleek dat zinkgehaltes in het bloed alleen significant lager waren bij mensen met extreme tinnitus.22 Uit een ander onderzoek bleek dat patiënten met tinnitus en een normaal gehoor significant lagere zinkwaarden hadden dan de gezonde controlegroep, terwijl patiënten met tinnitus én gehoorverlies geen significant verschil in zinkwaarden vertoonden met gezonde mensen.23

Toch kunnen tinnituspatiënten met gehoorverlies nog steeds baat hebben bij zinksupplementen: in een studie meldde 85 procent van de patiënten met lawaai-geïnduceerd gehoorverlies (Noise Induced Hearing Loss: NIHL), die samenging met tinnitus, een significante verbetering in de Tinnitus Handicap Inventory-scores nadat ze twee maanden 40 mg zink per dag hadden genomen.21

Magnesium

Magnesium is een ander mineraal dat essentieel is voor het functioneren van onze cellen en het zenuwstelsel. Uit onderzoek is gebleken dat de serummagnesiumspiegels van mensen met ‘catastrofale’ tinnitus lager waren dan die van gezonde mensen. ‘Catastrofaal’ is de ergste vorm van tinnitus op basis van de Tinnitus Handicap Inventory: het is altijd aanwezig, verstoort je slaappatroon, heeft effect op alle dagelijkse bezigheden en kan zelfs leiden tot een doodswens.24 Een klein onderzoek bij 26 patiënten die dagelijks 532 mg magnesium namen, liet zien dat ze na 3 maanden een statistische verbetering hadden op de Tinnitus Handicap Inventory.25

Volgens de Gezondheidsraad hebben volwassenen 300-350 mg magnesium per dag nodig. Veel daarvan kun je uit voeding halen. Zorg ervoor dat je voldoende biologisch, magnesiumrijk voedsel eet. Denk aan spinazie, boerenkool, snijbiet, bieten, broccoli en noten. Ook epsomzoutbaden verhogen de magnesiumopname.

 

Reddit-remedie

Een zeer populaire Reddit-post over een eenvoudige en praktische techniek om tinnitus te verlichten, werd in 2017 omgezet in een YouTube-filmpje dat bijna 3 miljoen keer bekeken is.5 In het filmpje zie je mensen met ernstige chronische tinnitus die hun handpalmen over hun oren leggen, vingers op het achterhoofd. Ze leggen het topje van hun wijsvinger op dat van hun middelvinger, en duwen vervolgens 50 keer hun wijsvingers met kracht naar beneden, die daardoor van de middelvinger afschiet, zodat ze elke keer een tik op hun schedelbasis geven. Ongeveer de helft van de mensen die de techniek uitproberen, heeft merkbare verlichting. Een vrouw in de video huilt als ze voor het eerst in jaren stilte hoort. Er zijn honderden reacties op de video van mensen die zeggen dat de techniek heeft geholpen, maar ook van mensen die zeggen dat het bij hen niet hielp.

Myofasciale triggerpoints

Een studie wees uit dat tinnituspatiënten vijf keer zoveel kans hebben op myofasciale triggerpoints dan mensen zonder tinnitus. Myofasciale triggerpoints zijn hypergevoelige plekken met voelbare knobbels in de strak staande banden van spiervezels.

Een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek door een fysiotherapeut en KNO-arts van de medische faculteit van de Universiteit van São Paulo verdeelde 70 mensen met tinnitus in twee groepen: de helft kreeg 10 sessies myofasciale triggerpoint-deactivering door manuele druk en de andere helft (de controlegroep) kreeg een nepbehandeling. Bij de mensen in de behandelgroep verminderde de triggerpointpijn en was er verbetering in hun tinnitus.26

Bronnen
1 Mil Med, 2019; 184(Suppl 1): 604–14
2 Sci Rep, 2020; 10: 12134
3 American Tinnitus Association, 22 mei 2014, ‘Treating and curing tinnitus is part of our national commitment to veterans’. www.ata.org
4 BMJ, 2016; 354: i4108
5 youtu.be/KBgkPOGD6gw
6 Daily Star, 2 juni 2020.
www.dailystar.co.uk
7 Sci Rep, 2016; 6: 27109
8 UK National Health Service, ‘Nasopharyngeal Cancer’. www.nhs.uk/conditions/nasopharyngeal-cancer
9 Hearing J, 2014; 67(5): 22–6
10 Int Tinnitus J, 2004; 10: 42–6
11 Neuron, 2011; 69: 33–43
12 Neuroimage Clin, 2017; 16: 196–204
13 Sci Rep, 2020; 10: 12134
14 Front Neurosci, 2019; 13: 802
15 Nutrients, 2019; 11: 3037
16 Am J Otolaryngol, 1993; 14: 94–9
17 Noise Health, 2016; 18: 93–7
18 Ann Med Surg, 2018; 36: 203–11
19 Otolaryngol Head Neck Surg, 2007; 136: 72–7
20 Nutrients, 2018; 10: 1429
21 Otolaryngol Clin North Am, 2020; 53: 637–50
22 Clin Exp Otorhinolaryngol, 2015; 8: 335–8
23 Auris Nasus Larynx, 2003; 30(Suppl): 25–8
24 Kulak Burun Bogaz Ihtis Derg, 2016; 26: 225–7
25 Int Tinnitus J, 2011; 16: 168–73
26 Braz J Otorhinolaryngol, 2012; 78(6): 21–6