Het kruid Groot hoefblad wordt regelmatig aangeprezen als natuurlijke remedie bij hooikoorts, maar helpt het echt tegen die seizoensgebonden niesbuien?

Groot hoefblad (Petasites hybridus) is een plant met een lange geschiedenis als geneeskrachtig kruid. In de middeleeuwen werd het gebruikt om de pest en koorts te bestrijden. In de 17^de eeuw was Groot hoefblad een middel om hoest, astma en huidwonden te behandelen. Tegenwoordig is de plant echter het meest bekend als alternatieve remedie bij hooikoorts – er wordt zelfs beweerd dat hij even krachtig is als antihistaminica.

Zijn er bewijzen?

In tegenstelling tot sommige natuurlijke hooikoortsbestrijders die momenteel op de markt zijn, is er voor het kruid Groot hoefblad wel wetenschappelijk bewijs dat het werkt. Verschillende studies – waarbij steeds gestandaardiseerd extract van het kruid werd gebruikt, ook bekend als Zeller’s extract (ZE 339) – toonden aan dat Groot hoefblad de seizoensgebonden symptomen zoals niezen, jeukende ogen en loopneus verlicht.

In een gerandomiseerd gecontroleerd klinisch onderzoek – de gouden standaard voor wetenschappelijke evaluatie van behandelingen – kregen 186 hooikoortspatiënten twee weken lang dagelijks een hoge of een lage dosis ZE 339, of een placebo. De resultaten toonden duidelijk aan dat het Groot-hoefbladextract de symptomen beter bestreed dan het placebo. De hogere dosis was daarbij nog efficiënter dan de lage. Die ‘dosisafhankelijkheid’ wordt in het algemeen gezien als een signaal dat de behandeling echt werkt1.

In een soortgelijk onderzoek kregen 330 patiënten ofwel Groot-hoefbladextract (driemaal daags een tablet ZE 339), een antihistaminicum genaamd fexofenadine of een placebo tegen hun hooikoorts. Het middel met Groot hoefblad bleek even effectief als het antihistaminicum, en beide werkten beter dan het placebo2.

In een vergelijkbare studie werd Groot hoefblad vergeleken met het antihistaminicum cetirizine. Beide bleken even effectief de symptomen te verbeteren. De onderzoekers concludeerden dat ‘Groot hoefblad overwogen dient te worden bij de bestrijding van seizoensgebonden allergische rhinitis (de wetenschappelijke naam voor hooikoorts) wanneer men de sederende effecten van antihistaminica wil vermijden3.

Hoewel in een kleine studie Groot hoefblad geen duidelijke resultaten bleek te boeken4, blijkt uit een overzichtsonderzoek van alle tot nu toe gepubliceerde resultaten dat er ‘bemoedigende bewijzen’ zijn dat het kruid wel degelijk helpt bij het bestrijden van hooikoorts. Dit overzicht wees echter ook op de noodzaak van meer onafhankelijke studies. Drie grote onderzoeken waren namelijk gesponsord door een producent van Groot-hoefbladextract5.

Andere geneeskrachtige effecten

Groot hoefblad blijkt ook bruikbaar voor verschillende andere aandoeningen buiten hooikoorts. Vooral migraine blijkt in gunstige zin te reageren op het kruid. In een vier maanden durend Amerikaans onderzoek werden 245 migrainepatiënten willekeurig in drie groepen verdeeld. De eerste groep nam tweemaal daags een dosis van 75 mg Groot-hoefbladwortelextract; de tweede groep nam 50 mg van dit extract tweemaal daags en de derde groep nam een placebo. Het was een ‘dubbelblinde’ studie: noch de onderzoekers noch de patiënten waren op de hoogte van wat ze namen. Na het beëindigen van de studie bleek na een, twee en drie maanden dat enkel de hoge dosis van het extract significant beter de frequentie van de migraineaanvallen verbeterde dan het placebo6.

Een onderzoek naar de preventieve (profylactische) werking van Groot-hoefbladextract, toonde evenwel aan dat een dagelijkse inname van 50 mg (tweemaal per dag een capsule van 25 mg Groot-hoefbladwortelextract gedurende 12 weken) al voldoende was om de frequentie van de migraineaanvallen significant te verminderen in vergelijking met een placebo – en dit zonder bijwerkingen7.

Er is ook bewijs dat Groot hoefblad werkzaam kan zijn bij astma-aanvallen. In een initieel, verkennend onderzoek kregen 64 volwassenen en 16 kinderen en adolescenten gedurende twee tot vier maanden het kruidenextract (Petadolex) samen met hun gebruikelijke astmamedicatie.

Niet alleen zag men tijdens de behandeling een duidelijke vermindering van aantal, lengte en ernst van de aanvallen, ook nam hun geforceerde vitale capaciteit toe (een teken van verbeterde longfunctie); alle andere vastgestelde symptomen verbeterden ook. Meer dan 40% van de patiënten kon tegen het einde van de studie de inname van hun astmamedicatie verminderen8.

Sommige studies doen vermoeden dat Groot hoefblad ook heilzaam kan zijn bij maag-darmaandoeningen (zoals een maagzweer) en bij blaasproblemen9. Tot dusver lijkt uit onderzoek echter op te maken dat het niet werkzaam is tegen allergische huidreacties, zoals eczeem10.

Dosering en veiligheid

De gebruikelijke dosering van Groot hoefblad is tweemaal daags 50-75 mg van een gestandaardiseerd extract van het kruid (meestal bevat dit een minimun van 7,5 mg petasine en isopetasine, de belangrijkste actieve ingrediënten). In het algemeen wordt dit goed verdragen, met milde maag-darmklachten (zoals boeren) als de vaakst gerapporteerde bijwerkingen11.

Van Groot hoefblad is bekend dat het ook toxische stoffen bevat, ‘pyrrolizidine alkaloïden’ genoemd. Deze kunnen schadelijk zijn voor de lever en mogelijk carcinogeen. Gelukkig zijn er alkaloïd-vrije bereidingen beschikbaar. Op dit moment – tot verdere toxicologische testen uitgevoerd zijn – is het raadzaam dat Groot hoefblad niet wordt gebruikt door zwangere of zogende vrouwen, jonge kinderen of door personen met een ernstige nier- of leverziekte.

In Nederland is Groot hoefblad enkel in combinatie met andere kruiden in een middel verkrijgbaar, of in homeopathische verdunning. Via internet en in het buitenland zijn de gestandaardiseerde extracten wel verkrijgbaar. Gebruikt u het echter alleen onder begeleiding van een gekwalificeerd hulpverlener.

Joanna Evans

Bronnen:

1:Arch Otolaryngol Head Neck Surg, 2004; 130: 1381-1386
2:Phytother Res, 2005; 19: 530-537
3:BMJ, 2002; 324: 144-146
4:Ann Allergy Asthma Immunol, 2004; 93: 56-60
5:Ann Allergy Asthma Immunol, 2007; 99: 483-495
6:Neurology, 2004; 63: 2240-2244
7:Altern Med Rev, 2001; 6: 303-310
8:Altern Med Rev, 2004; 9: 54-62
9:Altern Med Rev, 2001; 6: 207-209
10:Ann Allergy Asthma Immunol, 2004; 92: 250-254
11:Adv Ther, 2006; 23: 373-384