Bewezen DNA-schade door mobiele telefonie

Jarenlang hebben de overheden wereldwijd ontkend dat de kleine hoeveelheid straling die mobiele telefoons uitzenden schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Maar uit zorgwekkende nieuwe gegevens vanuit verschillende hoeken blijkt nu dat straling uit mobieltjes permanente schade aan het DNA van cellen toebrengt, zelfs bij wie zijn mobiele telefoon maar weinig gebruikt.

Sinds we in januari in Medisch Dossier rapporteerden over de gevaren van draadloze apparaten en mobiele telefoons (jaargang 9, nr 1) zijn de zaken nog precairder geworden. Eindelijk moeten nu ook de officiële wetenschappelijke overheidsadviesorganen toegeven dat er mogelijk schade ontstaat door deze draadloze technologieën. Dat komt deels door de enorme hoeveelheid negatieve publicaties in de wetenschappelijke bladen, maar deels ook doordat er nu een geloofwaardig mechanisme ontdekt is achter die gevaren.

Vijfentwintig jaar geleden, toen de mobiele telefoon werd geïntroduceerd, was hij nog ongeveer zo groot als een grote baksteen, en kostte hij ongeveer zijn gewicht in goud. Nu is hij veel kleiner en hebben meer dan twee miljard mensen wereldwijd een mobiele telefoon. Dat is eenderde van de wereldbevolking. Deze explosieve omarming van de mobiele telefoon wordt (door de Zweedse neurochirurg dr. Leif Salford) wel ‘het grootste mensexperimenteel biologisch onderzoek aller tijden’ genoemd, omdat deze technologie op de markt gebracht is zonder enige veiligheidsbeoordeling vooraf.

Dit is een ongelooflijk bizarre omissie in ons tijdperk van uitgebreide regelgeving op het gebied van gezondheid en veiligheid. De reden is dat onze experts in eerste instantie dachten dat mobiele telefoons en zendmasten eenvoudig te weinig krachtig waren om schadelijk te kunnen zijn. Er werd geloofd dat alleen een temperatuursverhoging enig gevaar kon opleveren. Kort gezegd: als een mobiele telefoon je niet aan de kook kon brengen, kon hij je ook niet beschadigen.

Dreggen door de onderzoeken

Momenteel is dat nog steeds de officiële opvatting, al wordt die steeds minder houdbaar in het licht van alle nieuwe onderzoeksgegevens. Een van de eerste wetenschappers die de conventionele opvatting aan de kaak stelden, was de biotechnologische professor dr. Henry Lai aan de universiteit van Washington in Seattle. Lai toonde aan dat wanneer hersencellen van ratten aan elektromagnetische straling werden blootgesteld die lijkt op die van mobiele telefoons, er breuken ontstonden in het DNA van die cellen.

Dat bracht hem tot de speculatie dat straling van mobiele telefoons directe schade kon toebrengen aan DNA en aan de reparatiemechanismen van DNA1. Zijn dierproefbevindingen werden later bevestigd in een ander ‘reageerbuis’-onderzoek, ditmaal met geïsoleerde menselijke hersencellen. Dit onderzoek, dat werd verricht door een team onder leiding van professor Franz Adkofer aan de universiteit van Wenen, bracht bewijzen aan het licht van ‘niet-thermale DNA-breuk door straling van mobiele telefoons’2.

Ook onderzoekers aan de Colombia University Health Sciences in New York hebben significante biologische effecten gevonden. Dit team stelde fruitvliegjes bloot aan een radiofrequentie standaard voor een mobiele telefoon. Ze stelden een verhoogde productie vast van ‘heat shock protein (hsp)70’, een teken van (over)belasting van de cel, zonder directe belasting door thermale verhitting. Deze schade vond plaats ‘binnen enkele minuten’3. Onderzoekers aan de universiteit van Athene gebruikten ook fruitvliegjes. Zij rapporteerden dat ‘door straling van mobiele telefonie … de reproductiecapaciteit van het insect significant en niet-thermaal werd aangetast’4. Ook ontdekten ze ‘degeneratie van grote aantallen eieren na fragmentatie van het DNA van hun cellen’ na minder dan een week van blootstelling aan straling van mobiele telefonie gedurende enkele minuten per dag5.

Een groot overzicht van bestaande onderzoeken naar de biologische effecten van straling van mobiele telefonie is onlangs gemaakt door het ECOLOG Institut in Hannover te Duitsland. Hoewel in opdracht van en betaald door twee telecombedrijven, het Duitse T-Mobil en de Deutsche Telekom, kwam het eindrapport hard aan. Het bevestigde ‘aantasting van de DNA-replicatie’ door golflengtes uit de mobiele telefonie. Dat kan een verklaring zijn voor de kankerverwekkende werking van deze apparaten, aldus het rapport, zelfs bij de relatief kleine kracht van een mobiele telefoon. Bij een mobiele intensiteit van ‘slechts enkele watts per meter, treedt er een duidelijke verstoring op van de communicatie tussen cellen, een situatie voorafgaand aan de ongeremde woekering van cellen die kenmerkend is voor de ontwikkeling van kanker’, aldus het rapport6.

Al even zorgwekkend zijn de bewijzen dat deze effecten in de hersenen kunnen optreden. Normaliter heeft het lichaam een zelfbeschermend mechanisme om gifstoffen uit de hersenen te weren, maar het bewijs stapelt zich in rap tempo op dat de frequenties van mobiele telefoons deze bloed-hersenbarrière kunnen afbreken. Er bestaat zelfs ‘een hele serie onderzoeken waaruit een sterk verhoogde doorgankelijkheid van de bloed-hersenbarrière ontstond door pulserende hoogfrequente velden met een zeer lage intensiteit … die overeenkomen met die van mobiele telefonie’, zo staat in het rapport.

De theorieën tot nu toe

De wetenschappers beginnen zicht te krijgen op de manier waarop mobiele straling de schadelijke effecten zou kunnen geven die in hersencellen worden aangetroffen, al zijn het op dit moment alleen nog theorieën en geen harde feiten. Volgens een Italiaans team van de universiteit van Padua kan mobiele straling ‘open poorten in de celmembraan van neuronen’ veroorzaken en het calciumregulerende mechanisme van cellen verstoren7. Het Atheense team dat hiervoor al genoemd werd, neemt aan dat de celmembraan door mobiele straling gaat vibreren, waardoor de elektrochemische balans wordt verstoord8.

De verst ontwikkelde theorie is wellicht die van de belangrijkste expert op het gebied van elektromagnetische straling in Amerika, dr. George Carlo. Hij is van huis uit epidemioloog en kreeg vijftien jaar geleden ruime financiële middelen van de mobiele-telecombranche om de veiligheid van mobiele telefoons te testen. Hij kwam echter met conclusies die de branche niet wilde horen. Volgens zijn theorie activeert de mobiele straling een ‘vibrerend eiwitreceptor’ op de celmembraan, die het lichaam als lichaamsvreemd ziet.

Uit zelfbehoud legt de cel zijn normale functies neer om zo de celmembraan minder doorgankelijk te maken. Daardoor kunnen echter de noodzakelijke voedingstoffen voor de cel niet binnenkomen en kunnen afvalstoffen niet naar buiten. Hierdoor ontstaat stapeling van vrije radicalen met als gevolg een ‘disfunctionele’ cel. Daardoor ontstaat de breuk in de bloed-hersenbarrière, aldus dr. Carlo.

Maar het wordt nog erger. Door de stapeling van vrije radicalen wordt ook de DNA-synthese verstoord waardoor de strengen gefragmenteerd raken tot ‘microkernen’ die vervolgens vrij kunnen rondzwemmen buiten de cellen. Normaliter zouden deze celfragmenten worden opgeruimd door macrofagen, maar omdat de cel inmiddels niet voldoende energie (voeding) heeft om dit proces in stand te houden, kunnen de microkernen zich vermeerderen en uiteindelijk tot tumorvorming leiden.

De nieuwe zee aan straling

Druisen deze theorieën echter niet geheel in tegen het gezond verstand? We zijn immers al meer dan een eeuw omringd door elektromagnetische velden zonder dat er duidelijke gezondheidsproblemen uit voortkomen. Het antwoord zit ‘m in het soort elektromagnetische straling, aldus dr. Carlo. Vóór de komst van de mobiele telefoon gebruikten de meeste kunstmatige elektromagnetische velden frequenties die leken op die van de natuurlijke achtergrondstraling hier op aarde. Die is afkomstig van radongas, bliksem, de zon of het eigen magnetische veld van de aarde. Ook hebben onze lichamen in de loop van de evolutie beschermingsmechanismen kunnen opbouwen tegen die natuurlijke frequenties.

De mobiele telefoons en de draadloze technologie zijn in die zin anders doordat ze ‘informatiedragende golflengtes’ gebruiken. Die zijn weliswaar laag in intensiteit, maar hebben frequenties die onze lichamen nooit eerder zijn tegengekomen maar die wel kunnen resoneren in onze cellen en tot negatieve bijwerkingen kunnen leiden.

De conclusie van dr. Carlo is hard en duidelijk. ‘Bij een biologisch mechanisme zoals dit, in gang gezet op cellulair niveau, is er geen drempel: geen niveau waaronder het mechanisme niet wordt aangezet,’ zegt hij. Dat klinkt behoorlijk apocalyptisch, dus waarom vallen we nu dan niet bij bosjes neer? Zijn antwoord daarop is dat de meesten van ons een immuunsysteem hebben dat er wel tegenop kan, althans op de korte termijn. Maar een substantieel aantal mensen zal langzaamaan een zogeheten ‘elektro-overgevoeligheid’ ontwikkelen. Voor hen wordt de schade ‘onomkeerbaar’, aldus Carlo in een lezing die hij gaf voor het Engelse Lagerhuis in Londen in februari 2007.

Tony Edwards

BRONNEN:

1 Int J Radiat Biol, 1996; 69: 513-521
2 Mutat Res, 2005; 583: 178-183
3 J Cell Biochem, 2003; 89: 48-55
4 Electromagn Biol Med, 2007; 26: 33-44
5 Mutat Res, 2007; 626: 69-78
6 Hennies K et al., Mobile Telecommunications and Health. Hannover, Duitsland: ECOLOG-Institut für sozial-ökologische Forschung und Bildung GmbH, 2000
7 Non-linear Dynamics Psychol Life Sci, 2007; 11: 197-218
8 Biochem Biophys Res Commun, 2002; 298: 95-102


 Update draadloos

 Kwaadaardige hersentumoren kwamen 5,9 keer zo vaak voor na gebruik van analoge mobiele telefonie, 3,7 keer zo vaak na gebruik van digitale mobiele telefonie en 2,3 keer zo vaak na gebruik van draadloze telefonie, na in totaal meer dan 2000 uren bellen1.
 Bij ratten, dus voor mensen is het nog niet bewezen, blijkt straling van mobiele telefonie tot oxidatieve stress te leiden in het weefsel van netvlies en lens van de ogen2.
 Vanwege de vorm van een kinderhoofd krijgen kinderen 60 procent meer straling van een mobiele telefoon dan volwassenen3.
 Het is onwaarschijnlijk dat onderzoek gefinancierd door de mobiele-telecomindustrie zal concluderen dat het kwaad kan4.
 Bij een Deens onderzoek bleek geen verband tussen gebruik van mobiele telefoons en hersentumoren5. Critici wezen op het feit dat bij dit onderzoek (a) er niet nagegaan was hoe vaak de mobiele telefoon werd gebruikt, (b) er voornamelijk niet-frequente gebruikers bij waren betrokken en (c) het onderzoeksgeld afkomstig was uit de mobiele-telecomindustrie.

1Int Arch Occup Environ Health, 2006; 79: 630-639
2Curr Eye Res, 2007; 32: 21-25
3Electromagn Biol Med, 2006; 25: 349-360
4Environ Health Perspect, 2007; 115: 1-4
5J Natl Cancer Inst, 2006; 98: 1707-1713


Dag vogels, dag vlinders, …

Over heel Europa is het aantal huismussen enorm gedaald: een verschijnsel dat volgens Belgische wetenschappers wellicht te wijten is aan de mobiele telefonie. Bij een onderzoek naar zes gebieden rond een zendmast voor mobiele telefonie ontdekten zij dat mannelijke mussen wegbleven uit de gebieden met de krachtigste elektromagnetische velden1.

Ook werd geconstateerd dat het aantal bijen sterk is afgenomen, afwisselend toegeschreven aan het weer, pesticiden en een virus. Volgens campagnevoerders is de meest waarschijnlijke boosdoener de mobiele telefonie. In Duitsland is een onderzoek gedaan om die theorie te testen. Vorig jaar plaatsten wetenschappers van de universiteit van Koblenz-Landau basisstations voor draadloze (DECT) telefoons in vier bijenkorven om te zien wat het effect was op het gedrag van de bijen. Als controlegroep werden er ook vier bijenkorven bestudeerd waarin geen DECT-station was geplaatst. De resultaten waren verrassend. In de bijenkorven met DECT-straling bleek het totale gewicht van de honingraten met 21 procent te zijn afgenomen. Ook was er een duidelijk verschil in de bereidheid waarmee de bijen naar hun bijenkorf leken terug te keren nadat ze voedsel hadden gevonden. Gemiddeld keerden ongeveer 40 bijen in het eerste uur terug naar de normale korven, tegenover ongeveer acht naar de DECT korven2.

1Electromagn Biol Medi, 2007; 26: 63-72
2Harst W et al., Can Electromagnetic Exposure Cause a Change in Behaviour? Landau, Duitsland: Universiteit van Koblenz-Landau, 2006


 Golf van kanker door mobieltjes?

Begin september maakte een Engelse onderzoeksgroep van experts bekend dat door de mobiele telefonie de komende jaren een explosie van bepaalde kankervormen zou kunnen ontstaan. Dit lijkt op de late waarschuwing tegen roken, dat te laat in verband gebracht werd met longkanker. Op dit moment weet niemand zeker of mobiele telefoons impact hebben op de gezondheid, omdat we ze nog niet zo lang gebruiken. Maar de eerste tekenen blijken zorgwekkend. De onderzoeksgroep heeft ontdekt dat er steeds meer hersentumoren en akoestische neurinomen (tumoren van de gehoorszenuw) voorkomen. Die stijging is bijna ‘statistisch significant’, wat wil zeggen bijna groot genoeg om op een duidelijk verband te wijzen.

De onderzoeksgroep de UK Mobile Telecommunications and Health Research Programme (MTHRP) vindt het van vitaal belang dat er meer onderzoek gedaan wordt. Anders kunnen mensen in dezelfde val trappen als in de tijd dat we niets wisten over een verband tussen kanker en roken1. De voorzitter van het onderzoek, prof. Lawrie Challis, zegt: ‘Momenteel kunnen we niet uitsluiten dat er over een paar jaar een grote uitbraak ontstaat van kanker. De link tussen roken en longkanker werd ook pas na tien jaar duidelijk.’ Kanker manifesteert zich gewoonlijk pas na tien tot vijftien jaar blootstelling. Buiten de zorgen voor de lange termijn, zegt prof. Challis, lijken mobiele telefoons geen directe impact op de gezondheid te hebben.

1www.MTHR.org.uk

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Tony Edwards

De opkomst van Anthony Fauci

De waarheid over alcohol en gezondheid

Ellende in de darmen

Sterke verhalen, zwakke bewijzen

Het glas halfvol: de waarheid over alcohol

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Tony Edwards avatar

Over de auteur

Tony Edwards is afkomstig uit Engeland maar bracht zijn jeugd door in Afrika. Het continent waar hij na zijn studie naartoe terugkeerde. Nar diverse omzwervingen is hij gesetteld in Canada en schreef het boek ''The Alchol Paradox'' en vele artikelen voor What doctors don't tell you en Medisch Dossier.
Lees meer artikelen van Tony Edwards