Vervroegde overgang

Dit is het verhaal van de 30-jarige Emma. Ze zat volgens gynaecologen in de vervroegde overgang, maar had wel een innige wens voor een tweede kindje. Dat lijkt een niet te overbruggen dilemma. Gelukkig kwam gynaecoloog Anne-Mieke Omtzigt op haar pad. Ook zij doet haar verhaal over de situatie van Emma.

Emma vertelt

Een kinderwens en de vervroegde overgang klinken als een ongelukkige combinatie waar geen winnaars uit voort kunnen komen. Het was voor mij een combinatie waar ik überhaupt nog nooit over had nagedacht. Sterker nog, ik wist niet eens van het bestaan.

Tot ik in december 2021 werd gebeld door de gynaecoloog en ze zei: ‘Het lijkt erop dat je in de vroegtijdige overgang komt. Ik weet dat je een kinderwens hebt, maar bereid je erop voor dat de kans hierop bijzonder klein is.’ Mijn wereld stortte in. Ik was op dat moment 30 jaar oud, moeder van een dochtertje van bijna 1,5 jaar en had een grote wens voor een tweede kindje om ons gezin nog rijker te maken. De vragen ‘hoe kan dit?’ en ‘hoe nu verder?’ kwamen direct bij mij naar boven, net als een stortvloed aan tranen.

Ik was naar de huisarts gegaan om over mijn onregelmatige menstruatiecyclus te praten en een paar weken later kreeg ik te horen dat ik waarschijnlijk in het voorstadium van de vroegtijdige overgang zat. Uit vervolggesprekken en bloedonderzoek werd duidelijk dat ik nog niet in de overgang zat, maar er wel op korte termijn in zou komen. Over het exacte tijdsbestek konden geen uitspraken worden gedaan. De reden waarom ik dit had, was niet duidelijk en er was geen behandeling, werd mij verteld. Vervolgonderzoek in een universitair medisch ziekenhuis bevestigde de diagnose en gaf aan dat het mogelijk was dat mijn auto-immuunaandoening Hashimoto een rol speelde, maar dit was niet wetenschappelijk bewezen.

Echter, ze zagen deze diagnose vaker bij vrouwen met een dergelijke schildklieraandoening. Het stempel was gedrukt: een gezonde vrouw van 30 jaar in het voorstadium van de vervroegde overgang met minder dan 5 procent kans om ooit nog een kindje te krijgen, en dat zou niet te behandelen zijn. Hier nam ik geen genoegen mee, want dit stempel stond mij absoluut niet aan, dus ik ging op zoek naar mogelijkheden.

De ziekenhuizen boden mij geen opties, maar wellicht kon ik buiten de reguliere zorg hulp vinden. Eind januari kwam ik in aanraking met een gynaecoloog buiten de reguliere zorg die naar de vrouw als geheel kijkt, veel kennis heeft van hormonen en denkt in mogelijkheden. Ze gaf enige hoop, zonder mij te vertellen dat het goed zou komen. Deze belofte kon ook zij immers niet doen. Ze ging tijdens onze gesprekken terug naar de basis, keek naar mijn lijf als geheel en deed er alles aan om tot de bodem te komen.

Er volgde een periode van regelmatig bloedprikken, mijn cyclus tot in detail bijhouden en meerdere afspraken in haar praktijk. Ze kwam al snel met een plan en naar aanleiding van de reacties van mijn lijf, pasten we het waar nodig aan. Ik at al biologisch, sportte 3 keer per week en mijn gewicht was op peil dus daar hoefde ik niets aan te veranderen. Wel paste ik mijn leefstijl op haar advies aan en ging ik nog zuiverder eten. Ik vermeed gluten, beperkte mijn koolhydraatinname, minderde zuivel en schrapte toegevoegde suikers uit mijn eetpatroon.

Verder werden vitaminen en mineralen onder de loep genomen en aangevuld waar dit nodig bleek. Het was een flinke omschakeling voor zowel mij als mijn omgeving, maar ik had een doel en zou er voor de volle 100 procent voor gaan. Spontaan ergens een hapje eten, zowel in een restaurant als bij familie of vrienden, werd een uitdaging en ik merkte dat ik het begon te vermijden.

Daarnaast wilde ik mijn verhaal nog niet met de wereld delen omdat ik daar emotioneel niet aan toe was. Het was een enorme rollercoaster na de diagnose. Ik voelde me in de steek gelaten door mijn lijf, bij mijn toekomstbeeld stond ineens een groot vraagteken, en ergens voelde ik zelfs schaamte.

Naast de persoonlijke begeleiding die ik vanuit de arts kreeg, zocht ik ook hulp bij de praktijkondersteuner van de huisarts. De persoonlijke begeleiding die ik kreeg was belangrijk, want mijn gedrevenheid en het idee dat ik invloed had op mijn situatie zorgden ook voor stress.

En nog meer stress zou de situatie niet verbeteren. Al deze aanpassingen hadden effect: ik begon mij lichamelijk beter te voelen, mijn cyclus leek regelmatiger te worden en ik kreeg het idee dat ik weer aan het roer kwam te staan. Om mijn cyclus in de gaten te houden, temperatuurde ik mijzelf iedere dag en uit deze metingen, die door echobeelden werden bevestigd, bleek dat ik zeker nog eisprongen had. Na mijn eisprong gebruikte ik progesteron omdat de waarde laag was. In maart 2022 deed ik twee weken na mijn laatste temperatuurstijging een zwangerschapstest en ik leek de loterij te winnen, want ik was zwanger!

Een nieuwe periode vol spanning brak aan want er is weinig bekend over mijn diagnose, zwangerschap en de kans op miskramen. Ik was immers één van de weinigen waarbij dit was gelukt. Daarbij had ik al eens eerder een miskraam gehad, dus onbevangen gingen we er niet in. Ik bleef gedurende mijn eerste trimester de aangepaste leefstijl en adviezen van de arts volgen en toen alles goed leek te gaan, mocht ik dit beetje bij beetje loslaten. Eerlijk gezegd was het ook niet makkelijk om tijdens alle hormonale veranderingen en de zogenaamde ‘cravings’ mij strak aan de geadviseerde leefstijl te houden, maar door mijn vastberadenheid en mijn duidelijke doel lukte dit toch. Dit alles met goed gevolg want in november 2022 sloten wij onze tweede dochter in gezonde toestand in onze armen.

 

Studies over grote groepen mensen zeggen niets over het feit of extra progesteron zinvol zou kunnen zijn voor een individu

Mijn verhaal stopt hier echter niet. Ja, mijn grote wens voor een tweede kindje is uitgekomen, maar ik ben nog steeds begin 30 met een diagnose van het voorstadium van de vervroegde overgang zonder dat ik hier, genetisch gezien, aanleg voor heb. Aan de diagnose zelf kan ik niet zoveel veranderen, maar ik kan er wel alles aan doen om zo lang mogelijk in het voorstadium te blijven.

Dan maak ik de periode tot een ‘normale leeftijd’ voor de overgang, die ik moet overbruggen met medicatie en bijbehorende risico’s, zo kort mogelijk. Momenteel geef ik nog borstvoeding dus zuiver onderzoek naar de status van mijn hormonale toestand is nog niet mogelijk, maar dat er vervolgonderzoek aan zit te komen en ik weer aanpassingen in mijn leefstijl moet gaan doen, is duidelijk. Hopelijk zijn deze minder uitgebreid en strikt, maar dat zal de tijd leren.

Gynaecoloog dr. Anne-Mieke omtzigt vertelt

Voor mij als gynaecoloog in functionele geneeskunde is het verhaal van Emma fantastisch om te lezen. Er blijkt vaak zoveel meer mogelijk dan de regulier denkende dokter in de protocollen heeft staan. In de functionele geneeskunde gaan we op zoek naar de oorzaken van een klacht of verstoring.

De diagnose ‘vervroegde overgang’ wil je natuurlijk niet horen op je dertigste. Gelukkig is het ook heel zeldzaam. En pas als alle eitjes echt op zijn, wordt zwanger worden wel heel moeilijk. Maar de overgang duurt vele jaren en het loont de moeite om te kijken in welke fase van de overgang iemand zit. Daarvoor ga je met de cliënt alle factoren langs die een rol zouden kunnen spelen. Belangrijk daarbij is om vooral te kijken naar mogelijkheden en niet te snel te roepen dat het niet meer gaat lukken.

Factoren die een rol kunnen spelen

Factoren die een belangrijke rol spelen voor de kans van slagen zijn, bijvoorbeeld, de huidige cyclus, de kwaliteit van de eisprong, de afstelling van het immuunsysteem, de stressfactoren, nutriënten-status, schildklierfunctie, de vruchtbaarheid van de partner en de seksualiteit. Als een cliënt meerdere verstoringen meldt, gaan we eerst kijken of er stressfactoren zijn.

Dat kunnen early life stressfactoren zijn. Om een aantal voorbeelden te noemen: een gecompliceerde zwangerschap van de moeder, gepest zijn in de jeugd, scheiding van de ouders, verhuizingen, werkgerelateerde factoren, trauma’s. Onze regelsystemen, waaronder ons endorfine-antistresssysteem, zijn in staat om bij stressvolle situaties te zoeken naar de beste oplossing om te overleven. Dit kost natuurlijk energie. Bij een goed ontwikkeld antistresssysteem zal de stressknop uitgezetkunnen worden maar als het antistresssysteem niet goed functioneert, blijft er stress actief en dat heeft een langdurig grotere energiebehoefte tot gevolg.

Het lichaam zal brandstoffen zoals aminozuren en eiwitten aanspreken voor de stressreactie. Deze zijn dan niet meer beschikbaar voor andere functies. Hierdoor kunnen verstoringen ontstaan in slijmvliesbarrières in darmen, luchtwegen, sinussen, blaas, vagina, baarmoeder en het brein. Dit kan fysieke klachten geven, maar ook mentale klachten of onverklaarbare vermoeidheid. Verstoringen aan slijmvliesbarrières triggeren het immuunsysteem: dat wordt nog meer geactiveerd om laaggradige ontstekingen en lekkende barrières tot rust te brengen. Soms schiet het immuunsysteem tekort en ontstaan er allergische reacties, kwaadaardige aandoeningen of auto-immuunziekten. Deze opeenstapeling van verstoringen ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het duurt vele jaren voordat dit zich zo ontwikkelt.

Een onregelmatige cyclus & zwangerschap

Er zijn vele mogelijke oorzaken voor een onregelmatige menstruele cyclus. Eén daarvoor is vervroegde overgang. Wij worden als vrouwen geboren met een vaste voorraad eitjes die in ons leven elke maand vermindert. Dit gaat bij de één wat sneller dan bij de ander. Gemiddeld komen vrouwen tussen 42-45 jaar onder een kritische grens in eicelvoorraad, waardoor zwanger worden steeds moeilijker is. Zelden gebeurt dit bij dertigers. Als de voorraad eitjes laag is, te meten aan zeer lage waarden van het Anti Mullerian Hormoon (AMH), zullen fertiliteitsartsen geen eicelstimulaties of IVF meer doen omdat de zwangerschapskansen dan te laag zijn. Vaak wordt geadviseerd om maar gewoon thuis te proberen zwanger te worden. Maar als er nog wel een cyclus is, ook al is die onregelmatig, kun je kijken hoe de kwaliteit van de progesteronproductie is na de eisprong. Bij oudere eitjes en lage eicelvoorraad zien we vaker relatief lagere progesteronwaarden in de tweede helft van de menstruele cyclus. Progesteron is een belangrijk hormoon ter ondersteuning van de innesteling en het behoud van een zwangerschap. Het toevoegen van progesteron na de eisprong is niet volgens regulier protocol, de zwangerschapskansen zijn immers klein. Wetenschappelijke publicaties zien er ook geen meerwaarde in. Echter, deze studies zeggen iets over grote groepen mensen met allerlei oorzaken voor hun verminderde vruchtbaarheid. Ze zeggen niets over het feit of progesteron zinvol zou kunnen zijn voor een individu.

De casus van Emma

De ziekte van Hashimoto is een auto immuunreactie van de schildklier waarbij het eigen immuunsysteem de schildklier vernietigt. Deze kan daardoor steeds minder goed functioneren. Na een bevalling of miskraam is er een extra risico om de ziekte te krijgen, zo ook bij de casus van Emma.

Een auto-immuunziekte vraagt een aanpassing van leefstijl en voedingspatroon. Emma heeft rigoureus haar voeding aangepast om het immuunsysteem tot rust te brengen. Op basis van Emma’s voorgeschiedenis hebben we ook besloten om het endorfine-antistresssysteem te resetten. Als de stress-assen tot rust komen, kan het immuunsysteem uit de auto-immuun stand gehaald worden. Dit verbetert ook het microbioom op baarmoederslijmvliesniveau (zie kader).

Nadat Emma in 2017 was gestopt met de anticonceptiepil had ze een onregelmatige cyclus. Dat had ze niet verwacht maar lange tijd werd volgehouden dat het normaal was en zij zich geen zorgen hoefde te maken. Haar intuïtie was hiermee niet gerustgesteld. Vele jaren later bleek zij vervroegd in de overgang te zijn.

Zij had dus wel degelijk reden tot ongerustheid gehad. Het is dus heel goed dat zij is doorgegaan met haar zoektocht naar antwoorden. Daar waar de reguliere zorg uitspraken doet die jou niet de antwoorden op je vragen leveren, kan het dus de moeite waard zijn om verder te zoeken in de complementaire gezondheidszorg.

Conclusie

De zwangerschapswens van Emma en haar partner bleef vier jaar onvervuld, met vele doktersbezoeken, zorgen en onbeantwoorde vragen. Acht weken met leefstijlaanpassingen, endorfine- en immuunherstel en progesteronondersteuning bleek een zinvolle aanpak bij Emma. We hebben wel geluk gehad dat we net het moment van een eisprong aantroffen bij het gynaecologisch onderzoek!

Zo konden we de hormonale cyclus met extra progesteron verder ondersteunen. En dat leidde tot een zwangerschap met de zo gewenste gezinsuitbreiding. Hoe mooi is dat! Het ontzwangeren gaat ook weer veel van de hormonale regelsystemen vragen. Dus logischerwijs zal ik daar, samen met Emma, de komende tijd ook mijn aandacht aan geven

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Rineke Dijkinga

Flemming Lehrmann over Lichtvoedsel

Basisrecept voor elke dag

Power voor je brein

De analogie tussen bodem, darmen en brein

Onzichtbaar en schadelijk

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Rineke Dijkinga avatar

Over de auteur

Rineke Dijkinga heeft ruim vijtien jaar mensen met chronische klachten begeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Haar cliënten waren op zoek naar praktische tips en recepten en zo schreef ze in 2011 haar eerste boek waarin, naast gemakkelijke recepten, het ''weten over eten' de rode draad vormt. Sinds 2019 richt ze zich alleen nog op het verspreiden van haar kennis via artikelen, trainingen, lezingen en boeken. Om haar kennis omtrent de voedingswaarde van ons eten verder te verdiepen, kocht ze met de opbrengt van haar boeken een paar hectare landbouwgrond waar alles draait om 'gezondheidswaarde per hectare'.
Lees meer artikelen van Rineke Dijkinga