Glutamine en zink bij een leaky gut

Voedingsstoffen die het herstel van je darmen ondersteunen

In deze editie komen enkele malen een lekke/hyperpermeabele darm – ook bekend als Leaky Gut Syndrome (LGS) – en de gevolgen ervan voor je gezondheid en vitaliteit aan de orde.

Goed om te weten dat er volop voedingsstoffen en heerlijke voedingsmiddelen zijn die het risico op een LGS kunnen verlagen. En als je weet wat de oorzaak van je LGS is en daarmee aan de slag kunt, kunnen deze voedingsstoffen zelfs bijdragen aan herstel. Lactoferrine, zink, magnesium, Omega 3, vitamine A en D, glutamine en spijsverteringsenzymen worden bijvoorbeeld door Han Siem genoemd als stoffen die kunnen bijdragen aan herstel. Hij geeft ook aan dat chronische stress een belangrijke veroorzaker kan zijn.

Langetermijneffecten van chronische stress

Stress activeert het overlevingsprincipe en dat heeft altijd voorrang op alle andere lichaamsfuncties, althans op alle functies die niet met overleven te maken hebben. Functies die niet rechtstreeks met overleven te maken hebben, worden op een laag pitje gezet. Denk bijvoorbeeld aan huidfuncties, wondgenezing, slapen, voedselvertering/stofwisseling (schildklier) of aan de aanmaak van antioxidanten en neurotransmitters, maar ook de aanmaak en instandhouding van intacte darmslijmvliezen. Als stress lang aanhoudt, dan heeft dit verstrekkende gevolgen voor onze totale gezondheid, omdat veel processen dan langdurig worden opgeofferd om energie vrij te spelen voor overleving. De consequenties zijn deels te verklaren door het begrip ‘triage’.

Triage

Triage betekent ‘onderverdelen/sorteren’ (zie ook kader in dit artikel). Het werd in de Eerste Wereldoorlog voor het eerst toegepast om prioriteiten te stellen in het helpen van gewonde soldaten vanwege de schaarste aan middelen en personeel. In 2020 werd het principe van triage weer actueel door Covid-19, omdat er sprake was van te weinig ic-bedden en personele capaciteit om de hoeveelheid zieken op te vangen.

Dr. Bruce Ames, professor in de biochemie en moleculaire biologie, gebruikt de term triage al jaren om klachten door voedingstekorten te verklaren.1 Hij ontdekte dat ons lichaam in crisissituaties prioriteit geeft aan kortetermijnprocessen ten koste van langetermijnprocessen. Elke twee dagen wordt er een compleet nieuw darmslijmvlies aangemaakt om voedingsstoffen optimaal op te kunnen nemen. Maar treedt het triageprincipe in werking, dan wordt ervoor gekozen om bijvoorbeeld glutamine en zink (overigens geldt dit voor alle voedingsstoffen) in te zetten voor de acute behoeften van bijvoorbeeld het immuunsysteem in tijden van ontstekingen of virussen. Is er niet voldoende glutamine en/of zink voor alle functies, dan kan bijvoorbeeld de aanmaak van GABA, een aminozuur dat als neurotransmitter werkt, of de opbouw van nieuwe darmslijmvliezen verstoord raken. En ontstaat er helemaal een tekort, dan blijft ook het immuunsysteem verstoken van zijn broodnodige glutamine en zink. Processen die op korte termijn van belang zijn, zullen zo lang mogelijk uitgevoerd worden. Langetermijnprocessen als onderhoud, reparaties en herstelwerkzaamheden worden opgeschort.

Overlevingseiwitten

Bruce Ames deelt eiwitten in als ‘overlevingseiwitten’ om te overleven en ons voort te planten en ‘lang-leven-eiwitten’ (longevity proteins), bedoeld om de langetermijnprocessen zoals herstel en onderhoud in goede banen te leiden. Een tekort hieraan zorgt voor versnelde veroudering, ziekten en klachten van ons brein.2 En misschien wel juist van ons brein omdat dat grootverbruiker is van zo’n 20-25 procent van al onze voedingsstoffen, zeker in tijden van chronische stress. Volgens Bruce Ames is het dan ook belangrijk schaarste aan voedingsstoffen te voorkomen, zeker om ouderdomsziektebeelden te vertragen.1

Mijn recept voor eiwitrijke tuinbonenhummus bevat met name glutamine en zink. Beide worden voor ongelooflijk veel functies in je lichaam en brein gebruikt. Als chronische stress de oorzaak van LGS is, is het van groot belang om ruim voldoende glutamine en zink in je voedingspatroon te verwerken. En dat kan op een gemakkelijke en heerlijke (vind ik althans) manier.

 

Waarvoor zijn glutamine en zink goed?

Glutamine is nodig voor onder meer:

  • gezonde zuur-basebalans (onder invloed van chronische stress verzuur je)
  • energie en reparatie spieren
  • als hersenglucose bij een tekort aan glucose immuunsysteem (virussen/bacteriën)
  • gezonde darmslijmvliezen (sIgA)
  • aanmaak GABA (onze belangrijkste rustgevende transmitter) of glutamaat (een belangrijke stimulerende neurotransmitter)

Zink is belangrijk voor:

  • aanmaak neurotransmitters
  • stressbeheersing
  • huidfuncties
  • immuunsysteem
  • aanmaak antioxidant-enzymen
  • voortplantingssysteem
  • bijnierfuncties
  • alvleesklier (insulineaanmaak)
  • zuur-basebalans
  • omzetting van omega 3- en
  • 6-vetzuren naar prostaglandines (plaatselijk werkzame, hormoonachtige stoffen)

Rijke bronnen van glutamine zijn: chiazaad, eiwit, haver, kip/kalkoen, kamut, soja, lupine, sesamzaad, tahin, zonnebloempitten, sesamzaad, zeewier, asperges, hüttenkäse.
Rijke bronnen van zink: oester, kip, edelgistvlokken, zeewieren, hennepzaad, sesamzaad/tahin, haver, peulvruchten, noten, pitten, zaden, tarwekiemen, cacao, knoflook, zoethout en witte waterkers.

 

Bronnen
1 Proc Natl Acad Sci U S A. 2006 Nov 21;103(47):17589-94
2 Proc Natl Acad Sci U S A. 2018 Oct 23;115(43):10836-10844

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Rineke Dijkinga

Flemming Lehrmann over Lichtvoedsel

Basisrecept voor elke dag

Vervroegde overgang

Power voor je brein

De analogie tussen bodem, darmen en brein

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Rineke Dijkinga avatar

Over de auteur

Rineke Dijkinga heeft ruim vijtien jaar mensen met chronische klachten begeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Haar cliënten waren op zoek naar praktische tips en recepten en zo schreef ze in 2011 haar eerste boek waarin, naast gemakkelijke recepten, het ''weten over eten' de rode draad vormt. Sinds 2019 richt ze zich alleen nog op het verspreiden van haar kennis via artikelen, trainingen, lezingen en boeken. Om haar kennis omtrent de voedingswaarde van ons eten verder te verdiepen, kocht ze met de opbrengt van haar boeken een paar hectare landbouwgrond waar alles draait om 'gezondheidswaarde per hectare'.
Lees meer artikelen van Rineke Dijkinga