Mijn vriendin lijdt aan extreme vermoeidheid, slaapproblemen en pijn in haar gewrichten. Ze heeft de diagnose chronischevermoeidheidssyndroom gekregen. Bestaan er behandelingen zonder medicijnen die haar kunnen helpen? – C.L.

Behalve geneesmiddelen die de symptomen bestrijden, heeft de reguliere geneeskunde weinig te bieden aan iemand met het chronischevermoeidheidssyndroom (CVS). Dat komt onder andere doordat er zo weinig overeenstemming is over de oorzaak. Sommigen beweren dat er een lichamelijke oorzaak is, zoals een bacteriële of virale infectie. Anderen denken weer dat psychische problemen, zoals een depressie of emotioneel trauma, ten grondslag liggen aan de aandoening.
Holistische therapeuten geloven al sinds lange tijd dat CVS vele mogelijke oorzaken heeft die allemaal hetzelfde resultaat hebben: een ernstig verminderde weerstand.
Voor een geslaagde behandeling van haar aandoening zou uw vriendin een ervaren natuurgenezer moeten zoeken die weet hoe belangrijk een uitgebreide diagnose is en die rekening houdt met zowel lichamelijke als psychische factoren.
Vooral tekorten aan bepaalde voedingsstoffen kunnen bij CVS een grote rol spelen. Het is daarom belangrijk dat uw vriendin een therapeut zoekt die haar daarop kan testen en kan adviseren hoeveel van welke supplementen zij zou kunnen gebruiken.
Hieronder vindt u enkele natuurlijke behandelingen die tot nu toe een gunstige werking hebben laten zien.

Voeding
Allereerst kan uw vriendin laten onderzoeken of ze een voedselallergie of -intolerantie heeft. Uit één onderzoek bleek dat ongeveer 90 procent van de CVS-patiënten na het weglaten van tarwe, melk, benzoëzuur, nitrieten, nitraten, voedingskleurstoffen en andere toevoegingen uit hun voeding, minder last had van allerlei chronische klachten, waaronder vermoeidheid, koorts, keelpijn, spierpijn, hoofdpijn, gewrichtspijn en prikkelbaredarmsyndroom (PDS).1 Uw vriendin zou ook helemaal kunnen overstappen op biologische voeding, aangezien bestrijdingsmiddelen een andere mogelijke oorzaak van CVS zijn.2

Magnesium
Uw vriendin kan ook laten onderzoeken of ze een magnesiumtekort heeft. Sommige CVS-patiënten hebben een lage magnesiumconcentratie in hun bloed en veel CVS-symptomen lijken op die bij een magnesiumtekort.3 Enkele kleine onderzoeken laten zien dat wanneer CVS-patiënten met een magnesiumtekort, magnesium slikken of krijgen ingespoten, zij minder klachten hebben.4

Carnitine
Carnitine is essentieel voor de energieproductie die plaatsvindt in de energiecentrales van onze cellen (mitochondriën). Een tekort aan deze voedingsstof kan er daarom voor zorgen dat de mitochondriën slechter gaan werken. Dit kan weer leiden tot klachten als algehele vermoeidheid, spierpijn en een slap gevoel.3 CVS-patiënten kunnen lage carnitinewaarden hebben en volgens één onderzoek werden hun klachten minder nadat ze twee maanden L-carnitinesupplementen hadden geslikt.5

Essentiële vetzuren
Ook een tekort aan essentiële vetzuren zou kunnen bijdragen aan CVS.6 Of supplementen de symptomen daadwerkelijk kunnen verminderen, is echter niet eenduidig bewezen. Wel liet één recent onderzoek zien dat de symptomen met omega 3-supplementen binnen acht tot twaalf weken waren verminderd.7 Uw vriendin kan, in plaats van supplementen te slikken, ook meer essentiële vetzuren binnenkrijgen door meer vette vis en lijnzaad te eten, of zelfs postelein, een goede plantaardige bron van omega 3-vetzuren.

Vitamine B12
Uw vriendin kan ook vitamine B12-injecties overwegen. In één onderzoek kregen CVS-patiënten elke twee tot drie dagen 2500-5000 microgram vitamine B12 ingespoten, wat bij 80 procent verbeteringen gaf.3

NADH
Nicotinamideadeninedinucleotide (NADH), een co-enzym en werkzame vorm van vitamine B3, draagt bij aan de productie van adenosinetrifosfaat (ATP), de energiebron voor ons lichaam. NADH-supplementen zouden daarom kunnen helpen, zoals ook het geval was bij bijna een derde van de patiënten in een onderzoek.8

Antioxidanten
Oxidatieve stress is een proces waarbij schadelijke reactieve stoffen in het lichaam ontstaan, en zou een rol bij CVS kunnen spelen. Uw vriendin zou daarom antioxidanten – die tegen oxidatieve stress beschermen – kunnen gebruiken, zoals selenium, glutathion, N-acetylcysteïne, alfaliponzuur, co-enzym Q10, oligomere proanthocyanidines (OPC) en ook vitamine C en E. Hiervan wordt allemaal gedacht dat ze kunnen helpen.1

Beweging
Volgens de traditionele medische opvattingen kan bewegen de vermoeidheidsverschijnselen bij CVS verergeren. Er zijn echter aanwijzingen dat een opbouwend oefenprogramma – voorzichtig beginnen en geleidelijk steeds meer gaan bewegen – de klachten kan verminderen. Uit één onderzoek bleek dat opbouwende aerobe oefeningen en progressieve weerstandstraining, de lichamelijke conditie en kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen verbeteren. Alleen aerobe oefeningen hielpen echter tegen vermoeidheid en depressies.9 Als uw vriendin aan sport doet, moet ze haar trainingen geleidelijk opbouwen onder begeleiding en advies van een gediplomeerd therapeut die ervaring heeft met het opstellen van oefenprogramma’s voor CVS-patiënten.

Cognitieve gedragstherapie
Deze ‘praatbehandeling’ wordt vaak gebruikt bij chronisch zieke patiënten. Uit een belangrijk overzichtsartikel bleek dat mensen die cognitieve gedragstherapie kregen, zich daarna minder vaak moe voelden dan patiënten die de gebruikelijke zorg van hun dokter kregen.10

Massage
Allerlei vormen van massage, waaronder oosterse massage, kunnen veel CVS-symptomen verlichten, zoals pijn, depressie, angst en slecht slapen.11

Acupunctuur
Uw vriendin kan ook voor acupunctuur kiezen. Volgens een overzichtsartikel kan deze traditionele Chinese methode effectief zijn bij CVS.12

Saunatherapie
Een mogelijke oorzaak van CVS is de ophoping van schadelijke stoffen in het lichaam. Een reeks bezoeken aan een langegolfinfraroodsauna bij 60°C, een vorm van warmtetherapie, zou daarom enkele veelvoorkomende klachten zoals vermoeidheid, pijn, slaapproblemen en lichte koorts kunnen helpen verlichten.13

Ontspanningstechnieken
Stress zou wel eens een belangrijk stukje van de CVS-puzzel kunnen zijn.14 Alles wat uw vriendin dus kan doen om lichamelijke en geestelijke stress in haar dagelijks leven te beperken, kan een positieve invloed op haar klachten hebben. Van tai chi, yoga en meditatie is allemaal bewezen dat ze stress sterk kunnen verminderen.

Balans
Ten slotte kan uw vriendin proberen om de optimale balans tussen rust en activiteit te vinden. De theorie is dat CVS-patiënten die hun beperkte energievoorraad verstandig gebruiken, hun energieniveau uiteindelijk zien stijgen. Uit één onderzoek bleek dat patiënten die drie weken lang naar eigen inzicht deze strategie toepasten, hun klachten en dagelijks functioneren licht zagen verbeteren.15

1 Altern Med Rev, 2001;6:450-9
2 Toxicol Ind Health, 1999;15:93-108
3 Altern Med Rev, 2000;5:93-108
4 Lancet, 1991;337:757-60; Lancet, 1992;340:426
5 Neuropsychobiology, 1997;35:16-23
6 J Clin Pathol, 2007;60:122-4; Neuro Endocrinol Lett, 2005;26:745-51
7 Acta Neurol Scand,1990;82:209-16; Acta Neurol Scand, 1999;99:112-6; Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids,2004;70:399-401
8 Ann Allergy Asthma Immunol,1999;82:185-91
9 Clin Rehabil, 2010;24:1072-9
10 Cochrane Darabase Syst Rev, 2008;3:CD001027
11 J Trad Chin Med, 2009;29:24-8
12 Zhen Ci Yan Jiu, 2009;34:421-8
13 J Psychosom Res , 2005;58:383-7
14 Tijdschr Psychiatr, 2009;51:603-10
15 J Rehabil Res Dev, 2009;46:985-96