Zijn vleesvervangers net zo gezond als vlees?

We zien het steeds vaker terugkomen in de reguliere media; we moesten maar eens stoppen met (rood) vlees eten en vlees-vervangers zouden net zo gezond zijn als vlees. Maar is dat echt zo? Zijn vleesvervangers een volwaardige vervanging voor een steak?

Dat vleesvervangers soms ongezond zijn, komt volgens instanties zoals het Voedingscentrum en de Consumentenbond door de hoeveelheid verzadigde vetten, zout en suiker in deze producten.1,2 De verzadigde vet-mythe zou inmiddels toch echt wel doorgeprikt moeten zijn en over zout zullen we het een andere keer hebben. Dat vleesvervangers in de regel ongezond zijn, heeft een andere reden. Het is ultrabewerkte, ‘geknutselde’ voeding. Mensen die minder vlees willen eten, vervangen deze geregeld door plantaardige vleesvervangers. Consumptie van deze producten leidt echter vaker tot overgewicht bij deze groep.3 Daar komt nog bij dat er ook het een en ander lijkt mis te gaan in de etikettering van deze producten. Er wordt de indruk gewekt dat vleesvervangers een volwaardige vervanging zijn voor vlees, maar schijn bedriegt.

Ultrabewerkte voeding en misleiding

Vleesvervangers bevatten aanzienlijke hoeveel-heden ongezonde plantaardige oliën (om de hoeveelheid ‘ongezonde’ verzadigde vetten te verminderen), zoals koolzaad-, zonnebloem- en raapzaadolie.4,5 Ook worden vaak zetmeel, methylcellulose en maltodextrine toegevoegd om de structuur van echt vlees na te bootsen. Dit zijn stoffen waarvan we tevens weten dat ze ongunstig kunnen zijn voor de gezondheid. Zo kan maltodextrine de samenstelling van de darmflora verstoren.6,7 Bovendien moeten allerlei vitaminen en mineralen worden toegevoegd die wel in vlees zitten, maar niet in plantaardige voeding, zodat de consument op termijn geen tekorten aan deze stoffen ontwikkelt. Denk aan ijzer en vitamine B12. Deze toevoegingen komen dan echter niet voor in de vorm zoals ze in natuurlijke voeding voorkomen. Geknutselde voeding dus.

De indruk wordt gewekt dat vleesvervangers een volwaardige vervanging zijn voor vlees, maar schijn bedriegt.

Het belangrijkste bezwaar tegen plantaardige vleesvervangers zijn echter de eiwitten. De eiwitten in vleesvervangers komen gewoonweg niet in de buurt van een echt stuk vlees. Bovendien lijkt er met de declaratie op het etiket ook het een en ander mis te zijn. De eiwitdeclaratie zou kunstmatig hoog worden gemaakt.8

De ene eiwitbron is de andere niet

Eiwitten leveren aminozuren aan je lichaam, stoffen die noodzakelijk zijn voor de opbouw van al onze cellen. Je lichaam kan efficiënter de benodigde aminozuren uit vlees halen dan uit planten. Dit betekent dat je meer plantaardige voeding moet eten om dezelfde hoeveelheid aminozuren eruit te halen dan bij een voedings-patroon dat vlees bevat. Daarbij komt dat de aminozuren ook in de juiste verhoudingen in de voeding moeten voorkomen. Als je hoofdzakelijk plantaardige voedingsmiddelen consumeert, verdienen de aminozuren lysine en methionine de meeste aandacht.9 Dit zijn aminozuren die je lichaam niet zelf kan aanmaken en die dus uit onze voeding moeten komen. Ze komen overvloedig voor in dierlijke producten zoals vlees en vis, maar soms onvoldoende in planten. Zo bevatten granen weinig lysine en peulvruchten weinig methionine.

Je zult dus meer plantaardige eiwitten moeten eten om in je eiwitbehoefte te voorzien als je vegetarisch of veganistisch eet. Vleesvervangers moeten dan ook voldoende eiwitten bevatten, of in ieder geval een hoeveelheid die in de buurt komt van wat vlees te bieden heeft.

De voedingsindustrie heeft geen bijzonder goed trackrecord wat betreft eerlijkheid en transparantie.

Om de hoeveelheid eiwit in een product te bepalen, wordt een methode gebruikt die de hoeveelheid stikstof in een product bepaalt (stikstof maakt onderdeel uit van aminozuren). De hoeveelheid stikstof, en dus eiwitten, zegt echter niets over de kwaliteit van die eiwitten. Dit zou bepaald moeten worden via een betere test, namelijk de Protein Digestibility Amino Acid Corrected Score (PDAACS). In deze berekening wordt tevens meegenomen hoe goed de eiwitten door ons spijsverteringsstelsel kunnen worden verteerd en opgenomen; dit zegt dus iets over hoeveel eiwitten per portie je lichaam daadwerkelijk uit een voedingsmiddel kan halen.

Voor sommige producten die in de supermarkt schappen liggen, maken deze twee rekenmethoden een enorm verschil. Een advocatenteam in de Verenigde Staten heeft hierover nu een aanklacht ingediend tegen producent Beyond Meat. Zij halen als voorbeeld van de misleiding de etiketdeclaratie voor de hamburger van deze firma aan. Op de verpakking wordt aangegeven dat een hamburger 20 gram eiwit bevat: 40 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid eiwitten en (ongeveer) evenveel als 100 gram rundvlees. Neem je echter de kwaliteit van de eiwitten mee (de PDAACS-score), dan gaat het niet om 40 procent, maar slechts om 7 procent. Je zult dus aanzienlijk meer plantaardige burgers moeten eten om dezelfde hoeveelheid én kwaliteit eiwitten binnen te krijgen dan bij een runderburger van 100 gram.8

Conclusie

De voedingsindustrie heeft geen bijzonder goed trackrecord wat betreft eerlijkheid en transparantie.10,11 Vijftig jaar geleden moesten we bijvoorbeeld voor onze gezondheid overstappen van boter op geknutselde producten zoals margarine. Dat bleek achteraf niet zo’n goed advies te zijn, maar iedereen wast zijn handen nu in onschuld en niemand is verantwoordelijk. Gaat het nu weer dezelfde kant op met vlees en vleesvervangers? Laten we vooral onze eigen intuïtie blijven volgen en eten zoals onze voorouders aten. Ongeknutseld, puur en met een gezonde hoeveelheid kwalitatief hoogwaardig vlees.

 

[su_spoiler title=”Bronnen”]Bronnen
1 Vleesvervangers, via www.voedingscentrum.nl
2 Hoe gezond zijn vleesvervangers, www.consumentenbond.nl
3 J Nutr. 2021 Jan 4;151(1):120-131.
4 J Nutr Metab. 2012;2012:539426.
5 Food Nutr Res. 2011;55.
6 Cell Mol Gastroenterol Hepatol. 2019;7(2):475-476.
7 Eur J Nutr. 2022 Mar 1.
8 Beyond Meat Protein content quality claims, via www.classaction.org
9 Eiwitten, via www.voedingscentrum.nl
10 Lawsuits Over ‘Misleading’ Food Labels Surge as Groups Cite Lax U.S. Oversight, via www.nytimes.com
11 Food industry misleading consumers with vitamin-fortified junk foods, via www.foodwatch.org
[/su_spoiler]

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Cindy de Waard

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

Luister (niet) altijd naar je gevoel; Deel 1

Wat leren traditionele voeding en leefpatronen ons?

Aderverkalking: Een Stille Bedreiging voor de Gezondheid

Breekbare botten: Kun je osteoporose tegengaan?

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Cindy de Waard avatar

Over de auteur

Cindy de Waard is natuurgeneeskundige en farmaceutisch wetenschapper. Zij heeft zich enkele jaren beziggehouden met wetenschappelijk onderzoek op het gebied van darmgezondheid en richt zich op dit moment op het behandelen van mensen met darm gerelateerde klachten. Naast haar werkzaamheden als therapeut geeft zij gezondheidsvoorlichting met als doel het belang van een gezonde darm onder de aandacht te brengen.
Lees meer artikelen van Cindy de Waard