Mijn zoon van 22 heeft onlangs te horen gekregen dat hij de ziekte van Bechterew heeft (ankyloserende spondylitis). Kunt u mij een behandeling zonder medicijnen adviseren? – C.S., via e-mail

Ankyloserende spondylitis (AS) of spondylitis ankylopoetica staat ook bekend als de ziekte van Bechterew. Het is een reumatische ontstekingsziekte van met name de verwelkolom. Deze begint meestal in de late tienerjaren of begin twintig en veroorzaakt pijn en stijfheid van de lage rug en de heupen. In een later stadium zien we ernstiger symptomen en complicaties zoals ademhalingsproblemen, longinfecties, moeite met staan en lopen en voortdurend struikelen; uiteindelijk groeien de ruggenwervels aan elkaar vast. Het verloop van de ziekte is echter nogal onvoorspelbaar en de symptomen lopen sterk uiteen.

Hoewel er geen echte remedie bekend is zou een groot aantal behandelingen wel kunnen helpen. De arts start meestal met ontstekingsremmers en pijnstillers, maar er bestaan veelbelovende alternatieven zonder schadelijke bijwerkingen.

Om te beginnen kan uw zoon zijn voedingspatroon veranderen. AS kan namelijk samenhangen met een overmaat aan schadelijke Klebsiella bacteriën in de darmen; deze hebben de koolhydraten uit de voeding nodig om te groeien. Er zijn aanwijzingen dat een dieet met weinig koolhydraten, waardoor de bacterie min of meer wordt ‘uitgehongerd’, zou kunnen helpen. In één onderzoek bleek het eten van weinig brood, aardappelen, pasta en cake of taart tot minder ontstekingen en andere symptomen te leiden1, maar voorzover bekend bestaan er geen andere studies die dit bevestigen.

Meer bewijs bestaat er voor een positief effect van omega 3 vetzuren. Visoliën staan bekend om hun ontstekingsremmende eigenschappen. Uit verscheidene studies bleek dat toevoeging hiervan aan de dagelijkse voeding hielp tegen reumatische ziekten, vooral reumatoïde artritis2. Inname van een hoge dagelijkse dosis (4,55 g/dag) gaf aanzienlijk meer verbetering van de ziekte dan een lagere dosering (1,95 g/dag)3.

Behalve voeding blijkt ook lichaamsbeweging van invloed te zijn op de ziekte. Deskundigen van de American Society of Ankylosing Spondylitis (ASAS)/European League Against Rheumatism (EULAR) hebben aanbevelingen gedaan voor het omgaan met AS. Een van hun tien aanbevelingsrichtlijnen is lichaamsbeweging4.

Onderzoek onder 30 Bechterewpatiënten wees uit dat een oefenprogramma met onder andere aerobics, stretching en ademhalingsoefeningen, in combinatie met de medische standaardbehandeling de beweeglijkheid van de ruggengraat, het arbeidsvermogen en de uitzetting van de borst aanzienlijk meer verbeterde dan alleen medische behandeling5.
Een revalidatietechniek met de naam Global Posture Reeducation lijkt bijzonder effectief te zijn. Hierbij worden speciale oefeningen gedaan om de spiergroepen die door de ziekte zijn ingekort uit te rekken en te versterken. Bij 45 patiënten gaf wekelijkse training in groepsverband met dit GPR programma na 15 weken meer verbetering van de lichamelijke conditie dan een conventioneel programma dat 20 oefeningen omvatte, zo bleek uit onderzoek6.

Een oefenprogramma met ontspanningstechnieken lijkt ook goed te helpen. In Zuidkoreaans onderzoek bleek dat tweemaal per week een uur lang Tai Chi na acht weken tot significante verbetering van de flexibiliteit en ziekteactiviteit leidde, vergeleken met een controlegroep zonder Tai Chi7. De conclusie daarvan zou kunnen zijn dat oefeningen voor lichaam en geest, zoals yoga, ook kunnen helpen bij AS.

Omdat de symptomen per patiënt sterk kunnen variëren kunt u het beste een fysiotherapeut raadplegen voor een speciaal op uw zoon afgestemd oefenprogramma. Maar ook een standaardprogramma onder toezicht van een therapeut blijkt al te helpen voor het verbeteren van houding, fitheid, beweeglijkheid, stemming en functioneren van de patiënt8.

Iets heel anders dat het overwegen waard is, is balneotherapie – een vorm van therapeutische baden die elk kuuroord biedt. Soms wordt daarbij gewoon leidingwater gebruikt, soms bronwater of mineraalwater. Een combinatie van balneotherapie met een oefenprogramma geeft een beter resultaat dan oefeningen alleen, zo blijkt uit onderzoek9,10.

En ten slotte noemen wij nog de infraroodsauna. Ook die is vaak in een kuuroord te vinden en lijkt in ieder geval voor de korte termijn verlichting te geven bij AS. In een Nederlands onderzoek bleken 17 patiënten na vier weken lang infraroodsaunasessies (acht in totaal) opmerkelijk minder pijn-, stijfheid- en vermoeidheidssymptomen te hebben, zonder aanwijzingen voor verergering van de ziekte11.

BRONNEN:

1 Clin Rheumatol, 1996; 15 Suppl 1: 62-66
2 Reumatismo, 2008; 60: 174-179
3 Scand J Rheumatol, 2006; 35: 359-362
4 Ann Rheum Dis, 2006; 65: 442-452
5 Phys Ther, 2006; 86: 924-935
6 Am J Phys Med Rehabil, 2005; 84: 407-419
7 Evid Based Complement Alternat Med, 2008 Jul 15; Epub ahead of print
8 Curr Opin Rheumatol, 2008; 20: 282-286
9 Clin Rheumatol, 2008; 27: 913-917
10 Scand J Rheumatol, 2006; 35: 283-289
11 Clin Rheumatol, 2008 Aug 7; Epub ahead of print