[rubriek: Gezin & Gezondheid]

Door Joanna Evans

Het lijkt wel of er elke paar maanden een nieuwe ‘veiligheidswaarschuwing’ verschijnt voor een medicijn tegen astma: alarmerend nieuws voor de circa 565.000 astmapatiënten in Nederland die met medicijnen behandeld worden, meestal met een combinatie van pillen en inhalators.
De laatste waarschuwing betrof omalizumab, dat momenteel als aanvullende behandeling wordt gegeven aan volwassenen en kinderen vanaf zes jaar met ernstige allergische astma die onvoldoende baat hebben bij inhalatiecorticosteroïden.1 Na een vijf jaar durend onderzoek naar de veiligheid van het middel, kondigde de FDA − de Amerikaanse waakhond voor voedsel en medicijnen − dat de bijsluiter informatie moest bevatten over een verhoogd risico op bijwerkingen in het hart en de hersenen.
In de FDA-studie bleek dat mensen die met omalizumab werden behandeld, wat vaker problemen hebben met de bloedvaten van hart en hersenen dan mensen die het medicijn niet kregen. Problemen die voorkwamen, waren TIA’s (een soort miniberoertes), hartinfarcten, plotselinge pijn op de borst, hoge bloeddruk in de longen (pulmonaire hypertensie) en bloedstolsels in de longen en bloedvaten.
De FDA meldde terloops ook nog dat de kans op kanker toenam door het gebruik van omalizumab, aangezien uit verschillende onderzoeken was gebleken dat patiënten die het medicijn kregen, vaker verschillende soorten kanker hadden dan patiënten die het niet kregen.2
Deze nieuwe informatie kwam een paar jaar nadat het middel al een waarschuwingslabel had gekregen om mensen te wijzen op het risico van anafylaxie: een ernstige, levensbedreigende allergische reactie. Die kan zich voordoen bij de eerste toediening, maar ook nog na er al een jaar mee te zijn behandeld. Volgens de trials van de fabrikant zelf komt een anafylactische reactie ongeveer bij één op de duizend patiënten (0,1 procent) voor.
Andere mogelijke bijwerkingen van het medicijn zijn parasitaire infecties, hoofdpijn en het churg-strausssyndroom: een ontstekingsziekte van de bloedvaten in de longen, huid, darmen, zenuwen en het hart, die ironisch genoeg tot ernstige astmaverschijnselen kan leiden.3
Helaas is omalizumab niet het enige medicijn tegen astma dat reden tot zorg geeft. Volgens een grote literatuurstudie van de FDA uit 2011 kan het gebruik van de populaire, langwerkende bèta-agonisten (LABA’s) astma zelfs verergeren en ernstige ongewenste bijwerkingen veroorzaken, waardoor patiënten naar het ziekenhuis moeten of zelfs overlijden.
Kinderen lopen het grootste risico: astmapatiënten tussen de vier en elf jaar die LABA’s krijgen, hebben 70 procent meer kans om in het ziekenhuis te belanden dan degenen die geen LABA krijgen.4
Maar dit risico verdween als de LABA vergezeld werd van een inhalatiecorticosteroïde, bleek uit recenter onderzoek.5 Daarom staat in de huidige richtlijnen dat LABA’s niet moeten worden voorgeschreven zonder een astmaonderdrukkend middel, zoals een inhalatiecorticosteroïde. Uit een review van negentien trials waarbij bijna 34.000 astmapatiënten betrokken waren, blijkt echter dat het gebruik van een corticosteroïde samen met de LABA het risico nog steeds niet volledig wegneemt.6
Ook zijn inhalatiecorticosteroïden, beschouwd als de pijler van astmabehandeling, op zichzelf al niet zo veilig als de fabrikanten ons willen doen geloven. Verminderde botdichtheid, vertraagde groei, cataract (staar) en glaucoom zijn slechts een paar van de bijwerkingen.7
Het goede nieuws is dat er een aantal veelbelovende behandelingen zonder medicijnen zijn voor astma, die veel patiënten de mogelijkheid bieden hun afhankelijkheid van medicatie te verkleinen. Het is echter niet verstandig om dit uit te proberen zonder toezicht van een arts. Opeens met medicijnen stoppen, kan altijd gevaarlijk zijn. Maar met de hulp van een gekwalificeerd arts lukt het misschien om uw astma onder de duim te houden met een van de onderstaande veilige en effectieve natuurlijke behandelingen.

1 Acupunctuur
Deze traditionele Chinese techniek wordt al duizenden jaren gebruikt om de onevenwichtigheden te corrigeren die ten grondslag liggen aan astmaverschijnselen, zoals kortademigheid, hoesten en piepen. Een recente literatuurstudie heeft de effectiviteit bevestigd.
Het toepassen van acupunctuur en moxibustie – moxatherapie, waarbij warmte die het resultaat is van de verbranding van een kleine hoeveelheid kruiden (moxa) naar bepaalde acupunctuurpunten wordt geleid – werkte aanzienlijk beter dan een controletechniek, zo bleek uit een analyse van 22 trials waarbij meer dan drieduizend astmapatiënten waren betrokken.8

2 Yoga
Yoga is een methode die gebruikmaakt van ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken. Yoga kan bij astma zowel de longfunctie en kwaliteit van leven verbeteren, als de hoeveelheid medicijnen verminderen die nodig is om de symptomen te bestrijden. Yoga blijkt bovendien te zorgen voor meer hemoglobine (dat zuurstof door ons lichaam vervoert) en meer superoxidedismutase (dat vrije radicalen wegvangt).9

3 De Buteyko-techniek
Buteyko is een weinig bekende aanvullende therapie voor astma. De techniek is gebaseerd op de theorie dat bepaalde aandoeningen veroorzaakt worden door te veel ademhalen of hyperventilatie. Daardoor daalt het CO2-gehalte in het bloed en gaat er te weinig zuurstof naar de organen. De Buteyko-methode draait om een reeks ademhalingsoefeningen om te diep ademen te voorkomen: neusademhaling, adem inhouden en ontspanning. Vooral astmapatiënten kunnen veel baat hebben bij deze oefeningen, zeggen voorstanders. Christopher Drake, een Britse Buteyko-therapeut, zegt dat ongeveer een derde van zijn astmapatiënten volledig geneest van hun symptomen. Nog eens een derde ziet grote verbeteringen. Gecontroleerde studies laten zien dat de Buteyko-methode patiënten kan helpen hun medicijngebruik drastisch te verminderen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.10

4 Voeding
Uit onderzoek blijkt dat de juiste voeding kan helpen om astma te beheersen. Hier volgen enkele algemene richtlijnen.

Zoek uit of u overgevoelig bent voor bepaalde voedingsmiddelen. Astma wordt zelden alleen door voeding veroorzaakt, maar bepaalde voedingsmiddelen kunnen bepaalde symptomen veroorzaken en de astma verergeren. Overweeg een bezoek aan een allergoloog (allergiespecialist) om uit te vinden of er bepaalde voedingsmiddelen of additieven zijn die u beter kunt vermijden.
Eet veganistisch. Een groep astmapatiënten die een jaar lang een veganistisch dieet volgde, en daarnaast cafeïne, suiker, zout en kraanwater met chloor vermeed, en bovendien een aantal kruiden en supplementen slikte, zag een duidelijke verbetering.12 Hoewel niet duidelijk is in hoeverre het veganistische aspect hielp, zou het kunnen dat dit dieet de hoeveelheid arachidonzuur verlaagt. Dit zuur wordt in dierlijke producten gevonden en wordt in verband gebracht met astma.13
Zorg voor meer antioxidanten. Oxidatieve stress, een proces waarbij schadelijke reactieve stoffen ontstaan, lijkt een rol te spelen bij astma. Eet daarom veel antioxidanten, die u volop aantreft in verse groenten en fruit. Uit een onderzoek met 137 astmapatiënten bleek dat degenen die veel antioxidanten in hun voeding hadden (vijf porties groenten en twee porties fruit per dag), beter opknapten dan degenen die weinig antioxidanten aten.14

5 Slik slimme supplementen
Verschillende supplementen kunnen heilzaam zijn voor astmatici, met name antioxidant-vitaminen en mineralen.
Vitamine C kan de ernst en frequentie van astma-aanvallen bij volwassenen verminderen. Ook mensen met inspanningsastma kunnen er baat bij hebben.15
Selenium kan astmaverschijnselen verminderen, bleek uit een klein onderzoek. Van de elf patiënten die ongeveer drie maanden lang natriumseleniet slikten, knapten er zes op. Van de tien patiënten die een placebo kregen, was dat er slechts één.16
Magnesium verlicht de symptomen van astma en verbetert de kwaliteit van leven, zo bleek uit een trial.17
Visolie, een bekende ontstekingsremmer, kan astmaverschijnselen bij kinderen verminderen. Gecombineerd met de antioxidanten vitamine C en zink werkt het nog beter.18
Vitamine D-tekort is onlangs in verband gebracht met astma,19 dus een supplement met deze zonnevitamine kan nuttig zijn. In een onderzoek onder ratten met astma – dat dus niet automatisch op mensen van toepassing is – verbeterden vitamine D-injecties de werkzaamheid van corticosteroïden, en verminderden de bijwerkingen ervan.20

6 Kruiden
In een ongecontroleerde studie kregen kinderen met ernstige astma Amrita bindu, een ayurvedisch preparaat van zout en kruiden. Velen van hen konden stoppen met hun astmamedicatie en hadden na drie maanden geen last meer van astma-aanvallen.21 Andere nuttige kruiden zijn klimopextract, poeder van de picrorhizawortel en ginkgobladtinctuur. Voor een optimale behandeling adviseren we u een bevoegd therapeut te raadplegen.

7 Biofeedback
Biofeedback is een techniek die met speciale apparatuur lichaamsignalen meet en terugkoppelt. Deze methode wordt steeds vaker voor astma gebruikt. In een gecontroleerd onderzoek waarin biofeedback naast corticosteroïden werd gebruikt, ging de longfunctie opvallend vooruit en de ernst van de astma achteruit. Bovendien hadden de patiënten minder medicatie nodig.22

LITERATUUR
1 Cochrane Database Syst Rev, 2014; 1: CD003559
2 www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm414911.htm
3 N Engl J Med, 2006; 355: 1281-2
4 Pediatrics, 2011; 128: e1147-54
5 Respir Res, 2014; 15: 83
6 Ann Intern Med, 2006; 144: 904-12
7 Lancet Respir Med, 2014; 2: 487-96; Arch Intern Med,
1999; 159: 941-55
8 Zhongguo Zhen Jiu, 2010; 30: 787-92
9 Int J Yoga, 2014; 7: 17-21
10 N Z Med J, 2003; 116: U710; Respir Med, 2008; 102: 726-32; Med J Aust, 1998; 169: 575-8
11 Paediatr Drugs, 2007; 9: 157-63
12 J Asthma, 1985; 22: 45-55
13 Indian J Allergy Asthma Immunol, 2014; 28: 61-2
14 Am J Clin Nutr, 2012; 96: 534-43
15 Trop Geogr Med, 1980; 32: 132-7; Respir Med, 2007; 101: 1770-8
16 Allergy, 1993; 48: 30-6
17 J Asthma, 2010; 47: 83-92
18 Eur Respir J, 2000; 16: 861-5; Acta Paediatr, 2009; 98: 737-42
19 J Family Community Med, 2014; 21: 154-61
20 Can J Physiol Pharmacol, 2014: 1-9; doi: 10.1139/cjpp-2014-0323
21 J Ethnopharmacol, 2004; 90: 105-14
22 Chest, 2004; 126: 352-61

[streamers:]
De FDA meldde terloops ook nog dat de kans op kanker toenam door het gebruik van omalizumab.
Een recente literatuurstudie heeft de effectiviteit van acupunctuur bij astma bevestigd.
De Buteyko-methode kan patiënten helpen hun medicijngebruik drastisch te verminderen.
Veel van de kinderen die Amrita bindu kregen, konden stoppen met hun astmamedicatie.