Mijn zoon van 23 is al zijn hele leven allergisch voor zuivelproducten en hij heeft nu ontdekt dat zijn gebit in een heel slechte conditie verkeert. Hij heeft al twee wortelkanaalbehandelingen gehad en ze hebben tegen hem gezegd dat zijn tandvlees zich aan het terugtrekken is. Weet u misschien iets wat daartegen kan helpen? – P.L., via e-mail

Dat uw zoon al zijn hele leven allergisch voor melk is, is wel pech. Vaak verdwijnt het probleem namelijk in de loop van de kinderjaren. Iedereen die het jaar in jaar uit zonder zuivelproducten moet stellen loopt het risico van een kalktekort. En dat, zo geeft u aan, zou weleens ten grondslag kunnen liggen aan de gebitsproblemen van uw zoon. ‘Melk zorgt voor gezonde tanden’ is de leus die de zuivelindustrie ons meegeeft zodra we bij moeder op schoot kunnen zitten. En waarschijnlijk is het nog waar ook, maar niet om de redenen die u misschien zou denken. Uit een recent overzicht van onderzoeksgegevens blijkt dat melk niet zozeer door de toevoer van calcium helpt tandbederf ‘grotendeels’ te voorkomen, maar doordat de eiwitten in de melk waarschijnlijk als een beschermend laagje over de tanden komen te liggen en zo de ontwikkeling van bacteriën die gaatjes maken helpen voorkomen.5

en waarschijnlijker verband tussen de melkallergie van uw zoon en zijn gebitsproblemen is misschien dat hij in plaats van melk veel frisdrank heeft gedronken. Een hoge consumptie van ‘vrije suikers’, met name uit frisdrank, krijgt de laatste vijftig jaar de schuld van het enorm toegenomen tandbederf.6 In tegenstelling tot de tanden, die met een beetje mondig knutselwerk weer te herstellen zijn, is er helaas geen remedie voor wijkend tandvlees. Als dat eenmaal weg is, komt het niet meer terug (hoewel reconstructieve chirurgie misschien een optie is).

Wijkend tandvlees vindt hoofdzakelijk plaats om twee redenen: veel te hard poetsen of een ontsteking aan het tandvlees, ook wel gingivitis genoemd. De laatste wordt veroorzaakt door de tandaanslag of plaque (het geelwitte laagje van micro-organismen dat aan de tanden blijft kleven) die zich in de holtes tussen het tandvlees en de tanden heeft kunnen ophopen. De opgave waar uw zoon nu voor staat, is het wijken van het tandvlees c.q. de gingivitis een halt toe te roepen. Zijn tandarts kan hem adviseren over een goede poetstechniek om de tandaanslag zorgvuldig te verwijderen, in de praktijk vaak een kwestie van aanwijzingen om het poetsen te perfectioneren. Met flossen of houten tandenstokers kan de tandaanslag ook worden bestreden.

Het zou natuurlijk ideaal zijn om helemaal van tandaanslag af te komen. Maar ondanks vele jaren van onderzoek is er nog geen totale, voor honderd procent werkzame verwijderaar van tandaanslag gevonden. In elk geval, zo zeggen onderzoekers, is het misschien geen goed idee de mond helemaal van bacteriën te ontdoen omdat dat het natuurlijke ecosysteem van de mondflora zou verstoren. Een van de beste tussenoplossingen is het gebruik van een spoelwater voor de mond. Daarvan zijn er een aantal op de markt die ‘antiplaque biociden’ bevatten, voornamelijk de chemische verbindingen chloorhexidine en triclosan. Sommige van deze producten hebben echter van de Amerikaanse Environmental Working Group als gezondheidswaarschuwing ‘gematigde reden tot ongerustheid’ meegekregen omdat zij ‘mogelijk’ schadelijk zijn.

Als uw zoon liever een volledig natuurlijke oplossing wil, kan hij een mondwater zoals Listerine Antiseptic proberen. Het bevat een cocktail van vier essentiële oliën: eucalyptol, menthol, methylsalicylaat en thymol. In een groots opgezet onderzoek heeft men de effectiviteit van een Listerine-mondwater over een periode van een halfjaar vergeleken met flossen. Het mondwater was ‘significant doeltreffender’ dan flossen, wat goed nieuws is voor wie geen zin heeft in dat omslachtige flossen.7

Andere kruidensoluties zijn vaak moeilijker te vinden bij de gemiddelde dorpsdrogist. Boven aan de lijst staat neem. In Azië staat de neemboom ook wel bekend als de ’tandenborstelboom’ en er wordt beweerd dat de plaatselijke bevolking elke dag een takje afbreekt om hun tanden schoon en wit te houden. Van de neem is bekend dat hij een heleboel antibacteriële stoffen bevat en hij is een standaardbehandeling in de ayurvedische tandartsenij. Klinische studies hebben de doeltreffendheid ervan bevestigd. Men heeft zelfs aangetoond dat het net zo goed werkt als de beste traditionele middelen tegen tandaanslag.8 Neem is verkrijgbaar als tandenstoker, tandpasta en mondwater.

Uw zoon zou ook Echinacea kunnen proberen, waarvan beweerd wordt dat het het tandvlees steviger en soepeler maakt en infecties bestrijdt. Maak zelf een mondwater van één theelepel tinctuur in een glas water. Andere mondwaters tegen plaque die ook tegen gingivitis werken, zijn kamille en salie. Beide zijn algemeen verkrijgbaar als thee. Een ander mogelijk bestanddeel van mondspoelwaters is foliumzuur (vitamine B9). Hoewel dit meestal in tabletvorm wordt ingenomen, is het ook verkrijgbaar in vloeibare vorm. Een mondwater bestaande uit een oplossing van slechts 5 ml folaat in water, tweemaal daags, blijkt de ontsteking en het bloeden van het tandvlees terug te dringen.9 Onverdunde foliumzuurolie kan ook rechtstreeks op het tandvlees worden aangebracht, evenals olie van vitamine E.

Aandoeningen aan het tandvlees worden ook in verband gebracht met een tekort aan het co-enzym Q10 (CoQ10). Dit is een natuurlijke stof die normaal gesproken samengaat met een gezond hart, maar uit onderzoek is gebleken dat deze stof ook een heilzaam effect kan hebben op het tandvlees. Een aantal klinische studies heeft laten zien dat een dagelijks supplement van 75 mg CoQ10 de verslechterende conditie van het tandvlees tot staan kan brengen.

Vitamine C is nog een voedingsbestanddeel dat de moeite van het onderzoeken waard is. Een van de eerste symptomen van scheurbuik is opgezet tandvlees en er zijn aanwijzingen dat mensen die last hebben van ontstoken tandvlees ook weinig van deze essentiële vitamine hebben.10 Tot slot is het gebruik van kauwgum een van de simpelste en effectiefste methoden om gebitsproblemen tegen te gaan. In een onderzoek werd daarvoor speciaal mastiekkauwgum gebruikt (die olie van de boom Pistacia lentiscus bevat). Het speeksel dat door het kauwen in de mond ontstaat helpt om de aanslagvormende bacteriën op een afstand te houden.11

Bedenk echter wel dat suikerhoudende kauwgum het tandbederf bevordert en dat de chemische stoffen in suikervrije kauwgum niet alleen een aanslag op de darmen vormen en winderigheid, diarree en dergelijke veroorzaken, maar dat zij ook het ontstaan van kanker kunnen bevorderen.

BRONNEN:

1 Prev Med, 2003; 37: 291-296
2 Pulm Pharmacol, 1994; 7: 179-184
3 Arzneim Forsch, 1997; 47: 1035-1039
4 J Altern Complement Med, 2003; 9: 243-249
5 J Calif Dent Assoc, 2006; 34: 361-366
6 Public Health Nutr, 2004; 7: 201-226
7 Am J Dent, 2002; 15: 351-355
8 J Ethnopharmacol, 2004; 90: 99-103
9 Clin Periodontol, 1984; 11: 619-628
10 J Contemp Dent Pract, 2004; 5: 1-13
11 J Periodontol, 2003; 74: 501-505