De Amerikaanse psychiater Pam Shervanick legt uit dat we de oplossing voor psychische ziekten moeten zoeken bij andere orgaanstelsels

Ik ben psychiater, dus ik word geacht medicijnen voor te schrijven om allerlei ‘psychische’ kwalen te behandelen, van depressie en angst tot bipolaire stoornis, ADHD en wat al niet. Maar ik heb al die aandoeningen jarenlang bestudeerd, en een conclusie getrokken die maar weinig mensen met me zullen delen: psychische ziekten bestaan niet.

Als je een psychisch probleem nauwkeurig wilt lokaliseren, moet je verder kijken dan iemands hoofd – veel verder – en op zoek gaan naar de bron. Bepaalde elementen komen zowel bij lichamelijke als bij psychische problemen vaak voor: ontsteking, onevenwichtige voeding of een voedingsmiddelentekort, gifstoffen in de omgeving, een verstoorde communicatie tussen de cellen en een leefstijl die de gezondheid ondermijnt. De westerse geneeskunde houdt ervan om gezondheid in hokjes op te delen en maakt een onderscheid tussen lichaam en geest. Maar uiteindelijk is alles onderdeel van hetzelfde, allesomvattende systeem.

Als ergens een probleem ontstaat, volgt er altijd een domino-effect in ons lichaam. Zo kunnen bijvoorbeeld ernstige angst, prikkelbaarheid en andere symptomen van psychische aandoeningen het gevolg zijn van een probleem bij de vorming van hemoglobine. Als we niet inzien dat de mens één holistisch bouwwerk is, wordt het lastig om de oorzaak van een ziekte te achterhalen.

Als er moleculen in de bloedbaan terechtkomen die ons lichaam niet als ‘eigen’ herkent maar als vreemd beschouwt, dan valt ons immuunsysteem die stof aan. En zo begint een reeks reacties die bij het afweerproces horen. Als die moleculen door de bloed-hersenbarrière kunnen (een selectief filter dat de hersenen beschermt tegen bepaalde stoffen in de bloedbaan), dan ontstaan er ook ontstekingen in de hersenen.1

‘Psychische ziekten’ zijn, op z’n minst voor een deel, toe te schrijven aan ontstekingen. Een perfect voorbeeld daarvan is auto-immuun-encefalitis (AIE). In de jaren 30 van de vorige eeuw is bij een geval van schizofrenie voor het eerst beschreven dat antistoffen psychiatrische symptomen kunnen veroorzaken.2 Het blijkt dat het lichaam soms de NMDA-glutamaatreceptoren in de hersenen aanvalt alsof ze lichaamsvreemd zijn. Daardoor verandert de overdracht tussen zenuwcellen ingrijpend.

De symptomen die dan ontstaan, lijken op die van schizofrenie. Mensen met AIE kunnen allerlei problemen ervaren, zoals prikkelbaarheid, depressie, hallucinaties, geheugenproblemen, slecht slapen, verandering in karakter en zelfs insulten. Nu blijkt uit steeds meer studies dat de psychiatrische symptomen bij deze mensen vaak verminderd en opgelost kunnen worden door immuuntherapie, die de op hol geslagen antistoffen onderdrukt.3

Onze hersenen zijn een ongelooflijk gevoelig orgaan. Daarom hebben we de bloed-hersenbarrière nodig die het bloed filtert en er zo voor zorgt dat alleen bepaalde stoffen het centrale zenuwstelsel kunnen bereiken. Maar steeds vaker slagen schadelijke moleculen (afkomstig van vervuiling) en andere gifstoffen erin die barrière te passeren of nadelig te veranderen.

De verbinding tussen hersenen en lichaam

Zware metalen en giftige chemicaliën, elektromagnetische velden, slechte voeding, het hoge tempo van ons dagelijks leven, multitasken, het gebrek aan persoonlijk contact, isolement en slecht voor jezelf zorgen… die dingen kunnen allemaal de signaaloverdracht in onze hersenen en de afstemming tussen cellen verstoren.

De hersenen – een van de belangrijkste organen in het lichaam – komen bijvoorbeeld in de problemen als uw schildklier minder goed gaat functioneren. Dat kan onder andere komen door gifstoffen uit de omgeving, zoals zware metalen.

Twee bekende boosdoeners die deze onmisbare klier anders laten functioneren zijn fluoride en bromide. Fluoride zit (in kleine hoeveelheden) in ons drinkwater, in tandpasta, mondspoelwater en flosdraad, en tandartsen gebruiken het bij hun behandeling. Bromide wordt aan cosmetische producten toegevoegd als conserveermiddel en zit verder in plastic, pesticiden, vlamvertragers en medicijnen.

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die in gebieden wonen waar fluoride aan het drinkwater is toegevoegd, veel minder TSH (schildklierstimulerend hormoon) in hun bloed hebben.4 Dat kan komen omdat fluoride en bromide – beide halogenen met bindende eigenschappen – zich binden aan de receptoren op de kliercellen. Dat doen ze op de plaats waar jodide zich zou moeten binden. En juist dat jodium is absoluut noodzakelijk voor een goede functie van de schildklier. Zo wordt de schildklierfunctie dus verstoord.

We hebben onze schildklier nodig voor een goede stofwisseling en energievoorziening van alle cellen en organen in ons lichaam. Als dat proces in de hersenen misgaat, kan dit symptomen van depressie, angst, ADHD en bipolaire stoornis tot gevolg hebben. Een verstoorde schildklierfunctie blijkt dan ook de meest voorkomende afwijking bij bipolaire stoornissen.5

Een andere veel voorkomende gifstof die de schildklier treft, is kwik. Uit het Amerikaanse nationale gezondheidsonderzoek van 2007-2008 bleek dat vrouwen die veel aan kwik waren blootgesteld, meer dan twee keer zoveel kans hadden op auto-antistoffen tegen de schildklier. Dat wijst op een auto-immuunziekte van de schildklier.6

Afwijkingen in gedrag en emoties worden vaak veroorzaakt door een eenvoudig voedingsmiddelentekort. In extreme gevallen, als iemand meerdere voedingsstoffen mist op verschillende niveaus, kunnen hersenen door afwijkende celcommunicatie gaan lijken op die bij een ernstige psychiatrische ziekte, zoals schizofrenie.

Bij mensen met een depressie spelen medicijnen (voorgeschreven of zelf gekocht) vaak een grote rol: ze veroorzaken de klachten of maken ze erger. We weten al lange tijd dat psychofarmaca, maar ook vrij verkrijgbare medicijnen als ibuprofen en paracetamol, de beleving van mensen verandert en maakt dat ze minder goed in staat zijn om gevoelens te ervaren en te uiten. Die verandering in beleving kan ongewenst gedrag in de hand werken. In de top 10 van receptgeneesmiddelen die in verband zijn gebracht met geweld, staan zelfs vijf antidepressiva.7

Statinen (cholesterolverlagers) blijken prikkelbaarheid, agressie, angst, somberheid, gewelddadige gedachten, slaapproblemen zoals nachtmerries en mogelijk zelfs suïcide te kunnen veroorzaken.8 Isotretinoïne, een medicijn dat veel wordt voorgeschreven om acné te behandelen – vooral bij adolescenten – blijkt te kunnen leiden tot depressie, zelfmoordneigingen, angst, verergering van een bipolaire stoornis en schizofrenie.9 En de lijst is nog veel langer.

Doorbreek de cirkel

Maar er is ook goed nieuws: als artsen de hele persoon behandelen, verdwijnt de ‘psychische’ ziekte vaak. Martha (47) kwam bij me met een ernstige depressie. Ze had zich ziekgemeld op haar werk. Ze was al meer dan tien jaar depressief, en haar klachten waren in de loop van de tijd erger geworden. Inmiddels kwam ze vaak haar bed niet meer uit, ze zorgde niet goed voor zichzelf en zelfs niet voor haar zoon.
Martha was een alleenstaande moeder met een zoon op de middelbare school. Haar zoon was in het verleden gepest, kon zich sociaal nauwelijks staande houden en had moeite met zijn schoolwerk. Martha had een vervelende scheiding achter de rug, en had nu een drukke fulltimebaan die ze niet leuk vond. Ze slikte al jaren antidepressiva en toen ze bij mij aanklopte, zat ze op de maximale dosering. Ze had al veel middelen geprobeerd, maar zonder succes.

Nadat ik haar bloed en urine had laten onderzoeken om mogelijke tekorten op te sporen, ontdekte ik storingen in haar methyleringsprocessen: processen waarbij bepaalde genen en biologische mechanismen in de hersenen en het lichaam worden geactiveerd en gedeactiveerd. In de maanden daarna brachten we op basis van haar geschiedenis en de resultaten van haar bloed- en urineonderzoek geleidelijk veranderingen aan.
Op grond van die resultaten bleek dat ze het best zou gedijen op een veganistisch of vegetarisch dieet. Daarnaast had ze last van brain fog (hersenmist). Daarom was het beter dat ze geen gluten meer zou gebruiken. Ze zette biologische en vooral onbewerkte voedingsmiddelen op het menu, stopte met geraffineerde suikers en kreeg supplementen die op haar toestand waren toegesneden.

Regelmatige, leuke oefeningen (ze huurde een trainer in) werden onderdeel van haar dagelijkse routine, net als meditatie. Ze ging eindelijk de dingen doen waar ze vroeger belangstelling voor had gehad. Ze volgde een reikicursus, leerde breien, werd lid van een breiclub en ging de uitdaging aan om nieuwe, gezonde taarten te bakken. Ook intensiveerde ze haar sociale contacten.

Na twee maanden had Martha haar medicatie afgebouwd en ze functioneert nu al meer dan een jaar prima, zonder problemen. Ze is niet langer depressief, mediteert enthousiast en eet gezond. Ze heeft een nieuwe (parttime) baan gevonden, en is daarnaast een eigen bedrijf begonnen. Ze geniet van het leven en heeft een prima relatie met haar zoon, die het goed doet op school en daarbuiten. Ze voelt zich sterk genoeg om zichzelf aan te sporen gezond te blijven en voldoening uit het leven te halen.

Trish was een andere patiënt van me, die bij me kwam met de klacht dat ze zich voortdurend angstig voelde en zich niet kon concentreren. Ze maakte zich zorgen over haar werk, haar kinderen en haar vastgelopen huwelijk en ze had een onvoldaan gevoel over haar leven.

Een paar jaar daarvoor was Trish erin geslaagd van een jarenlange alcoholverslaving af te komen. Hoewel ze aanvankelijk trots was op haar overwinning, begon ze zich langzaam maar zeker weer zorgen te maken, totdat die zorgen letterlijk elk uur van de dag aanwezig waren. Ze werd door die opdringerige en storende gedachten opgeslokt en merkte dat ze weer naar drank verlangde, maar ze wist dat alcohol niet de oplossing was.

Tijdens haar afkickprogramma had ze Prozac gekregen, een veel voorgeschreven medicijn tegen depressie en angst. Dat slikte ze nog steeds. Trish vertelde me ook dat ze terugverlangde naar haar leven als kunstenares. Maar die passie had ze opzijgezet toen ze een gezin kreeg.
Ik deed een aantal testen en ontdekte dat ze onderliggende biochemische problemen had, waaronder een teveel aan koper. Te veel koper is schadelijk. De symptomen variëren, maar bij Trish veroorzaakte het overmatige angst en waarschijnlijk had het eerder ook bijgedragen aan haar depressieve buien. Uit bloedonderzoek bleek bovendien dat Trish een veel te lage vitamine D-spiegel had, wat de stemming kan beïnvloeden.
Naast een eenvoudig supplement en voedingsvoorschriften om deze problemen te corrigeren, bespraken we het nut van meditatie en manieren om de touwtjes weer in eigen handen te nemen. Trish besefte dat ze goed voor zichzelf moest zorgen, ging minder uren werken en pakte het schilderen weer op. Toen ze zich beter begon te voelen, hielp ik haar om in drie maanden de Prozac af te bouwen.

Al na een jaar kon Trish zich beter concentreren, ze sliep goed en had een expositie gepland bij een lokale galerie. Ze werd samen met haar moeder lid van een meditatiegroep, stopte met piekeren en kreeg weer hoop voor de toekomst. De laatste keer dat ik haar sprak, vertelde ze dat ze zich niet meer angstig voelde, maar gezond en gelukkig.

Dit zijn slechts twee van de honderden zogenaamde ‘psychiatrische patiënten’ die ik ken, die genezen zijn en hun kwaliteit van leven terug hebben zonder hun toevlucht te nemen tot psychofarmaca. Door hun geschiedenis heb ik geconcludeerd dat geen enkele geest voorgoed gebroken is.
We bezitten allemaal van nature de kracht om te genezen. Met de juiste informatie en goede adviezen over het verband tussen lichaam en geest kunt u problemen verhelpen, zelfs psychische problemen zoals een depressie.

Pam Shervanick is een van de oprichters van Syntropy Global:
www.syntropyglobal.com
pam@syntropyglobal.com

Literatuur
1. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2013; 84: e1; Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry, 2011; 35: 664-75
2. J Neuropsychiatry Clin Neurosci, 2011; 23: 90-7
3. Eur J Neurosci, 2010; 32: 298-309; Ther Adv Neurol Disord. 2018; 11: 1756285617722347
4. IDD Newsletter 1991; 7: 24-5
5. J Thyroid Res, 2011; 2011: 306367
6. Environ Int, 2012; 40: 39-43
7. PLoS One, 2010; 5: e15337
8. Drug Saf Case Rep, 2016; 3: 1
9. World J Psychiatry, 2015; 5: 222-7