Door de vermindering van oestrogeen gaat de overgang vaak gepaard met haarproblemen. Hieronder enkele tips die kunnen helpen.
Wie in de overgang (menopauze) komt heeft vaak last van haarproblemen. Na de overgang kunnen die allengs erger worden. De buitenwereld ziet het misschien niet, maar wie met een hand door het haar gaat voelt dat het dunner wordt. Soms is het duidelijk zichtbaar bij de voorste haargrens. Ook kan uw haar slap en droog worden en kunt u last hebt van roos en gespleten haarpunten krijgen. En soms groeit het haar nauwelijks. Andere lichaamsbeharing, zelfs het schaamhaar, kan afnemen of helemaal uitvallen.
Oorzaken
In de menopauze treedt een drastische daling van het oestrogeengehalte op. Daardoor ‘denkt’ het lichaam als het ware dat de hoeveelheid mannelijke hormonen in het bloed stijgt (zoals het androgeen testosteron). In werkelijkheid biedt het vrouwelijke oestrogeen niet langer een tegenwicht daartegen. Omdat mannelijke hormonen nu de boventoon voeren kunt u de daarbij horende verschijnselen krijgen. Zoals een mannelijk patroon van haaruitval (de bekende ‘inhammen’ op het voorhoofd), acne en toenemende haargroei in het gezicht (vooral de beruchte ‘snor’).
U kunt zelfs kaal worden, maar dat is doorgaans een erfelijkheidskwestie. De oorzaak van ‘androgene alopecia’ zoals dat heet, zit in de genen. Het is aanleg voor hormonale disbalans die zich vooral later in het leven openbaart. Uit de cijfers zou blijken dat dit bij 13 procent van alle vrouwen nog vóór de overgang haaruitval geeft. Daarna komt het nog vaker voor: volgens één onderzoek zelfs bij 75 procent van alle vrouwen boven de 65 jaar.
Als er ’s morgens veel haar op uw hoofdkussen ligt of uw kapper zegt dat het dunner wordt, is het tijd voor een doktersbezoek. Het probleem kan weliswaar aan de menopauze liggen, maar kan ook een andere oorzaak hebben en bijvoorbeeld het gevolg zijn van bloedarmoede (ijzertekort) of een schildklieraandoening. Verder kan stress op elke leeftijd haaruitval geven.
Gangbare behandeling
Bij haaruitval in de overgang schrijft de dokter waarschijnlijk een van de volgende middelen voor:
• Hormoonsubstitutie. Kaal worden is een schrikbeeld voor de meeste vrouwen. Alleen al om die reden gaan vrouwen vaak hormonen slikken. Die verhogen echter het oestrogeengehalte wel, maar helpen niet altijd tegen haaruitval. De ironie wil dat haaruitval juist een bijwerking van hormonen kan zijn. Helaas valt niet te voorspellen hoe uw lichaam op hormonen zal reageren.
• Minoxidil, een vaatverwijdend middel dat oorspronkelijk werd ontwikkeld tegen hoge bloeddruk en dat de haargroei blijkt te bevorderen. Het wordt als pil ingenomen, of als lotion rechtstreeks op de hoofdhuid en in het haar gewreven. Zoals ieder medicijn heeft het ook bijwerkingen. Het meeste komt jeuk van de hoofdhuid voor. Verder acne, hoofdpijn, zeer lage bloeddruk, onregelmatige hartslag, pijn op de borst en wazig zien. Maar het belangrijkste bezwaar is dat het probleem niet wordt opgelost, want zodra u hiermee stopt komt de haaruitval terug.
• Spironolacton, een synthetisch corticosteroïd (bijnierschorshormoon) met milde vochtuitdrijvende eigenschappen. De werking berust op het belemmeren van de binding van mannelijke hormonen in de haarzakjes, om op die manier haaruitval te voorkomen. Het zou het risico op maagbloedingen kunnen vergroten. Andere mogelijke bijwerkingen zijn eczeem, onregelmatige menstruaties en duizeligheid.
Dieet
Haar is de spiegel van onze gezondheid (net als de huid en de nagels). Denk maar eens aan uw kat of hond: wanneer het dier ziek is wordt de soepele glanzende vacht dof, slap, doods en dor. Letten we goed op wat we eten en zorgen we voor de noodzakelijke hoeveelheid vitaminen en mineralen dan kan dat haarproblemen in elk geval beperken.
Behalve gezond, moet u ook regelmatig eten. Dat betekent drie maaltijden per dag en ’s morgens en ’s middags een gezond tussendoortje. Sla geen maaltijden over. Op deze manier blijft uw bloedsuiker op peil, wat de afgifte van hormonen in balans houdt. Mannelijke hormonen krijgen dan niet snel de overhand.
• Eiwitten. Om te groeien heeft het haarzakje allerlei soorten hoogwaardig eiwit nodig. Eet daarom veel peulvruchten, noten, zaden en vis. Eiwit valt in het lichaam weer uiteen in de oorspronkelijke bestanddelen, de zogenoemde ‘aminozuren’. Voor haargroei zijn cysteïne, lysine and tyrosine de belangrijkste aminozuren. Deze komen in alle eiwitrijke voeding voor.
• Essentiële vetten. Is uw haar droog en dof en breekt het gemakkelijk dan hebt u misschien een tekort aan essentiële vetzuren. Eet in dat geval meer vette vis (zoals zalm, tonijn en sardines), noten en zaden om dit aan te vullen.
• Biotine. Eigeel, bruine rijst, linzen, haver, sojabonen, zonnebloempitten, walnoten en groene erwten zijn rijk aan biotine. Deze belangrijke B-vitamine bevordert de metabolisering van essentiële vetten en is onontbeerlijk voor gezond haar − en voor de gezondheid van uw huid en nagels.
• IJzer. Eet veel ijzerrijk voedsel zoals donkergroene bladgroente in combinatie met veel vitamine C. Daardoor kan het lichaam het ijzer beter opnemen.
Supplementen
• Vitamine-B-complexen met 25 mg van elke B vitamine zouden dagelijks moeten worden ingenomen. Ze zijn onontbeerlijk voor het zenuwstelsel. Ze kunnen helpen als uw haarverlies wordt veroorzaakt door stress.
• Vitamine C met bioflavonoïden. 500 Mg per dag in de vorm van magnesiumascorbaat bevordert de aanmaak van collageen, een stof die de cohesie van haarvezels bevordert en daardoor gespleten haarpunten tegengaat. De vitamine C bevordert de opname van ijzer in het lichaam.
• Vitamine E. Aangenomen wordt dat een dosis van 600 IE per dag het testosterongehalte bij vrouwen verlaagt.
• Zink. 50 Mg per dag in de vorm van zinkcitraat ondersteunt de talgklieren in het haarzakje en kan helpen om ‘shedding’ te voorkomen (dat wil zeggen dat alle uitgegroeide haren tegelijkertijd uitvallen). Door zinktekort kan het haar ook breken en groeit het niet in dezelfde mate weer aan.
• Omega-3-vetzuren. Neem drie maanden lang een dagelijkse dosis van 1000 mg visolie die 700 mg eicosapentaeenzuur (EPA) en 500 mg docosahexaeenzuur (DHA) bevat. Als u vegetariër bent kunt u dit in de vorm van lijnzaadolie nemen, al wordt dat niet door ieder mens voldoend omgezet in DHA en EPA.
Kruiden
• Heermoes of Paardenstaart (Equisetum arvense). De buitenste laag van de stengel van dit kruid bevat grote hoeveelheden silica. Silica bevordert de groei van bindweefsel, waardoor de gezondheid van uw haar, huid en nagels kan verbeteren. Neem tweemaal per dag een capsule met 300 mg.
• Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus). Dit ondersteunt de bijnieren, wat kan helpen als stress een factor is bij het haarverlies. Neem het in de vorm van een theelepel tinctuur op een beetje water, of tweemaal daags 250-300 mg als capsule.
• Kruidenspoeling. Maak uw eigen haarspoeling door 25 gram stengels en blaadjes rozemarijn 20 minuten lang in een halve liter water te weken. Was en spoel uw haar als gewoonlijk en spoel het na met deze ‘rozemarijnthee’. Doe dit bij elke wasbeurt. Men neemt aan dat rozemarijn de haargroei vanuit de haarzakjes stimuleert. Voor extra glanzende haren kunt u een kopje brandnetelthee toevoegen.
Verzorgingstips
• Ga voorzichtig met uw haar om. Gebruik een zachte borstel en vermijd zoveel mogelijk het gebruik van een föhn of krulspelden. Ook ontkrullen is erg slecht. Als u een ‘straightener’ of krultang gebruikt sproei het haar dan in met een spray die beschermt tegen de hitte en die gemaakt is van natuurlijke producten. Gebruik ook een shampoo en conditioner met natuurlijke ingrediënten. U moet het haar voorzichtig doorkammen als het nog nat is om te voorkomen dat het breekt. Ga niet trekken aan eventuele klitten maar probeer deze voorzichtig te ontwarren.
• Probeer stress te vermijden. Stress kan haarverlies verergeren, dus probeer uw stressniveau zo laag mogelijk te houden. Zoek een ontspanningsmethode die bij u past, bijvoorbeeld meditatie, visualisatie of ademhalingsoefeningen. Probeer elke dag minimaal een half uur iets leuks voor uzelf te doen, zoals een boek lezen of naar uw favoriete muziek luisteren.
Deze tekst is in bewerkte en ingekorte vorm ontleend aan het boek The Natural Health Bible for Women van Marilyn Glenville ( London:Duncan Baird Publishers, 2010). Dr. Glenville is voedingstherapeut, psycholoog, auteur en radiojournalist op het gebied van hormoonproblemen bij vrouwen.