Angststoornis
Kunt u wetenschappelijk onderbouwde natuurlijke behandelingen van angstsymptomen vinden? Ik heb een vriendin met een gegeneraliseerde angststoornis. Hoewel zij al enige tijd medicatie gebruikt (paroxetine) lijkt ze daar niet van op te knappen. Zijn er alternatieven die misschien helpen?
– M.K., via e-mail

Angstsymptomen hebben we allemaal wel eens, als natuurlijke reactie op stress. Maar nemen die verschijnselen excessieve en irreële vormen aan en lijdt het dagelijks functioneren eronder, dan wordt het tijd om hulp te zoeken. Aanhoudende angstsymptomen staan bekend als gegeneraliseerde angststoornis (GAS). Dit is een erkende psychiatrische diagnose met lichamelijke symptomen als hartkloppingen, droge mond, transpireren en slaapproblemen 1.

Het is goed dat uw vriendin professionele hulp heeft gezocht. Maar de medicatie die ze krijgt, zou wel eens meer kwaad dan goed kunnen doen. Paroxetine is een serotonine-heropnameremmer (SSRI) en heeft veel ongunstige bijwerkingen, zoals versuffing, obstipatie, gewichtstoename, seksueel disfunctioneren en ontwenningsverschijnselen bij stoppen met het middel 2. Maar het meest zorgwekkend is nog dat het in verband is gebracht met een verhoogd risico op zelfmoordpogingen 3.

Behandeling zonder geneesmiddelen

Cognitieve gedragstherapie
Deze vorm van counseling wordt in het basispakket van de zorgverzekeraars vergoed, maar er is een eigen bijdrage. Ze kan op de lange termijn effectief zijn tegen angstgerelateerde stoornissen, maar blijkt maar in de helft van de gevallen te werken 4. Uw vriendin zou het daarom misschien liever proberen in combinatie met een (of meer) van de remedies die de natuurgeneeskunde kan bieden.

Kruiden
Er is een groot aantal kruiden tegen angst gewassen. Het populairst is kava kava (Piper methysticum), dat groeit in de Stille-Oceaanregio. In een literatuuronderzoek met elf kwalitatief zeer goede klinisch-wetenschappelijke onderzoeken met in totaal ruim zeshonderd proefpersonen, bleek het ‘een effectieve symptomatische behandelingsoptie bij angstsymptomen’ 5. Maar vanwege onzekerheden over de veiligheid van het kruid is het in Nederland en de rest van de Europese Unie verboden. Totdat die veiligheidskwestie is opgehelderd, denken wij dat andere kruiden een betere optie vormen. De volgende zijn het proberen waard.

Kamille (Matricaria recutita). Kamille-extract bleek significant beter dan een placebo de symptomen te verminderen, in een klinisch onderzoek met mensen met lichte tot matige GAS 6.

Valeriaan (Valeriana officinalis) kan helpen tegen nervositeit, slaapproblemen en depressie – veelvoorkomende symptomen van GAS7.
Passiebloem (Passiflora incarnata) bleek in een onderzoek even effectief als het kalmeringsmiddel oxazepam 8.

Supplementen
Angststoornissen lijken net als veel andere aandoeningen te verslechteren door vitaminetekorten. In een Brits onderzoek onder tachtig mannen bleek dat een dagelijkse tablet multivitaminen/mineralen (met calcium, magnesium en zink) effectiever was tegen angst en stress dan een placebo 9.

Andere supplementen die mogelijk helpen, zijn 5-hydroxytryptofaan (5-HTP) en de combinatie van de aminozuren L-lysine en L-arginine10. Uit een recent wetenschappelijk literatuuronderzoek bleek dat er ‘sterke bewijzen’ zijn voor gebruik van supplementen met een combinatie van L-lysine en L-arginine als behandeling van angstsymptomen en angststoornissen 11.
Aanbevolen doseringen: in de klinische onderzoeken werkten doseringen tussen 2 en 3 gram per dag L-lysine en L-arginine; de gebruikelijke therapeutische dosering voor 5-HTP ligt rond 300 mg per dag. Maar uw vriendin zou een ervaren kruidengeneeskundige moeten consulteren om de juiste dosering voor haar te bepalen.

Massage
Patiënten die massagetherapie ontvangen, melden minder angst, meer zelfvertrouwen en zowel mentaal als fysiek een meer ontspannen gevoel 12. Ook massage in combinatie met aromatherapie kan helpen, al zijn de effecten meestal klein en tijdelijk 13.

Relaxatietherapie
Uit een literatuuronderzoek van 27 onderzoeken bleek dat relaxatietherapie (Jacobsons progressieve relaxatie, autogene training, toegepaste relaxatie en meditatie) angstsymptomen significant kan verbeteren 14.

Sport
Lichaamsbeweging blijkt een sterk middel tegen stress en angst en wordt dan ook vaak aanbevolen bij angststoornissen en depressies. U kunt uw vriendin aanraden met ritmische duurtraining op matig tot licht inspanningsniveau te beginnen, zoals joggen, zwemmen, fietsen of wandelen. Voor het beste resultaat zou ze dit minimaal drie keer per week vijftien tot dertig minuten moeten doen 15.

Transcraniale magnetische stimulatie (TMS)
Er zijn veelbelovende resultaten uit onderzoek waaruit valt op te maken dat deze niet-invasieve techniek van hersencelstimulatie angstreducerend werkt. TMS blijkt in elk geval de angstsymptomen te reduceren bij posttraumatische stress en paniekstoornissen 16.

Bronnen:

1 Lancet, 2006; 368: 2156-2166
2 Expert Opin Drug Saf, 2008; 7: 783-794
3 BMC Psychiatry, 2006; 6: 55
4 Cochrane Database Syst Rev, 2005; 4: CD004690
5 Cochrane Database Syst Rev, 2003; 1: CD003383
6 J Clin Psychopharmacol, 2009; 29: 378-382
7 Z Arztl Fortbild Qualitätssich, 201; 95: 33-34
8 J Clin Pharm Ther, 2001; 26: 363-367
9 Psychopharmacology [Berl], 2000; 150: 220-225
10 Int Clin Psychopharmacol, 1987; 2: 33-45; Biomed Res, 2007; 28: 85-90
11 Nutr J, 2010; 9: 42
12 Complement Ther Clin Pract, 2009; 15: 96-101
13 Br J Gen Pract, 2000; 50: 493-496
14 BMC Psychiatry, 2008; 8: 41
15 Psychiatr Pol, 2004; 38: 611-620
16 Int J Clin Psychopharmacol, 2009; 24: 163-173