In deze nieuwe editie veel aandacht voor onderzoek naar B3 in zowel buiten- als binnenland. Daarnaast richten we onze blik op botten. Volgens de Amerikaanse Osteoporosis Society breekt de helft van de vrouwen boven de 50 een bot door osteoporose. Hoewel deze aandoening niet uitsluitend een vrouwenprobleem is, is 80 procent van de 10 miljoen mensen die in de VS zijn gediagnosticeerd met osteoporose vrouw.

In Nederland is de verhouding ongeveer 70 procent vrouw en 30 procent man. Dit algemene, wat grimmige, beeld vloeit voort uit testen die vrouwen na de menopauze ondergaan, wanneer ze worden aangespoord om een DEXA-scan (dual-energy X-ray absorptiometrie) te ondergaan. De resultaten van deze test bepalen grotendeels of vrouwen behandeld worden voor osteopenie (verlaagde botmineraaldichtheid) of volwaardige osteoporose, wat meestal neerkomt op het levenslang slikken van potentieel gevaarlijke geneesmiddelen.

Maar het probleem van een behandeling op basis van botmineraaldichtheid is dat de DEXA-scan een onnauwkeurig instrument is. Een DEXA-scan werkt door een röntgenstraal naar de lendenwervels en heupen te verzenden en meet de schaduwen die de botten werpen. Op basis van de dichtheid van de schaduw berekent software in de machine vervolgens de hoeveelheid calcium (in gram per vierkante centimeter) in de botten van een bepaalde persoon.

En omdat dit een tweedimensionaal in plaats van driedimensionaal beeld is, zoals in het geval van een CT-scan, is dit soort ruwe schattingen ontvankelijk voor allerlei fouten. Dr. Douwe Rienstra, een taboedoorbrekende en integraal werkende arts uit Washington, heeft uitgebreid geschreven over de problemen met de DEXA-scan.

Het eerste probleem, zegt hij, is dat de botdichtheid enorm verschillend kan zijn in dezelfde gebieden van het lichaam. Studies hebben aangetoond dat de botdichtheid in de wervelkolom bijvoorbeeld met maar liefst 6 procent kan variëren en in de heup met 7 procent. Testresultaten kunnen ook sterk variëren afhankelijk van de lichaamsgrootte. Kleinere mensen worden automatisch geschaard bij de groep met osteopenie of osteoporose, simpelweg omdat ze kleinere botten hebben die een lichtere schaduw werpen.

Omdat de DEXA-scanner verder door de botten van een zwaardere persoon moet reizen, concludeert de software dat deze persoon meer calcium in zijn botten heeft en dus een zwaardere botmineraaldichtheid, zelfs als de kleinere persoon een identiek percentage calcium in zijn botten heeft.

Een studie onder 1.625 post-menopauzale vrouwen bevestigde dat lagere metingen van de botmineraaldichtheid vaker werden gezien bij kleinere vrouwen.
De andere kwestie is het vergelijkingssysteem. Naast een Z-score – hoe je de uitkomst van de scan vergelijkt met anderen van dezelfde leeftijd – krijgen degenen die een DEXA-scan ondergaan een T-score die hun score vergelijkt met de botmineraaldichtheid van een 20-jarige.

En dan is er het vraagstuk van de verschillende modellen van DEXA-apparatuur. De uitkomsten kunnen volgens Deens onderzoek verschillen met maar liefst 20 procent.
Onderzoekers kalibreren de ‘normale’ botmineralendichtheid van nieuwere DEXA-scanners door eerst skeletten van kadavers te scannen, het botvolume te meten en vervolgens alles behalve het minerale asresidu op hoge temperaturen te verbranden. De metingen van de as, zo menen de onderzoekers, laten het mineraalgehalte van het bot zien. Volgens dr. Rienstra toont onderzoek aan dat deze methode “de spinale dichtheid met maximaal 33 procent onderschat.”

Dr. S. P. Nielsen, een onderzoeker bij het Hillerød Ziekenhuis in Denemarken, vatte het hele probleem als volgt samen: “De minerale dichtheid van het bot is geen ideale maat voor echte botdichtheid; het is ook geen ideale maat voor botsterkte; het vormt geen goede indicatie voor breuken; en inherent hieraan zijn problemen met nauwkeurigheid en lineariteit.”
Het grootste bewijs hiervan was een grootschalige Canadese studie onder meer dan 16.000 vrouwen boven de 50 die waren gediagnosticeerd met osteopenie en waarvan T-scores werden vergeleken met hun kans op een botbreuk.

Van de 765 fracturen die in de studie werden geregistreerd, hadden de meeste vrouwen met osteoporotische fracturen T-scores met normale botmineraaldichtheidswaarden. Met andere woorden, de DEXA-test kon in principe niet worden gebruikt om te voorspellen welke vrouwen breuken zouden krijgen.

De studie benadrukte de noodzaak om te kijken naar klinische risicofactoren en niet louter naar de minerale dichtheid van botten bij de diagnose osteoporose.
En de eerste plek om te kijken, zoals onze reportage in deze editie laat zien (p26), is je gevoel. Nieuw bewijs toont aan dat de sterkte van je botten minder te maken heeft met de hoeveelheid calcium die je binnenkrijgt, maar meer met ontstekingsfactoren in je spijsverteringsstelsel, aldus Cate Montana.
Zeker de moeite waard om tot op het bot uit te zoeken. . .