In deze pandemie, waarin we constant worden blootgesteld aan een voortdurende berichtenstroom over hoge sterftecijfers, mutanten van het virus die nóg besmettelijker zijn, en angst en eenzaamheid bij ouderen en jongeren, kunnen we wel wat positief gezondheidsnieuws gebruiken.
Een mooi voorbeeld van goed nieuws is dat het eenvoudig kan zijn om psychiatrische ziekten aan te pakken. En het mooiste van alles is dat je er geen pillen voor nodig hebt, maar een andere voeding.
Steeds vaker worden artsen, zoals Sarah Myhill in het Verenigd Koninkrijk en Joseph Mercola in de Verenigde Staten, fervente pleitbezorgers van het ketogeen dieet. Een ketodieet is een vetrijk, koolhydraatarm dieet waarbij het lichaam in een toestand van ketose komt: het verbrandt vet in plaats van koolhydraten.
Er zijn allerlei variaties, maar de basis ervan is dat je alle suikers, granen en bewerkte voedingsmiddelen die granen of suikers bevatten, vermijdt; je eet plantaardige of dierlijke eiwitten van goede kwaliteit; je gebruikt flinke hoeveelheden gezonde, verzadigde, ‘goede’ vetten: olijf-, hennep- en koolzaadolie, dierlijke vetten (rundervet, roomboter, eendenvet) en kokosolie; en je eet borden vol groenten, zowel groene als die in alle kleuren van de regenboog. Je bewaart zetmeelrijke groenten (zoals aardappels of zoete aardappel) voor een incidentele traktatie.
Als je zo’n dieet volgt, schakelt je lichaam al snel over van het verbranden van suiker op het verbranden van vet, de brandstof waar onze paleolithische voorouders op liepen. Die toestand heet ketose. Je kunt heel eenvoudig nagaan of je het dieet goed volgt door je adem met een ketometer te testen.
Een paar jaar geleden kreeg Mercola belangstelling voor vetverbrandende diëten, omdat die in staat bleken cellen te herstellen en pijn tegen te gaan bij ziekten als fibromyalgie, chronische vermoeidheid, artrose en meer.
Hij ontdekte dat een ketogeen dieet in staat is de functie van de mitochondriën te verbeteren: de minuscule energie-centrales van de cel, die als belangrijkste functie hebben om energie te produceren.
We hebben naar schatting zo’n 10 miljard van deze miniwerkbijen in elke cel! En in cellen die meer werk moet verrichten, zitten er nog meer. Bijvoorbeeld in het hart, de hersenen en andere belangrijke organen. De mitochondriën zijn het centrum van de energieproductie, wat ze doen door de voedingsstoffen uit vetten en suikers met zuurstof te combineren.
Voor die energieproductie is een lange reeks microscopisch kleine chemische reacties nodig, die uiteindelijk vaak een overmaat aan Frankensteinmoleculen produceren: een instabiele combinatie van overtollige elektronen gecombineerd met zuurstof. Die vormen op hun beurt vrije radicalen: de oorzaak van veel ontsteking in het lichaam.
En hier wordt het interessant. Met een dieet dat veel kwalitatief goede vetten bevat, weinig koolhydraten en voldoende goede eiwitten, daalt en stabiliseert je bloedsuiker. En daardoor genereren je mitochondriën ketonen als brandstof. Ketonen produceren veel minder vrije radicalen, dus krijg je minder ontstekingen in je lichaam.
Artsen die pleiten voor een ketodieet (en dat worden er steeds meer) hebben de ingrijpende effecten ervan gezien bij allerlei ziekten, van colitis ulcerosa tot kanker. Tot nu toe hebben echter maar weinig artsen het over de ingrijpende effecten bij psychische ziekten.
Maar toen kwam Christopher Palmer, psychiater aan Harvard, die experimenteerde met het gebruik van voeding bij psychiatrische aandoeningen (zie ons hoofdartikel, p24). Hij was gefascineerd door het feit dat je bij epilepsie een ketodieet kon gebruiken om insulten te verminderen. Hij bedacht dat het niet zo onwaarschijnlijk was dat je een dieet bij epilepsie, ook kon inzetten bij andere ziekten van de hersenen.
Wat Palmer beweert en wat zijn resultaten laten zien, is dat een ketodieet niet alleen invloed heeft op de energiecentrales van armen, benen en organen, maar ook op die van de hersenen. Hij heeft casestudy’s gepubliceerd van patiënten die al heel lang schizofrenie hadden. Nadat ze met een ketodieet waren begonnen, verbeterde hun toestand al snel. Zelfs bij kinderen met ADHD en autisme verbeterden de symptomen toen ze een ketodieet kregen.
Andere artsen, zoals Dale Bredesen in de Verenigde Staten, zien dat een ketodieet sterke effecten kan hebben op de ziekte van Alzheimer. Dat komt doordat het dieet een ‘uitgehongerd brein’ voedt, waarvan de primaire brandstof (glucose) door een verstoorde insulinegevoeligheid niet goed benut wordt. Dat gebeurt als iemand een standaard dieet gebruikt met veel bewerkte voedingsmiddelen en suikers.
De onderzoekers denken dat een ketodieet niet alleen de insulinegevoeligheid van de hersenen kan herstellen en die met een efficiëntere brandstof kan voeden. Maar het dieet lijkt ook een verstoorde neurotransmissie te verbeteren. Hoe dan ook: alles wijst erop dat de oplossing van psychiatrische ziekten soms minder ingewikkeld is dan we denken. Een goede reden om vanaf nu met suikers te stoppen en meer gezonde vetten te gaan gebruiken.