Een paar maanden geleden interviewden we Damien Downing, een pionier op het gebied van ecologische geneeskunde. Deze tak van de geneeskunde kijkt naar de milieu-oorzaken van gezondheidsproblemen. Hij zei iets wat een diepe indruk op ons maakte.

Hij liet ons een artikel zien in het tijdschrift Autoimmunity Reviews dat weleens voor opschudding kan zorgen in de medische wereld. In dit artikel schrijven de auteurs dat veranderingen in de doorlaatbaarheid van de darm die verband houden met industriële voedingsadditieven de oorzaak zijn van het toenemend aantal auto-immuunziekten.1

Downing had een deel van de samenvatting gearceerd, waarin de vooraanstaande Israëlische pediatrisch gastro-enteroloog Aaron Lerner en zijn Duitse coauteur Torsten Mattias dit uitleggen. Ze noemen de belangrijkste boosdoeners van darmschade met naam en toenaam: ‘Glucose, zout, emulgatoren, organische oplosmiddelen, gluten, microbieel transglutaminase [een voedingsadditief] en nanodeeltjes worden op grote schaal en steeds vaker gebruikt door de voedingsindustrie om – zo beweren de fabrikanten – de voedselkwaliteit te verbeteren. Maar alle bovengenoemde additieven verhogen de doorlaatbaarheid van de darm, doordat ze de integriteit aantasten van de tight junctions, die het paracellulaire transport regelen.’

Ook overmatig alcoholgebruik en NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire medicijnen, zoals aspirine en ibuprofen ) kun je aan dit lijstje toevoegen, zegt Downing.

Voor degenen die het medisch jargon niet kennen: ‘de integriteit aantasten van de tight junctions’ is een ingewikkelde manier om te zeggen dat iemand een lekkende darm heeft. Bij een lekkende darm passeren meer voedingsstoffen de darmwand dan de bedoeling is. Daardoor raken veel systemen in je lichaam van slag, bijvoorbeeld je hersenen.

Het artikel zegt eigenlijk dat de bewerkte voeding die we eten (met al haar suikers, zouten, emulgatoren, additieven, gluten, enzovoorts) ervoor zorgen dat onze darmen gaan lekken. En die lekkende darmen zijn verantwoordelijk voor auto-immuunziekten.

Ook nanodeeltjes, waarnaar momenteel veel onderzoek wordt gedaan, en organische oplosmiddelen uit pesticiden zijn een oorzaak, zegt Downing. Een bekende boosdoener is glyfosaat (Roundup): dat wordt in de niet-biologische landbouw gebruikt. Ook biobrandstof is ‘Roundup-ready’, vertelt Downing. Dat betekent dat de gewassen die ze daarvoor gebruiken resistent zijn gemaakt tegen glyfosaat. ‘Dus het komt zelfs uit de bus die voorbijrijdt. We ademen die troep gewoon in.’

Het gevolg is dat grotere moleculen de darmwand passeren, in de bloedbaan terechtkomen en rechtstreeks naar de lever gaan. Die doet vervolgens verwoede pogingen om het gif af te breken en produceert giftige gal die uiteindelijk weer in de darm terechtkomt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel, die op den duur een ravage aanricht in je lichaam.

Naast deze toxische vicieuze cirkel is er ook een allergische, legt Downing uit. Als die macromoleculen de darmwand passeren, prikkelen ze het immuunsysteem dat daar aanwezig is. Er ontstaat een ontstekingsreactie. Dat uit zich als een allergie of intolerantie voor voedingsmiddelen of andere stoffen.

Dat zorgt er weer voor dat de darm nog meer gaat lekken en het maakt de cellen die de darm bekleden kwetsbaarder. En dat maakt ons dus hoe langer hoe allergischer of vatbaarder voor auto-immuunziekten. Een bekend voorbeeld daarvan zijn inflammatoire darmziekten. Een lekkende darm verstoort ook de subtiele communicatie tussen cellen die met elkaar samenwerken en kwaadaardige cellen (zoals kankercellen) in het gareel houden.

Dit alles betekent dat we allemaal vatbaar zijn voor schade door problemen in onze darmen. En dus ook potentiële kandidaten voor een allergie of auto-immuunziekte. Dat klinkt behoorlijk uitzichtloos, totdat je begrijpt dat er een simpele manier is om een lekkende darm te herstellen, zo simpel als het slikken van een pil.

Aan de schijnbaar onuitputtelijke hoeveelheid rollen van vitamine D kan er namelijk nóg een worden toegevoegd: het beschermt de celintegriteit.

Uit laboratoriumonderzoek aan de Universiteit van California in San Diego bleek dat vitamine D effectief de open junctions van een lekkende darm sluit. Het zorgt bovendien voor meer diversiteit aan bacteriën in de darmen, die een heilzaam vetzuur produceren: butyraat, dat nodig is om de darmwand intact te houden.

Het omgekeerde geldt ook: als je een tekort aan vitamine D hebt, sluiten die junctions in de darmwand niet zo best. Mensen die vanwege de lockdown binnen zijn gebleven, lopen dus extra risico.

Dit verhaal ondermijnt de gevestigde theorie over auto-immuunziekten en allergieën. Volgens Downing zijn maar weinig mensen van nature allergisch voor bepaalde voedingsmiddelen. Waar we eigenlijk allergisch voor zijn, is het moderne leven: bewerkt voedsel, gebrek aan buitenlucht en de overal aanwezige chemicaliën die we binnenkrijgen zonder dat we ons daarvan bewust zijn.

Maar Downing legt ook uit dat een allergie of auto-immuunziekte geen levenslange straf hoeft te zijn. ‘Tegen negen op de tien mensen van wie de darmen op tarwe reageren, zeg ik: het is tijdelijk en kan weer herstellen.’ Je moet tarwe gewoon een tijdje van je menu schrappen en de rest van je voedingspatroon op orde brengen.

En in deze moeilijke en onzekere tijd, voegen wij daaraan toe, moet je ook de rest van je leven op orde brengen, waar je maar kunt.

Bronnen
1 Aut Rev, 2015; 14: 479–89