Uit onderzoek blijkt dat vitamine D wellicht een cruciale rol speelt tegen kanker, hartziekten en meer. 

Al decennia is van vitamine D bekend dat het gezond is voor de botaanmaak. Er blijken echter nog veel meer redenen te zijn om consequent te zorgen voor een dagelijkse dosis van deze vitamine. Uit onderzoeken blijkt dat deze wel eens een rol kan spelen bij de preventie van levensbedreigende aandoeningen, variërend van hart- en longziekten tot diabetes en kanker.

Kanker

Vitamine D kan beschermen tegen kanker. Deutsche Krebsforschungszentrum (DKFZ) ontdekte dat een hoger gehalte vitamine D het risico op dikkedarmkanker kan verlagen met wel 60 procent¹. Een soortgelijke risicoverlaging is ook gevonden voor vormen van borstkanker en prostaatkanker². Uit één overzichtsonderzoek bleek bovendien, dat een gebrek aan vitamine D de oorzaak kan zijn van vele duizenden voortijdige sterfgevallen per jaar³.

De manier waarop vitamine D tegen kanker werkt is nog niet bekend. Aangenomen wordt dat het ligt aan de rol van vitamine D als ‘transcriptiefactor’ in het DNA van de celkern. In die rol reguleert het de celgroei, de differentiatie (het proces waarmee een cel zijn specifieke eindvorm krijgt en bijvoorbeeld een longcel wordt, of een darmcel enzovoort), apoptose (de natuurlijke afsterving van cellen) en andere cellulaire mechanismen⁴. Bij kanker is er sprake van ontregeling van deze mechanismen.

Door een hoge dosis vitamine D halveert bij 80 procent van de patiënten met prostaatkanker het gehalte PSA⁵ (prostaatspecifiek antigeen: een stof in het bloed die de ernst van de ziekte weergeeft). Verder blijkt de vitamine de voortgang van borstkanker te kunnen vertragen⁶. Het lijkt er dus op dat vitamine D gebruikt kan worden als wapen tegen kanker, al is meer onderzoek nodig.

Hartziekten

Vitamine D is ook goed voor het hart. Bij een onderzoek werd het gehalte vitamine D gemeten bij 1739 ouderen, en uitgezet tegen hun bloeddruk en andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Het bleek dat bij diegenen met een laag gehalte vitamine D, het risico op een aanval van een hart-/vaatziekte 62 procent hoger lag dan bij diegenen met een hoog gehalte⁷.

Tevens is er een samenhang tussen een laag gehalte vitamine D en een hogere incidentie van perifere arteriële vaataandoeningen ofwel bloedvatvernauwing. Dat bleek uit de National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES), een onderzoek met bijna 5000 deelnemers dat liep van 2001 tot 2004. Daarin hadden diegenen met het laagste vitamine-D-gehalte 80 procent vaker vernauwde arteriën dan diegenen met het hoogste gehalte⁸.

Een van de vele theorieën over de manier waarop vitamine D het hart beschermt is gericht op de ontstekingsremmende werking. Dat ontstekingsprocessen een rol spelen bij arteriosclerose (vetophopingen in de arteriewanden) is bekend. Verder reguleert vitamine D het renine-angiotensinesysteem dat een belangrijke rol speelt voor een gezonde bloeddruk, hart en vaten⁹.

Diabetes

Bekend is dat vitamine D een sleutelrol speelt bij de stabilisering van het glucosegehalte in het bloed, bij de uitscheiding van insuline en de insulinerespons. Er is dan ook een verband met de ontwikkeling van zowel type 1 als type 2 diabetes^10,11. In een groot Fins onderzoek werden meer dan 12.000 mensen vanaf hun geboorte ruim 30 jaar gevolgd. Onder de kinderen die regelmatig vitamine-D-supplementen kregen, ontwikkelden er minder diabetes type 1 dan onder hen die dat niet kregen. Kinderen die verdacht werden van rachitis (ook een aandoening die met vitamine-D-tekort samenhangt) hadden een verdrievoudigd risico op diabetes¹². Uit aanvullend Fins onderzoek bleek dat in de onderzoeksgroep mannen met het hoogste gehalte vitamine D 70 procent minder risico op type 2 diabetes hadden ten opzichte van mannen met het laagste gehalte¹³.

Andere aandoeningen

Naarmate er meer onderzoek wordt gedaan, ontdekt de wetenschap dat vitamine D tegen vele ziekten kan beschermen zoals dementie, depressie, astma, multiple sclerose en bacteriële en virusinfecties^14,15,16. Aangezien de geneesmiddelen die gewoonlijk voor deze aandoeningen worden voorgeschreven allerminst veilig zijn, kunnen we maar het beste zorgen dat we geen tekort krijgen aan deze essentiële vitamine.

Joanna Evans

¹Aliment Pharmacol Ther, 2009; 30: 113-125

²Clin J Am Soc Nephrol, 2008; 3: 1548-1554

³Am J Public Health, 2006; 96: 252-261

⁴Curr Med Res Opin, 2008; 24: 139-149

⁵Urol Oncol, 2003; 21: 399-405

⁶J Clin Pathol, 2006; 59: 1334-1336

⁷Circulation, 2008; 117: 503-511

⁸Arterioscler Thromb Vasc Biol, 2008; 28: 1179-1185

⁹Kidney Int, 2005; 68: 1973-1981

¹⁰Prim Care Diabetes, 2009; 3(2): 115-116

¹¹Diabetologia, 2005; 48: 1247-1257

¹²Lancet, 2001; 358: 1500-1503

¹³Epidemiology, 2008; 19: 666-671

¹⁴J Alzheimers Dis, 2009; 17: 151-159

¹⁵J Cell Biochem, 2008; 105: 338-343

¹⁶Curr Opin Allergy Clin Immunol, 2009; 9: 202-207