Mijn dochter van negen herstelt op dit moment van de mazelen, waar ze behoorlijk ziek van is geweest. Daarbij had ze een oorontsteking en oogontsteking. Ook die zijn aan het genezen, maar ze hoest nog steeds. Ik vraag me af of haar immuunsysteem wel sterk genoeg is om de ziekteverwekkers af te weren die op school rondwaren, vooral in deze tijd van het jaar.
IS ER EEN MANIER WAAROP IK HAAR IMMUUNSYSTEEM SNEL STERKER KAN MAKEN ZODAT ZE EEN BETERE WEERSTAND HEEFT TEGEN ANDERE INFECTIES?
– WC, Surbiton

In elk geval een stap in de goede richting is ervoor te zorgen dat uw dochter haar tekorten aan voedingstoffen weer op peil krijgt. Vitamine A is een goede infectiebestrijder, maar heeft helaas niet zo veel aandacht in de media gekregen als de veel interessantere vitaminen C en E. Hoewel vitamine A een cruciale rol vervult bij een vlot verloop van allerlei lichaamsprocessen, is er bedroevend weinig aandacht voor het belang van die vitamine.

Meer dan driehonderd genen worden gereguleerd door de snelle activiteit van vitamine A6. Ze is van vitaal belang voor de gezondheid van de ogen, botgroei, reproductie en embryonale groei7,8,9. Belangrijker nog is dat vitamine A essentieel is voor een gezond immuunsysteem. Ze onderhoudt het bekledend weefsel van zowel de ogen als de luchtwegen, urinewegen en de darmen. Die interne bekledingsweefsels fungeren (samen met de huid) als fysieke barrière tegen binnendringende ziekteveroorzakende bacteriën en virussen. Door deze mechanische barrières te versterken, helpt vitamine A dus het lichaam zich te verweren tegen infecties.

Daar komt bij dat deze vitamine het immuunsysteem mede reguleert door de lymfocyten (de witte bloedcellen die infectie en ziekte bestrijden) in staat te stellen hun werk beter te doen. Mensen die HIV-positief zijn, wordt vaak geadviseerd meer vitamine A in hun voeding op te nemen. Zwangere vrouwen die HIV-positief zijn en een tekort aan die vitamine hebben, lopen een drie tot vier keer zo hoog risico dat ze hun besmetting overdragen op hun kind dan normaal is voor deze groep10.

Mazelen

Er is zelfs een grote hoeveelheid bewijsmateriaal voor de antivirale eigenschappen van vitamine A, niet alleen bij gewone verkoudheden of griep, maar ook als onderdeel van behandeling en preventie van andere infectieziekten, inclusief de mazelen.

Dr. Patrick Kingsley is een groot pleitbezorger van vitamine A en haar genezende eigenschappen. Om bij jonge patiënten de mazelen te behandelen, stelt hij voor hun de eerste twee tot drie dagen een hoge dosis (20.000-30.000 IE) vitamine A te geven. Daarna kan de dosis verlaagd worden tot 10.000 IE gedurende ongeveer een week. Daarna moet 5000 IE genoeg zijn totdat ze genezen zijn, aldus dr. Kingsley. Het enige waar op gelet moet worden, zo voegt hij eraan toe, is dat ze tijdens de eerste dagen geen hoofdpijn krijgen van de hoge dosering vitamine A.

Aangezien uw dochter al in de herstelfase is, kunt u haar immuunsysteem nu misschien het best op weg helpen met één levertraancapsule per dag. Volgens dr. Kingsley is levertraan een van de beste manieren om een redelijke hoeveelheid binnen te krijgen, niet alleen van vitamine A, maar ook van vitamine D. Een capsule moet ongeveer 4000 IE vitamine A bevatten en 400 IE vitamine D: daarmee moet ze snel weer in vorm zijn. Als ze helemaal opgeknapt is, kunt u teruggaan naar een capsule per week om haar immuunsysteem op peil te houden.

Infecties

Bij een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek in Zuid-Afrika is de effectiviteit van vitamine A onderzocht bij de behandeling van kleine kinderen met mazelen en een longontsteking, diarree of kroep als complicatie (kroep is een ziekte bij baby’s en kleine kinderen, die bestaat uit een rauwe hoest, heesheid, koorts en ademhalingsproblemen). De onderzoekers ontdekten dat de kinderen die extra vitamine A kregen sneller herstelden van longontsteking en diarree, en minder symptomen van kroep hadden dan diegenen die een placebo kregen11.

Bij een ander onderzoek werd gekeken of vitamine A bij jonge kinderen ingezet kon worden als wapen tegen malaria. Wetenschappers van het Johns Hopkins Hospital in Baltimore, Maryland VS, dienden kinderen die in malariagebieden in Papoea Nieuw Guinea woonden gedurende ruim een jaar om de drie maanden een hoge dosis vitamine A toe of een placebo. Uit de resultaten bleek dat in de groep die vitamine A had gekregen, 30 procent minder gevallen van malaria optraden dan in de controlegroep (placebogroep). De conclusie van de onderzoekers luidde, dat deze vitamine de immuniteit van kinderen kan versterken na blootstelling aan de malariaparasiet Plasmodium falciparum12.

Bij dierproeven is aangetoond dat vitamine-A-tekort een rol speelt bij een verhoogde vatbaarheid voor ernstigere aandoeningen, zoals cholera en Staphylococcus-aureus-geïnduceerde arthritis13,14.

Kanker

De gunstige werking van vitamine A strekt zich zelfs uit tot kankerpreventie. Uit bijna alle onderzoeken naar voeding en kanker blijkt er een verband tussen een tekort aan deze vitamine en het ontstaan van kanker. Gedacht wordt dat de rol die vitamine A vervult bij de deling, differentiatie en dood van cellen, niet alleen de groei en verspreiding van kankercellen voorkomt, maar dat hij ook voor ‘apoptose’ zorgt: medisch jargon voor ‘geprogrammeerde celdood’15.

ATRA (all-trans retinoïnezuur) is een metabole vorm van vitamine A die een goede reputatie heeft als middel bij acute promyelocytaire leukemie16,17. Onlangs is een ‘geneesmiddel’ met de naam Lipo-ATRA (eigenlijk gewoon ATRA verpakt in vetbolletjes) als middel bij deze vorm van leukemie toegelaten, nadat wetenschappelijk was aangetoond dat het de ziekte met succes terugdrong bij 74 van de 84 patiënten (88 procent). Darbij was chemotherapie niet nodig.

Verder is er nog een grote hoeveelheid onderzoek waaruit blijkt dat vitamine A in vele weefsels het ontstaan van kanker tegenhoudt of terugdraait, zoals van de borst, eierstokken, baarmoedermond, einddarm en longen18,19,20,21,22.

Voeding

Vlees, vette vis, kaas, volle melk en eieren zijn zeer goede bronnen van retinol, de actieve vorm van vitamine A, dat kan worden omgezet in retinal (dat door de ogen wordt gebruikt) en retinoïnezuur. Lever is bij uitstek een rijke bron van deze voedingstof omdat dieren, net als mensen, daarin hun vitamine A opslaan.

Vitamine A komt niet in planten voor, maar bepaalde fruit- en groentesoorten bevatten wel geel/oranje pigmenten, carotenoïden genaamd. Die worden door de lever omgezet in vitamine A als die een te kleine voorraad retinol heeft. Eén zo’n carotenoïd is bèta-caroteen. Het zit in veel voedingsmiddelen, zoals wortelen, mango’s, zoete aardappelen, spinazie, broccoli, havermout, tomaten, papaja’s en sinaasappelen. Naast ‘invalkracht’ voor vitamine A als de lever daar behoefte aan heeft, treedt bèta-caroteen ook op als antioxidant om cellen tegen schade door vrije radicalen te beschermen.

Te veel

Maar net als de meeste dingen in het leven, kun je ook te veel van een goede stof krijgen. Een te hoge dosis vitamine A kan giftig zijn en tot een aandoening leiden genaamd ‘hypervitaminose-A’. De symptomen zijn hoofdpijn, duizeligheid, wazig zien, gewrichtspijn, droge lippen, schrale huid en haaruitval. De meeste gevallen van hypervitaminose-A zijn veroorzaakt doordat men te veel vitamine A in supplementvorm had genomen, en niet doordat er te veel voedingsmiddelen met veel vitamine A werd gegeten. Toch kunnen deze vergiftigingsverschijnselen ook ontstaan door extreem veel lever te consumeren. Door te veel bèta-caroteen kan de huid geel worden (niet te verwarren met geelzucht, waarbij het oogwit geel wordt). Dat is echter niet ongezond en verdwijnt weer snel.

Om het metabolisme en de opname van vitamine A zo groot mogelijk te maken, kunt u ervoor zorgen dat de voeding van uw dochter ook voldoende zink, eiwit en calorieën bevat. Die zijn nodig voor de aanmaak van het retinalbindend eiwit dat cruciaal is om vitamine A uit de lever vrij te maken naar de bloedsomloop. Ook door ijzertekort wordt het gebruik van vitamine A door het lichaam beperkt.

BRONNEN:
1 J Bone Joint Surg, 1994; 76B: 701-712
2 Med Oral Patol Oral Cir Bucal, 2004; 9 [suppl]: 63-69; 69-74
3 Int J Oral Maxillofac Implants, 2004 ; 19 : 731-734
4 Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod, 2001; 92: 597-600
5 J Oral Maxillofac Surg, 1992; 50: 285-287
6 Curr Issues Public Health, 1996; 2: 161-164
7 Annu Rev Nutr, 2002; 22 : 347-381
8 Birth Defects Res C Embryo Today, 2003; 69: 156-173
9 Lancet, 1994; 343: 87-88
10 AIDS Action, 1995; 30 [Sep-Nov]: 4-5
11 N Engl J Med, 1990; 323: 160-164
12 Lancet, 1999; 354: 203-209
13 Infect Immun, 1993; 61: 3952-3957
14 Infect Immun, 1996; 64: 209-214
15 Expert Rev Mol Med, 2004; 6: 1-23
16 Blood, 2004; 104: 3490-3493
17 Zhonghua Zhong Liu Za Zhi, 1993; 15: 125-129
18 Anticancer Res, 2004; 24: 807-809
19 J Exp Clin Cancer Res, 2004; 23: 309-316
20 Cell Mol Life Sci, 2004; 61: 1475-1484
21 Med Oral, 2001; 6: 114-123
22 J Nutr, 1993; 123: 634-641