Mijn moeder (79) kreeg als diagnose dat de aorta bij haar vernauwd was (stenose) nadat ze duizelig was geworden toen ze een heuvel opliep. Zij moest van de arts naar het ziekenhuis, maar hij wilde pas met de chirurg praten als zij een röntgenfoto (angiogram) had laten maken – en voor een angiogram moest ze zich opgeven voor een operatie om een hartklep te vervangen. Door een vervelende ervaring in het ziekenhuis een paar jaar geleden was ze echter helemaal niet zo tuk op een operatie, zodat ze dat angiogram heeft geweigerd. BESTAAT ER NOG EEN BEHANDELING VOOR STENOSE AAN DE AORTA, BEHALVE EEN CHIRURGISCHE INGREEP? – FB, Ayrshire

Vernauwing (stenose) van de aorta is een van de meest voorkomende hartproblemen bij ouderen en treft misschien wel 10 procent van de mensen boven 65 jaar. Dus uw moeder is zeker niet de enige. Stenose van de aorta heeft te maken met een probleem met een hartklep aan de linkerkant, die regelt hoeveel bloed er vanuit het hart de aorta instroomt.

Het is een eenvoudige eenrichtingsklep die op het ritme van het hart werkt: de ventielkleppen gaan open wanneer het bloed wordt opgepompt en ze gaan dicht als het hart in rust is. Deze klep is dus een essentieel en zeer actief onderdeel van het hart.

De term stenose betekent vernauwing of strictuur en bij een hartklep wordt dat bijna altijd veroorzaakt door ‘verkalking’ van de kleppen. Ze worden dan stijf, zodat ze niet goed meer open of dicht kunnen.

De symptomen van stenose zijn kortademigheid, duizeligheid (vooral bij lichamelijke inspanning), flauwvallen bij plotseling opstaan en pijn in de borst. De aandoening op zichzelf is zelden fataal. Het gebruikelijke middel om de diagnose te bevestigen is een angiogram, waarbij een katheter bij het hart wordt ingebracht en een kleurstof wordt ingespoten die op een röntgenfoto zichtbaar wordt.

Het is een ingrijpende techniek die zeker niet zonder risico is. Schattingen van de gevaren van deze methode variëren, maar komen soms uit op bijna drie sterfgevallen per 100 angiogrammen voor mensen in de leeftijd van uw moeder2. Een veiliger diagnostische techniek is Doppler ultrageluid.

De operatie zelf kan al net zo gevaarlijk zijn. De hartklep wordt dan vervangen door de hartklep van een varken of door een mechanische kunstklep die er ongeveer uitziet als een pingpongballetje in een kopje.

Het is beslist geen simpele operatie, want bijna een op de twintig patiënten overleeft het vervangen van een hartklep niet. De kans op overlijden neemt ook scherp toe bij oplopende leeftijd, zodat de meeste deskundigen deze operatie afraden voor mensen boven de tachtig3.

De British Medical Association stelt dan ook: ‘Hartklepchirurgie wordt alleen overwogen wanneer de mogelijke effecten van de slecht functionerende klep… zo ernstig zijn dat het leven daardoor spoedig gevaar loopt.’4

U zegt echter dat uw moeder slechts een paar keer had meegemaakt dat ze bijna was flauwgevallen nadat ze een heuvel had beklommen en dat ze geen last had van pijn op de borst of ademnood. Gezien deze relatief lichte symptomen is het zeer verwonderlijk dat de artsen een operatieve ingreep overwogen, vanwege de gevorderde leeftijd van uw moeder.

Als uw moeder zo ver mogelijk uit de buurt van een operatiekamer wil blijven, wat kan ze dan nog wel doen? Het is moeilijk bepaalde alternatieven aan te raden, voornamelijk omdat niet erg duidelijk is wat de oorzaak van een stenose aan de aorta is. Tot voor kort werd gewoon gedacht dat deze aandoening het gevolg is van (te hoge) ouderdom.

De laatste theorie is echter dat het komt door een ontsteking aan de klep, waardoor de afzetting van cholesterol wordt gestimuleerd. In feite lijken de veranderingen in de klep opmerkelijk veel op het proces dat bij arteriosclerose (verharding van de vaatwand) plaatsvindt in de bloedvaten van het hart5.

Dit duidt erop dat alternatieve behandelwijzen die voor dichtgeslibde bloedvaten worden aanbevolen, misschien een manier zijn om dit probleem te voorkomen. Het belangrijkste alternatief in dit verband is vitamine C.

Daarbij zeggen we eerlijk dat dit nog steeds een beetje een grijs gebied is, omdat er maar één klinisch onderzoek is waaruit blijkt dat vitamine C het proces van arteriosclerose kan terugdraaien. Misschien komt dit doordat onderzoekers veel te kleine doses vitamine C hebben onderzocht. Dierproeven wijzen namelijk uit dat er misschien een zeer hoge dagelijkse dosis nodig is om enig effect te hebben.

Voor de mens blijkt uit de laatste onderzoeksresultaten dat 10 gram vitamine C per dag, opgedeeld in vier porties, de hoogste waarden voor vitamine C in het bloed oplevert6. In de praktijk varieert de juiste maximumdosis echter van persoon tot persoon. Vitamine-C-deskundige Robert Cathcart raadt een dosis aan die net geen darmproblemen geeft, dat wil zeggen, voer de dosis vitamine C zo hoog op dat er als bijwerking diarree ontstaat. Houd vervolgens een dagelijkse dosis aan die daar net onder ligt.

Het kan ook een goed idee zijn om de homocysteïne te verminderen, want het is bekend dat grote hoeveelheden hiervan arteriosclerose veroorzaken. Foliumzuur en de vitamines D, B6 en B12 zijn daar goed voor. Er zijn ook allerlei andere natuurlijke middelen die de cholesterol verlagen.

Een glucosearm Montignac-dieet zal de cholesterol doen afnemen, en ondertussen ook het gewicht. Voedingsmiddelen met veel bètasitosterol, dat met name in sojabonen wordt aangetroffen, verminderen de cholesterol met minstens 10 procent7.

Of probeer eens supplementen met omega-3-vetzuren, bij voorkeur met vitamine B6, of supplementen met blauw- en groenalg, die veel onverzadigde vetzuren bevatten. Vergeet ook de knoflook niet, de klassieke remedie tegen cholesterol. Wat u ook kunt proberen is guggul, een ayurvedische remedie die arteriosclerose voorkomt en het HDL-gehalte (de ‘goede’ cholesterol) met een indrukwekkende 60 procent doet toenemen8.

Tot slot zou u ook oligomere proanthocyanidines kunnen proberen. Van deze natuurlijke antioxidanten is bekend dat ze twintig keer zo krachtig zijn als vitamine E en vijftig keer zo sterk als vitamine C.

Volgens een rapport van het Food Research Center in Guelph, Canada, is bij ‘uitgebreid onderzoek’ gebleken dat deze stoffen ‘op vele gebieden heilzaam zijn voor de gezondheid… de soepelheid in weefsels zoals het hart vergroten… en de bloedsomloop verbeteren door haarvaten en (slag)aders te verstevigen’9.

Dit wordt onderschreven door chemici van de universiteit van Antwerpen, die wijzen op ‘de beschermende rol van proanthocyanidines tegen peroxidatie van vet’ en hun ‘ontstekingsremmende werking waardoor de kans op overlijden door cardiovasculaire oorzaken afneemt’10.

BRONNEN:

1 J Antimicrob Chemother, 2003; 5: 1223-1229
2 Catheter Cardiovasc Interv, 2003; 59: 200
3 J Interv Cardiol, 1993; 6: 7-13
4 BMA Health Encyclopaedia, Dorling Kindersley 1994
5 Heart, 2006; 92: 729-734
6 Ann Int Med, 2004; 140: 533-537
7 Ann Nutr Metab, 1995; 39: 291-295
8 J Assoc Phys India, 1989; 37: 323-328
9 J Med Food, 2003; 6: 291-299
10 Curr Med Chem, 2004; 11: 1345-1359