Sociaal isolement verhoogt het risico op ziekte. Ga relaties aan met anderen en je levensverwachting stijgt met tot wel 50 procent .

Alweer een jaar geleden was Hollywood nogal in shock, nadat actrice Brittany Murphy (32) overleed aan een longontsteking na het nemen van vrij verkrijgbare medicijnen. Haar Britse man en filmschrijver Simon Monjack, 40 jaar en gek van verdriet, stierf binnen vijf maanden aan een hartstilstand: zijn hart was letterlijk gebroken.
Dit verschijnsel, stress-cardiomyopathie genaamd, komt verbazingwekkend veel voor. Het hart van iemand die voorheen geen hartziekte had, gaat disfunctioneren en zelfs falen na een emotionele ontwrichting als het verlies van een dierbare. Net als bij Monjack raakt het hart verzwakt, waardoor het letterlijk breekt. De achterblijvers sterven aan een gebroken hart: grotendeels veroorzaakt door eenzaamheid.
Van alle potentiële risicofactoren, zo betoogt het hoofdartikel van Medisch Dossier deze maand, is eenzaamheid de allergrootste. Hartspecialist Dean Ornish heeft ontdekt dat alle gebruikelijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten – roken, obesitas, een inactieve leefstijl en een eetpatroon met veel vet – samen verantwoordelijk zijn voor maar de helft van alle hartaandoeningen. En dat geen enkele op zichzelf staande omgevings- of voedingsfactor een groter risico met zich mee brengt dan afzondering: van andere mensen, van onze eigen gevoelens en van een hogere macht. Zo kunnen we hartziekte, net als een flink aantal andere ziekten, dus beschouwen als een eenzaamheidsziekte.
Aan de Brigham Young University was een onderzoeksteam dermate geïntrigeerd door dit gegeven, dat het de resultaten van 148 onderzoeken samenbracht en analyseerde. Daarin zette het menselijke interacties uit tegen gezondheidsgerelateerde uitkomsten, gedurende gemiddeld zeven jaar. Hun ferme conclusie luidde dat relaties – van welke aard dan ook, goed of slecht – je kans op overleven met minstens 50 procent verhogen. Isolement was even schadelijk als vijftien sigaretten per dag roken of alcoholist zijn, en twee keer zo schadelijk als obesitas.
Sociaal psychologen aan de University of Exeter hebben aangetoond dat de belangrijkste voorspellende factor voor de gezondheid – meer nog dan voedingspatroon en beweging – het aantal groepen is waartoe je behoort, vooral als je sterke banden hebt binnen die groepen. Hoe hoger je participatie in vrijwillige sociale organisaties als religieuze groepen of verenigingen, des te kleiner je risico om te overlijden, ongeacht de oorzaak.
‘Als ruwe vuistregel’, zo schreef de politicoloog Robert D. Putnam in zijn boek Bowling Alone (Simon & Schuster, 2002), ‘geldt dat wie bij geen enkele groep hoort, en dan besluit zich ergens bij aan te sluiten, daarmee het risico op overlijden voor het komende jaar halveert.’
Al deze onderzoeken tonen een fundamenteel onderdeel van de menselijke ervaring aan – of misschien wel van de ervaring van alle levende wezens. De behoefte om buiten de grenzen van onze individualiteit te treden is veel belangrijker dan welk dieet of sportprogramma ook: zij beschermt ons tegen de ernstigste ziekteverwekkers en tegenslagen. Die verbondenheid is de meest fundamentele behoefte die we hebben, omdat zij de meest authentieke staat van zijn voor ons bewerkstelligt.
Lynne McTaggart