Massaproductie van geneesmiddelen is een van de grootste succesverhalen uit de commerciële sector. Jammer alleen dat geneeskunde niet zo werkt.
Zo’n negentig jaar geleden nam de farmaceutische industrie de geneeskunde over. Geïnspireerd door de ontdekkingen bij zusterbedrijven in de opbloeiende petrochemische industrie in die tijd, werd een geneeskunde uitgedacht op massaproductieschaal, voor iedereen beschikbaar op het moment van noodzaak.
Meerdere dingen moesten eerst op orde zijn. Allereerst moest de nieuwe medicijngebaseerde geneeskunde legitimiteit krijgen. Daartoe moest deze erkend worden als een wetenschap. Maar hoe maak je een wetenschap van de persoonlijke een-op-eenrelatie tussen een arts en een unieke, biologisch veranderlijke patiënt? Daarvoor moet je eerst doen alsof we allemaal biologisch identiek zijn, zodat de ziekte bij iedereen hetzelfde doet en op dezelfde manier te behandelen is.
Heb je dat eenmaal voor elkaar, dan kun je ‘bewijzen’ dat je stofje werkt door het in grootschalig ‘wetenschappelijk’ onderzoek te testen. Je leidt artsen aan de universiteit op tot geneesmiddelvoorschrijvers, zoekt toegang tot de media en regeringen om te zorgen dat je boodschap ook daar postvat, en je wijst alle alternatieven af met als argument dat ze niet bewezen zijn. De wetenschap is geheel jouw domein.
Helaas is er een probleempje. Weet u nog het gedeelte hierboven over mensen en hun biologische uniciteit? Dat heeft altijd een beetje in de weg gezeten en het heeft de meeste van die grootschalige klinische onderzoeken ondermijnd. Het bleek behoorlijk lastig om een effect te bewijzen dat groter was dan het placebo-effect. Met de wetenschappelijke methode werd keer op keer aangetoond dat geneeskunde helemaal geen wetenschap was, aangezien een causaal verband nooit aan te tonen was, laat staan te repliceren.
Er is echter geen probleem of het is wel op te lossen met geld. Betaal een communicatiebureau om wetenschappelijk materiaal te verzinnen en betaal vervolgens gerenommeerde academici om er hun naam onder te zetten. Laat de artikelen in prestigieuze medische tijdschriften verschijnen en zwaai daarmee onder de neus van de dokter. Die zal zich gerust voelen in de wetenschap dat hij er goed aan doet jouw middel voor te schrijven. De schatting is dat 75 procent van de medische klinisch-wetenschappelijke publicaties op deze manier tot stand zijn gekomen. Maar zelfs met die grootschalige fraude schrijft de onderzoeksgroep van het British Medical Journal in haar Clinical Evidence Handbook dat slechts van 12 procent van alle geneesmiddelen en behandelingen de werkzaamheid enigszins bewezen is. Reken je de fraudecijfers mee, dan kom je dus uit op 3 procent. Hierover gaat ons hoofdartikel deze maand.
Dat klinkt bepaald niet alsof geneeskunde een wetenschap is. Stel je voor dat passagiersvliegtuigen in 97 procent van de gevallen hun eindbestemming niet haalden. Maar zeg nou zelf: dat wisten we toch wel, dat genezen niet tot een massaproductiesysteem te reduceren is? Jammer voor de aandeelhouders, maar gelukkig maar voor de patiënt.
Bryan Hubbard