Veel medische publicaties zijn pr die als wetenschap wordt gepresenteerd.

Bij de redactie van dit blad is iedereen diep geschokt door de recente onthulling dat de meeste onderzoeken waarover in medische publicaties wordt gerapporteerd, in feite niets anders zijn dan een marketingverhaal vermomd als ‘onderzoek’. Maar liefst 90.000 publicaties van klinische onderzoeken naar geneesmiddelen zijn vervaardigd door pr-bureaus ofwel ‘medische voorlichtings- en communicatiebureaus’, ingehuurd door farmaceutische bedrijven. Deze bureaus voerden zelf het onderzoek uit, schreven een artikel waarin de feiten een positieve draai (Engels ‘spin’) kregen en trokken een prominent academicus aan om zijn naam te zetten onder het artikel, waar hij geen enkele rol in had gespeeld. Vervolgens slaagden ze erin het artikel gepubliceerd te krijgen in een collegiaal getoetst (peer-reviewed) wetenschappelijk tijdschrift.
Deze op grote schaal toegepaste werkwijze kwam vorig jaar aan het licht tijdens het voorbereidend onderzoek voor een grote rechtszaak tegen geneesmiddelenfabrikant Wyeth. Dat was aangespannen door 14.000 vrouwen die borstkanker kregen na gebruik van hormoonsubstitutie in de overgang. De 1500 documenten die daarbij vrijkwamen, boden een nieuwe inkijk in de onderwereld van de farmaceutische marketing. De papierstapel bracht aan het licht hoe het communicatiebureau DesignWrite, ingehuurd door Wyeth, één grote schadebeperkende exercitie uitvoerde, nadat uit grootschalig onderzoek was gebleken dat er een onomstotelijk verband was tussen hormoonsubstitutie en levensbedreigende ziekten. De hormoonpreparaten van Wyeth leverden jaarlijks 2 miljard dollar op, maar in 2002 kelderde dat met 65 procent. In het Women’s Health Initiative (WHI)-onderzoek was namelijk gebleken dat hormoonsubstitutie – met name het product van Wyeth – de kans op borstkanker, eierstokkanker, beroerte en hartziekte verhoogde.

DesignWrite begon vervolgens de professionele literatuur te overstelpen met positieve onderzoeksuitslagen over premarin, zaaide twijfel over het WHI, bagatelliseerde het kankerrisico van hormoonsubstitutie en claimde juist gezondheidsvoordelen voor hart en bloedvaten. Tevens promootten hun publicaties onbewezen toepassingen van hormoonsubstitutie, zoals voor de preventie van dementie.
Een paar maanden later liep het Duitse ‘Instituut voor kwaliteit en efficiëntie in de gezondheidszorg’, dat evidence-based consumenteninformatie over gezondheid produceert, tegen ‘grote obstakels’ aan, toen het alle gepubliceerde en ongepubliceerde onderzoeken van Pfizer wilde zien die dit bedrijf gesponsord had en die over hun antidepressivum reboxetine gingen. Uiteindelijk bleek dat dit bedrijf driekwart van al zijn gegevens over patiënten had achtergehouden in de vorm van ongepubliceerde klinische onderzoeken. Nadat deze verborgen gegevens uiteindelijk overgedragen waren, concludeerde het instituut dat dit middel ‘in het algemeen ineffectief en potentieel schadelijk was als antidepressivum’.
Op geen enkele wijze is de totale reikwijdte van dergelijk vervuild onderzoek te bepalen, al luidde de conclusie van een overzichtsonderzoek dat maar liefst driekwart van alle publicaties in wetenschappelijke tijdschriften afkomstig zou zijn van ghostwriters. In de woorden van dr. Joseph S. Ross van de Mount Sinai School of Medicine in New York: ‘Het is vergelijkbaar met het steroïdengebruik in de honkbalsport. Je wist nooit wie het gebruikte en wie niet; je weet nooit welke artikelen besmet zijn en welke niet.’
Deze onthullingen houden een totale ondermijning van de moderne geneeskunde in. Het British Medical Journal wil initiatieven gaan stimuleren om ‘de integriteit van alle bestaande onderzoeksresultaten te re-evalueren’. Met andere woorden: bijna alle bestaande medische onderzoeken zouden helemaal opnieuw moeten worden uitgevoerd.
Het meest verraderlijke aspect van dit verhaal komt naar voren in het hoofdartikel van deze maand: dat de buitengewoon krachtige werking tegen ziekten van een eenvoudige nutriënt als vitamine C in de moderne medische literatuur vrijwel totaal genegeerd wordt. Al 70 jaar geleden verschenen daar veelbelovende onderzoeksresultaten over, lang voor het bestaan van medische communicatiebureaus die met de feiten aan de haal gingen.
Lynne McTaggart