Toen mijn moeder 24 jaar was, was haar tandarts zo dom een kies bij haar te trekken terwijl ze de griep had. Binnen enkele dagen was haar keel immens gezwollen door een streptokokkeninfectie en werd ze met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Haar verloofde, die later mijn vader zou worden, zat machteloos te huilen bij haar bed terwijl de priesters achter hem langs vertrokken na het toedienen van de heilige sacramenten.
En toen kwam het wondermiddel. Als laatste redmiddel kreeg mijn moeder penicilline, dat toen nog in een experimenteel stadium was. Binnen een dag of twee was de zwelling die haar gezicht bijna onherkenbaar had gemaakt verdwenen. Mijn vader, die gewoonlijk twijfelde aan zijn geloof, haastte zich naar de kerk en knielde neer voor het altaar om in alle nederigheid zijn dankbaarheid voor dit wonder te betuigen.
In die dagen werden de antibiotica voor het eerst uitgeprobeerd tegen dodelijke bacteriële infecties. Door het werk van arts Alexander Fleming en anderen werd in de Tweede Wereldoorlog voorzichtig gebruikgemaakt van penicilline tegen levensbedreigende infecties als bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking en longontsteking. Waarschijnlijk is er geen andere geneesmiddelgroep die zulk een revolutionair effect, of stempel zelfs, heeft uitgeoefend op de moderne geneeskunde.
Het is nu zestig jaar later, en het scenario van mijn ouders staat weer voor de deur. Een half jaar geleden werd de Engelse minister van volksgezondheid voorpaginanieuws met haar rapport State of the nation’s health, waarin ze de komst van een ‘supermicrobe’ aankondigde: een micro-organisme dat tegen elk antibioticum bestand is. Nadat ons wondermiddel van de afgelopen eeuw decennialang te veel gebruikt is, staat het steeds machtelozer tegenover de slim muterende bacteriën. Tenzij de geneeskunde heel snel met een nieuw antibioticum komt, zo stelde de minister, staan we voor het equivalent van een microbieel Armageddon.
Zoals in het hoofdartikel van dit nummer van Medisch Dossier duidelijk wordt, bestaat er al lang een zeer effectief wapen tegen de supermicroben: de bacteriofaag. Deze virussoort staat al zo’n tachtig jaar tot de beschikking van de geneeskunde, maar is door de geneesmiddelindustrie grotendeels genegeerd. Big Pharma heeft zelfs het onderzoek naar antibiotica zo goed als opgegeven omdat het ‘niets oplevert’, ondanks de naderende crisis door supermicroben. Zoals gewoonlijk volgt deze industrie alleen het geld.
Lynne McTaggart