Bidden zou vanuit wetenschappelijk oogpunt niets moeten uithalen, maar uit de meeste onderzoeken lijkt juist op te maken dat het wel degelijk helpt – al weet niemand hoe.

Bidden voor het heil van een ander is een problematisch verschijnsel. Niet voor de bidder of voor de ontvanger van het heil, maar zeer zeker voor wetenschappers, onderzoekers, artsen en sceptici – vooral die laatste.
Bidden is – evenals gerelateerde vormen van genezing op afstand, zoals reiki, geloofsgenezing, spirituele heling en heling op afstand – eigenlijk onmogelijk. Maar als alle wetenschappelijke bewijzen worden opgeteld, slaat de balans door naar het beeld dat ze wel werken.

Voor de scepticus is dat onmogelijk. Om open te kunnen staan voor de idee dat bidden zou kunnen werken, is een geheel nieuwe wetenschappelijke opvatting van de biologie nodig en dient alles wat we denken over onszelf op de schop te gaan. En dan gaan we nog niet eens in op de vraag of er een God is die onze gebeden verhoort. De nieuwe wetenschappelijke opvatting bestaat al wel. Het is de kwantummechanica of – specifieker – de theorie van non-localiteit, die een verklaring geeft voor het verschijnsel dat iets van invloed kan zijn op iets anders, ook al zijn de twee mijlenver van elkaar verwijderd. Einstein verwoordde het op minder sympathieke wijze als ‘griezelige activiteit op afstand’.

Het probleem voor de geneeskunde is hier dat de wetenschappelijke methodologie van meten hopeloos omslachtig is en niet geschikt om dit soort ongrijpbare effecten te kunnen bevatten. Dat kan een verklaring zijn voor het feit dat de onderzoeken waarin geprobeerd is heling en gebed op afstand te meten, zo met elkaar in tegenspraak zijn. Uit sommige blijkt dat bidden helpt, uit andere juist van niet; een aantal lijkt zelfs aan te tonen dat bidden een negatief effect heeft, dus dat de toestand van degene voor wie wordt gebeden juist verslechtert – wat in elk geval betekent dat er een effect is, neem ik aan.

Maar als de wetenschappers een analyse loslaten op alle ‘goede’ onderzoeken, dan komen ze onveranderlijk tot de conclusie – mogelijk tot hun eigen verbazing – dat bidden helpt. Zelfs aartsscepticus Edzard Ernst moest dat toegeven toen hij het onderwerp nader bestudeerde.
Wat zijn nu de metafysische implicaties van deze ontdekking? Betekent het dat God bestaat, of dat mensen opmerkelijke zelfhelende vermogens hebben die vrijkomen wanneer ze weten dat er voor ze gebeden wordt, of dat we allemaal door de een of andere kracht verbonden zijn?

Dit is het onderwerp van het hoofdartikel van deze maand: heling uit de verte. Het zou ons allemaal even pas op de plaats moeten doen maken. Ik moest erdoor denken aan de beroemde uitspraak van Hamlet: ‘Er is meer tussen hemel en aarde, Horatio, dan uw geest kan bevatten.’

Bryan Hubbard