Nadat psychiater-psychotherapeut Dirk De Wachter werd geconfronteerd met een levensbedreigende ziekte en zich na een operatie in diepe, fysieke ellende bevond, ervoer hij hoe tastbaar de behoefte aan troost aanwezig kan zijn. Het deed hem nadenken over de vragen: wat helpt? En wie helpt? In het boek Vertroostingen gaat de auteur op zoek naar troost. Als patiënt ervaarde hij dat je naast medische zorg ook vriendelijke, zorgzame mensen nodig hebt. Belangrijk in die situatie waren voor hem de aanraking, de blik en de nabijheid van een medemens. Iemand die bij je bed komt zitten, een hand op je arm legt, je aankijkt en vraagt: ‘Hoe gaat het?’

Maar hij ervoer ook troost van mensen op afstand. ‘Alle reacties van mensen kunnen vertroostingen zijn in tijden van misère’, aldus De Wachter. ‘Mensen schreven bijvoorbeeld: “Ik ben aan zee aan het wandelen en ik denk aan u” of “Ik brand een kaars voor u.” Al dit medeleven, helpt en emotioneert je op zo’n moment.’

En dan is er voor hem de kunst als troost. Hij denkt zelfs dat de kunst vandaag de dag de plaats van het religieuze inneemt. Voor hem zijn kunstenaars mensen die de troost kunnen verbeelden in schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken, muziek, dans en theater. Daarnaast vindt hij die troost in de natuur, in gedachten en rituelen.

Het boek De Avonden van Gerard Reve dat de auteur op jonge leeftijd las, bleek heel bepalend voor zijn verdere leven. Het absurde van het leven en de vragen die hij zichzelf stelde, stelde de hoofdpersoon Frits van Egters zich ook. En uiteindelijk leidden deze vragen hem naar het gedreven vergaren van kennis over de psychiatrie.

In hoofdstuk 3 ‘De troost van het kleine goede’ haalt De Wachter de Franse filosoof Emmanuel Levinas aan. ‘Dat kleine goede, dat zo dicht bij die vriendelijkheid zit. De mens die iets voor u doet; een hand, een schouderklop, een glimlach. De blik van de ander, dat is de essentie. Daar ligt de reden om te kunnen zijn!’

Vooral dit laatste was voor hem een aha-erlebnis. Het lezen van dit boek was een bijzondere ervaring; voor mij waren het overdenkingen van niet alleen een psychiater en een filosoof, maar ook van een wijze ‘gewone’ man en een mensenmens. Wanneer in het boek muziek aan de orde kwam die voor De Wachter troostrijk kan zijn, luisterde ik naar diezelfde muziek. Ik deel met hem de bewondering voor Leonard Cohen.

Een van zijn favoriete nummers sluit perfect aan bij zijn mening over vrijheid, namelijk: vrijheid kan alleen maar bestaan door de rustmomenten tussendoor. Like a Bird on the Wire! Voor mij is De Wachter iemand die oog heeft voor de schoonheid van het leven en met ‘gewone’ woorden zo dichtbij de essentie van het bestaan komt.

En hier wil ik ten slotte graag twee regels uit mijn favoriete nummer Anthem van Leonard Cohen aan toevoegen. Voor mij sluiten zij aan op het feit dat niet streven naar ‘het perfecte’, maar vooral oog hebben voor de kleine dingen vreugde brengt.

There is a crack. A crack in everything. That’s how the light gets in.