Endometriose is een gynaecologische aandoening waarbij zich buiten de baarmoeder slijmvliescellen bevinden van de binnenbekleding van de baarmoeder (het endometrium). Dit komt voor bij ongeveer 10 procent van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd en kan symptomen geven als pijnlijke, zware of onregelmatige menstruatie, darm- en blaasproblemen, vermoeidheid, slapeloosheid en depressie. Soms zijn er helemaal geen symptomen.
Het vaakst bevinden de buitenbaarmoederlijke endometriumcellen zich in de eierstokken, eileiders en het buikvlies (peritoneum). Maar ook andere plaatsen kunnen aangedaan zijn; in zeldzame gevallen zelfs de ogen. De cellen gedragen zich elders precies zoals in de baarmoeder, zodat er bloedverlies ontstaat tijdens de menstruatie, met als gevolg ontstekingen en verklevingen door littekenweefsel. Bij dat laatste kunnen organen verstopt raken of aan elkaar kleven. De ontstekingen en littekenvorming in de geslachtsorganen, met name in de eileiders, kunnen leiden tot onvruchtbaarheid.
Niemand weet precies waardoor endometriose ontstaat of hoe het te genezen is. Daarom richt de conventionele geneeskunde zich op verlichting van de pijn, afremming van het ziekteproces en behandeling van eventuele onvruchtbaarheid. Maar de gebruikte behandelingen, waaronder pijnstillers, hormonen en operaties, dragen allemaal risico’s met zich mee. Tevens is de kans op heroptreden van de ziekteverschijnselen groot1. Een van de meestgebruikte middelen bijvoorbeeld is GnRH (gonadotropine-releasing hormone). Door dit hormoon kan een ‘pseudo-overgang’ ontstaan compleet met opvliegers, droger worden van de vagina, stemmingswisselingen en osteoporose2. Gelukkig zijn er ook veiligere manieren van behandeling.

11 alternatieve benaderingen bij endometriose

Hoewel er meer onderzoek nodig is wijzen de resultaten tot nu toe erop dat de volgende maatregelen kunnen helpen bij endometriose:

vermijd giftige stoffen. Bepaalde milieuvervuilende stoffen, zoals dioxinen en polychloorbifenylen (PCB’s) zouden een rol kunnen spelen bij endometriose3. Volgens deskundigen krijgt de mens 90 procent van zijn blootstelling aan deze stoffen via voeding, met name dierlijk vet. Biologisch eten met weinig dierlijke vetten kan dus een grote vooruitgang opleveren.
Beperk cafeïnegebruik
Mogelijk hangt cafeïnegebruik samen met endometriose en onvruchtbaarheid. Vrouwen die meer dan 5 gram cafeïne per maand consumeerden (ongeveer 1,5 kop koffie per dag) hadden bijna twee keer zo vaak endometriose en onvruchtbaarheidsproblemen4.
Eet meer groente en fruit
In een onderzoeksgroep van meer dan 1000 vrouwen in Noord-Italië hadden diegenen die weinig verse groente en fruit aten een significant hoger risico van endometriose. Dat gold ook voor wie veel rundvlees en rood vlees at5.
Beweeg
Dit kan van invloed zijn op het risico van endometriose. Vrouwen die in een zelfbeoordeling meldden dat ze vaak en intensief sportten, hadden 76 procent minder vaak de aandoening dan vrouwen die dat niet deden6.
Gebruik meer antioxidanten
Vrouwen met endometriose bleken minder antioxidanten te gebruiken (vitamine A, C en E, zink en koper) dan vrouwen zonder deze aandoening. Het kan helpen hiervan meer te gebruiken, door voeding dan wel supplementen7. Bij vrouwen met pijn in de bekkenregio die het gevolg kon zijn van endometriose, leidde bij 43 procent van hen een supplement van vitamine E 1200 IE/dag en vitamine C 1000 mg/dag na twee maanden tot een verbetering van de pijnklachten. In de placebogroep werd geen afname van pijn gerapporteerd8.
Gebruik veel omega-3-vetten
Uit dierproeven en laboratoriumonderzoek blijkt dat omega-3-vetten kunnen helpen doordat ze ontstekingsprocessen tegengaan9,10, al zegt dat nog niet dat supplementen bij vrouwen in de normale levenssituatie zullen helpen. Wel is gebleken dat een dagelijkse dosis omega-3 (1080 mg eicosapentaeenzuur en 720 mg docosahexaeenzuur) plus 1,5 mg vitamine E de symptomen verlicht van dysmenorroe (pijnlijke menstruatie), die ook bij endometriose kan ontstaan11.
Gebruik Chinese kruiden
Bij een overzichtsonderzoek naar alle gerandomiseerde klinische onderzoeken bleken Chinese kruiden even effectief de symptomen te verlichten als de hormonale middelen gestrinon en danazol, maar met minder bijwerkingen12.
Probeer kurkumine
Curcumine (kurkumine) is een geneeskrachtige stof uit het kruid kurkuma (geelwortelextract), met eigenschappen die ook bij endometriose zouden kunnen helpen. Bij onderzoek met muizen bleek de werking tegen endometriose significant, maar of dat ook voor mensen geldt is nog niet onderzocht13.
Probeer acupunctuur
Deze bekende pijnbehandeling bleek bij adolescenten zowel veilig als effectief tegen pijn in het bekken bij endometriose14. Het verlichtende effect was even groot of groter dan dat van danazol, en ook hier met veel minder bijwerkingen15.
Gebruik biofeedback
Bij een klein onderzoek met vijf vrouwen bleek temperatuur biofeedback hen te helpen de pijn en andere symptomen van endometriose te verminderen16. Andere mind-body-technieken, zoals hypnose en meditatie, kunnen ook helpen tegen de pijn bij endometriose (zie ook het hoofdartikel van dit Medisch Dossier).
Zoek een lotgenotengroep
Door ervaringen te delen kan het leven met een aandoening als deze gemakkelijker worden. Bij vrouwen met endometriose die met lotgenoten kunnen praten en professionele counseling krijgen, blijkt de tevredenheid over de zorgverlening in het algemeen veel groter1
Noten en bronnen
1Cochrane Database Syst Rev, 2009; 3: CD006568
2Aust Fam Physician, 2006; 35: 864-867

3Environ Health Perspect, 2009; 117: 1070-1075
4Am J Epidemiol, 1993; 137: 1353-1360
5Hum Reprod, 2004; 19: 1755-1759
6Am J Epidemiol, 2003; 158: 156-164
7Reprod Biol Endocrinol, 2009; 7: 54
8Townsend Lett, 2004; 253/254: 36
9Fertil Steril, 2008; 90 [4 Suppl]: 1496-1502
10Fertil Steril, 2001; 76: 717-722
11Am J Obstet Gynecol, 1996; 174: 1335-1338
12Cochrane Database Syst Rev, 2009; 3: CD006568
13Indian J Biochem Biophys, 2009; 46: 59-65
14J Pediatr Adolesc Gynecol, 2008; 21: 247-257
15Zhongguo Zhen Jiu, 2006; 26: 863-865
16Appl Psychophysiol Biofeedback, 2003; 28: 279-289
17J Psychosom Obstet Gynaecol, 1997; 18: 255-258