Ik ben begin vijftig en heb al ongeveer een halfjaar last van een tenniselleboog. Ik heb nu drie injecties gehad in mijn gewricht, die behoorlijk pijnlijk waren maar de pijn zelf niet hebben verlicht. Ik heb wel gemerkt dat de periode tussen de injecties waarin de pijn minder was steeds korter is geworden. IS ER IETS VAN HET ALTERNATIEVE FRONT DAT ZOU KUNNEN HELPEN? J.D., via e-mail

Sommigen wijten een tennisarm aan het feit dat de moderne rackets stugger zijn en de tennisballen steeds sneller gaan, anderen aan de nieuwe gewoonte het hele jaar door te tennissen. Wat de oorzaak ook is, het lijdt geen twijfel dat de tennisarm steeds vaker voorkomt. Het is zelfs een chronisch medisch probleem aan het worden dat niet alleen de tennisprestaties, maar de totale kwaliteit van het dagelijks leven beïnvloedt. U kunt hem ook krijgen zonder te tennissen: zwemmers, loodgieters, schilders en timmerlui kunnen allemaal deze pijnlijke gewrichtsaandoening oplopen. Gedeeltelijk ter erkenning van dit gegeven heeft de medische wereld de tennisarm de chique medische benaming ‘laterale epicondylitis’ meegegeven. Maar hoewel het al meer dan honderd jaar een erkende medische aandoening is, bestaat er nog steeds geen bevredigende conventionele behandeling voor.

Het is de manier waarop een tennisarm optreedt, waardoor die zo moeilijk te genezen is. De oorspronkelijke schade bestaat uit heel kleine scheurtjes in de bekleding van pezen en spieren die aan het ellebooggewricht vastzitten. Hoewel die weer kunnen genezen als ze rust krijgen, zullen er in hetzelfde gebied bij herhaald gebruik opnieuw scheurtjes ontstaan, waardoor bloeding optreedt en er in het omliggende weefsel ruw, korrelig celweefsel en kalkafzetting ontstaan. Het eiwit collageen lekt weg uit de omgeving van het beschadigde gebied en veroorzaakt ontsteking. De druk die daarvan het gevolg is, kan de bloeddoorvoer afsnijden en de radiaalzenuw afklemmen, een van de belangrijkste zenuwen die de spieren in arm en hand bedient.

De pijn wordt meestal op twee manieren gevoeld. De buitenkant van de elleboog voelt pijnlijk aan en de pijn straalt uit naar de onderarm. Elke beweging van elleboog of pols doet pijn, met name als men iets optilt (zelfs een kopje) of de pols achterover buigt. De pijn zakt ‘s nachts meestal weg. Sportfysiotherapeuten raden gewoonlijk een behandeling met diverse onderdelen aan, zoals een ijspakking, speciale oefeningen en verstevigende banden om de arm. Hoewel deze misschien op korte termijn verlichting geeft, verandert er vaak niets aan het eigenlijke probleem. In extreme gevallen zal de fysiotherapeut gewoon adviseren een tijdje niet te aan tennissen, een advies waar de patiënt meestal niet echt op zit te wachten.

Artsen raden meestal een steroïdeninjectie aan, maar zoals u hebt gemerkt, biedt dat slechts tijdelijk verlichting. In elk geval worden artsen gewaarschuwd niet vaker dan twee of drie keer een injectie met steroïden te geven omdat bij herhaaldelijke injecties de kans bestaat dat het getroffen gebied steeds verder verzwakt. Volgens een recent onderzoek zijn injecties zelfs vaak contraproductief en vertragen ze in feite het herstel op middellange termijn.7 U zult dus naar iets anders moeten uitkijken.

Maar wat is er verder nog? De afgelopen jaren is de hoop gevestigd op schokgolftherapie om van een tennisarm af te komen. Deze techniek, die in Duitsland is ontwikkeld, houdt in dat de elleboog bestookt wordt met pulserende geluidsgolven (te vergelijken met de methode waarmee nierstenen vergruisd worden). Het idee is dat met die geluidsstootjes de bloedtoevoer naar het getroffen gebied wordt gestimuleerd waardoor het genezingsproces wordt bespoedigd. Helaas blijkt deze therapie nogal teleurstellend. De meerderheid van de klinische experimenten wijst uit dat je er alleen een rode arm aan overhoudt.8 Een vergelijkbare techniek die gebruik maakt van ultrasone golven, leverde eveneens negatieve resultaten op.

Wanneer de therapieën die op dit moment worden aangeboden, aan een objectieve klinische evaluatie worden onderworpen, blijken ze eigenlijk bijna geen van alle te voldoen. Australische sportartsen hebben een uitgebreide analyse gemaakt van alle beschikbare behandelingen voor een tennisarm en daaruit geconcludeerd dat er ‘geen bewijzen zijn dat fysieke interventies in het algemeen op de lange termijn voordeel opleveren’.9

Toch is er één behandeling die consequent laat zien dat ze waardevol is: acupunctuur. Deze behandeling wordt bijvoorbeeld uitgebreid in Canada toegepast, waar artsen nog niet zo lang geleden berichtten dat acupunctuur ‘op korte termijn verlichting’ bleek te geven in vijf van de zes klinische experimentele onderzoeken.10

Het spreekt voor zich dat acupunctuur ook in China wordt toegepast, hoewel ze daar vaak de geavanceerde techniek van elektroacupunctuur in combinatie met het branden van moxa gebruiken. Artsen aan het medisch centrum van de Chengdu Universiteit in Sichuan hebben laten weten dat zij met deze behandeling grote successen hebben geboekt. Zij beweren dat deze behandeling effectief is in 93,7 procent van de gevallen, met een ‘genezingsfrequentie’ (waarmee waarschijnlijk verlichting op lange termijn wordt bedoeld) van 40,6 procent.11

Dus afgezien van de nogal twijfelachtige steroïden is acupunctuur de enige wetenschappelijk onderbouwde therapie voor een tennisarm. Punt. Er is echter wel een nieuwkomer die op dit moment zwaar gepromoot wordt als een ‘niet-invasief’ alternatief. Het is een zalf met de naam ‘CT cream with A.C.P.’, waarbij de laatste drie letters staan voor Arnica, choline en pyridoxine, plus vitamine B6. Hoewel deze CT-zalf tot dusver nog niet in klinische experimenten is getest, zijn er goede redenen om deze ingrediënten voor deze toepassing te gebruiken.

Zo wordt Arnica al eeuwenlang gebruikt als een kruid dat wonden geneest, pijn verlicht en ontsteking bestrijdt. Chemici hebben intussen ontdekt dat de actieve bestanddelen stoffen zijn die ook bekend staan onder de naam sesquiterpene lactones.12 Er zijn al meer dan duizend wetenschappelijke studies naar deze krachtige stoffen. U zou dus de CT-zalf kunnen proberen, maar aangezien daar nog geen officieel klinisch onderzoek naar is gedaan, zijn er geen garanties. Die zijn er trouwens ook niet voor alle andere remedies die voor deze veelvoorkomende aandoening beschikbaar zijn. Het is inderdaad zeer vreemd dat de huidige medische wetenschap de tennisarm, toch verantwoordelijk voor bijna 1 procent van alle huisartsconsulten, grotendeels lijkt te negeren.

BRONNEN:

1 Lancet, 1998; 352: 275-278
2 Neurology, 2000; 54: 1382-1385
3 Cephalalgia, 1996; 494-496
4 Headache, 1996; 36: 154-160
5 Cephalalgia, 1993; 13: 114-116
6 J Neurol Neurosurg Psychiatry, 2006; 77: 1296
7 BMJ, 2006; 333: 939
8 Cochrane Database Syst Rev, 2005; 4: CD003524
9 Br J Sports Med, 2005; 39: 411-422
10 Rheumatology (Oxford), 2004; 43: 1085-1090
11 Zhongguo Zhen Jiu, 2005; 763-764
12 Forsch Komplementärmed Klass Naturheilkd, 2003; 10 Suppl 1: 45-48