Al sinds vroege tijden wordt beweerd dat taurine (taurocholzuur) alleen in het sperma van stieren voorkomt en dat we er nieuwe kracht en energie, en de viriliteit van een os door krijgen.In werkelijkheid is taurine een natuurlijk aminozuur dat overvloedig aanwezig is in het menselijk lichaam. De stof wordt in het centrale zenuwstelsel, in de skeletspieren en in hoge concentraties in hart en hersenen aangetroffen. Niet velen van ons zullen de moeite nemen een taurinesupplement te slikken, maar toch nemen steeds meer mensen dit supplement in de vorm van energiedrankjes. Voordat we dus te veel van dit spul opslokken, zouden we er wat meer over moeten weten.

Taurine is helemaal niet de energie-oppepper in de energiedrankjes zoals de fabrikanten ons willen wijsmaken. Taurine werkt voornamelijk kalmerend. Ook neutraliseert de verbinding galzouten, heeft ze invloed op de uitscheiding van cholesterol en reguleert ze de hartslagfrequentie en energieniveaus. In drankjes werkt taurine als een rem op het gaspedaal en zorgt ze ervoor dat mensen die regelmatig dit soort drankjes nemen, niet tegen de muren vliegen nadat ze de relatief hoge gehalten aan cafeïne en glucose hebben binnengekregen die voor de kick in de drankjes zorgen.

In den beginne

Het populaire energiedrankje Red Bull heeft er waarschijnlijk meer dan enig ander product voor gezorgd dat de stof taurine bij de consument bekend is. Red Bull, een product dat de inspiratiebron vormde voor een enorme verscheidenheid aan soortgelijke taurinehoudende drankjes, werd door de Oostenrijkse zakenman Dietrich Mateschitz in 1987 vanuit Thailand op de markt gebracht. Sindsdien heeft Red Bull wereldwijd een explosieve groei doorgemaakt en is het met zijn optimistische gezondheidsclaims en geruchten over de fabelachtige energieverhogende eigenschappen vooral populair bij jongeren.

Red Bull (en de vele concurrenten) bevat een combinatie van taurine en cafeïne, glucuronolacton, vitamine B, glucose, ginseng en guaraná. De fabrikanten beweren dat de gebruiker door dit brouwsel een energiestoot krijgt ‘die zowel de geestelijke als de lichamelijke prestaties verbetert’.

Onderzoeken naar de combinatie van taurine en caffeïne zoals die in Red Bull voorkomt, wijzen uit dat ze – vergeleken met suikerhoudende frisdranken – de prestatie kan verhogen en de stemming kan verbeteren. Een onderzoek onder 36 vrijwilligers verdeeld over drie experimenten wees uit dat het drankje zowel de geestelijke als de lichamelijke prestaties aanzienlijk verbeterde, waaronder ook het reactievermogen, de concentratie en het geheugen.1

Misleidende reclame

Niettemin voerde de FSPB, de Ierse Food Safety Promotion Board, een onderzoek uit op de markt van energiedrankjes en stelde ze in haar rapport van 2000 dat bepaalde marketingclaims van enkele andere merken van opwekkende drankjes misleidend zijn, zoals het idee dat taurinehoudende energiedrankjes ‘kunnen helpen tegen epilepsie’. (www.safefood-online.com/publication/p_research.asp).

Toch biedt taurine hoop voor de behandeling van hartfalen, bepaalde functies van het netvlies en hoge bloeddruk.2 Ook kan het ontgiftingsprocessen in het lichaam stimuleren.
Op dit moment wordt onderzocht of taurine geschikt is voor de behandeling van diabetes en epilepsie (zie tekstkader). Nog niet zo lang geleden werd aangetoond dat ze het effect versterkt van ijzersuppletie bij jonge vrouwen die aan bloedarmoede veroorzaakt door ijzergebrek lijden.3

De fabrikanten van energiedrankjes voegen taurine toe op basis van de bewering dat het een ‘voorwaardelijk essentieel aminozuur’ zou zijn, wat betekent dat wanneer het lichaam onder verhoogde stress staat, bijvoorbeeld door intensieve lichamelijke inspanning, de natuurlijke bronnen uitgeput raken en een externe energiebron moet worden aangeboord. De Ierse FSPB trekt deze bewering echter in twijfel. In haar rapport stelt ze dat het hele idee niet alleen niet wetenschappelijk onderbouwd is, maar waarschijnlijk ook niet van toepassing op niet-vegetariërs, omdat er normaal gesproken voldoende natuurlijk taurine in het lichaam aanwezig is.

Aanvullen of niet?

Mensen halen taurine uit dierlijk voedsel, zoals vlees, gevogelte, eieren, zuivelproducten en vis. Het lichaam kan de stof ook uit de aminozuren methionine en cysteïne maken, dat in eieren, bonen, rundvlees, varkensvlees en gevogelte zit, evenals vitamine B6.

Mensen met diabetes hebben naar verluidt lagere bloedspiegels voor taurine dan niet-diabetici.4 Baby’s worden met een tekort aan taurine geboren en halen de stof uit de moedermelk. Daarom wordt taurine ook in de meeste flesvoedingsproducten aangetroffen.5 Het is mogelijk dat sommige strenge veganisten een tekort aan taurine hebben, maar het is zelden nodig een supplement te nemen.6

‘Normale’ behandelingsdoses taurine variëren van 400 mg tot 6 g per dag voor hartpatiënten. In vergelijking daarmee nemen gezonde mensen dagelijks gemiddeld minder dan 200 mg tot zich, zelfs degenen die veel dierlijke eiwitten consumeren.7

Het gehalte in energiedrankjes daarentegen ligt aanzienlijk hoger dan het natuurlijk gehalte in het doorsnee eetpatroon van de alleseter.8 Een blikje Red Bull van 250 ml bevat bijvoorbeeld maar liefst 1000 mg taurine.

Desondanks wordt er zelden melding gemaakt van giftigheid, zelfs bij hoge doses. Dit kan komen doordat er nog weinig onderzoek is gedaan onder gezonde volwassenen, kinderen, of adolescenten (de grootste consumenten van energiedrankjes). Signalen die erop wijzen dat je te veel hebt gehad, zijn onder andere diarree en maagzweren.Aangezien er maar weinig bewijs bestaat voor de voordelen van extra taurine voor de mens, is het de moeite waard ons af te vragen of de relatief hoge doses in energiedrankjes wel verstandig of nodig zijn.

Inderdaad lijkt het de Ierse FSPB wenselijk dat er meer onderzoek op internationale schaal wordt verricht zodat er vastgesteld kan worden wat de maximale veilige hoeveelheid van deze stof per dag is. Ook is het belangrijk zeker te weten dat taurine in combinatie met de andere gangbare ingrediënten in energiedrankjes geen nadelige gevolgen heeft.

Megan McAuliffe

BRONNEN:

1 Amino Acids, 2001; 21: 139-50
2 Clin Ther, 1983; 5: 398-408 ; Brain Res Rev, 1991 ; 16 :151-69 ; Circulation, 1987 ; 75 :525-32;
Biochem Pharmacol, 1978; 27: 2689-92
3 Eur J Haematol, 2002; 69: 236-42
4 Am J Clin Nutr, 1995; 61: 1115-9
5 Arch Dis Child, 1991; 66: 21-5
6 J Am Coll Nutr, 1986; 5: 121-5
7 J Parenteral Enteral Nutr, 1990; 14: 183-8
7 Nutr Bull, 2003; 28: 147-55
8 Clin Neuropharmacol, 1983; 6: 37-48
9 Prog Clin Biol Res, 1985; 179: 413-24

Hoop voor epileptici?

Taurine voorkomt het ontregeld afvuren van neuronen in elektrisch actieve weefsels als de hersenen en het hart. In die zin biedt de stof de mogelijkheid epilepsie en andere hersenstoringen die te maken hebben met verhoogde prikkelbaarheid, te behandelen. Het is bewezen is dat er weinig taurine is op de plek van een aanval, maar dit effect blijkt tijdelijk te zijn. Sommige onderzoeken van korte duur suggereren echter wel dat taurine-supplementen bij sommigen de aanval incidentie reduceren.8 In feite zijn de resultaten van experimenten op dit gebied vooral inconsistent en daarom is nader onderzoek vereist, voordat er een uitspraak over de eventuele voordelen kan worden gedaan.9