Mijn zeventien maanden oude dochter heeft wat mijn tandarts noemt een ‘zuigflesmond’. Zij heeft het grootste deel van het tandglazuur van een tand kwijtgeraakt en heeft gaatjes in drie andere. De tandarts zegt dat dit komt door nachtvoedingen (zij krijgt borstvoeding). Ik heb ook gehoord dat het door uitwisseling van speeksel kan komen: als we bijvoorbeeld iets fijnkauwen voordat we het aan haar geven. GEEN VAN BEIDE LIJKT MIJ EEN PLAUSIBELE VERKLARING. KUNT U MIJ MEER VERTELLEN?
K C, via e-mail
In tegenstelling tot flesvoeding veroorzaakt moedermelk geen gaatjes, hoewel ze als de erosie eenmaal is begonnen, er wel een bijdrage aan kan leveren. Speeksel uitwisselen speelt echter wel een belangrijke rol. Termen als ‘zuigflescariës’ zijn heel ouderwets. In 1994 stelden de Amerikaanse Centers for Disease Control voor om ze niet meer te gebruiken omdat ze ten onrechte de indruk wekken dat fles- of borstvoeding de oorzaak is van tanderosie.
Tegenwoordig wordt het syndroom ‘ECC’ genoemd: een afkorting voor early childhood cariës. In de geïndustrialiseerde landen komt het bij wel 11 procent van de baby’s voor1.
De oorzaak van deze cariës, eigenlijk voor de meest cariës, is Streptococcus mutans. Baby’s krijgen deze bacteriën van ouders of andere verzorgers door kussen of door hetzelfde bestek te gebruiken2. Als de bacterie eenmaal in de mond zit, vermenigvuldigt S. mutans zich snel, voedt zich met suiker en scheidt zuur af die een etsende uitwerking heeft op het glazuur. Kinderen met ECC hebben soms een concentratie van S. mutans die wel 100 keer zo groot is als normaal3. Borstvoeding kan hieraan bijdragen omdat de lactobacteriën in moedermelk hun eigen zuur vormen, dat nog meer bederf bevordert.
Het is niet duidelijk waardoor sommige kinderen vatbaarder zijn voor zuigflescariës. Risicofactoren zijn onder andere de voedingsgewoonten en mondhygiëne van de moeder, zwangerschapscomplicaties (zoals preëclampsie), een traumatische geboorte, keizersnee of vroeggeboorte. Andere factoren bij de moeder zijn: diabetes, nierziekte, virale/bacteriële infecties, resusincompatibiliteit, allergieën en gastro-enteritis. Er zijn dus vele factoren die de vatbaarheid beïnvloeden.
Wat te doen?
Artsen adviseren plaatselijk fluor aan te brengen om de aangetaste tanden te remineraliseren, maar dit werkt alleen als men er vroeg bij is, voordat de witte vlekken bruin worden. Daarbij moet het fluoride op jonge tandjes spaarzaam gebruikt worden.
U kunt ook calciumhoudende mondspoelingen overwegen (voor het remineraliseren van volwassen tanden en kiezen), bijvoorbeeld door de vloeistof op het gebit van uw kind te smeren. Als de gaatjes eenmaal ernstig zijn, is er helaas geen andere keus dan een medische ingreep om de tanden te herstellen of te trekken.
Om verdere erosie en bederf te voorkomen poetst u de tanden van uw dochter meerdere keren per dag, waarbij u de tandenborstel goed uitspoelt en regelmatig vervangt om te voorkomen dat bacteriën zich ophopen. En kauw geen eten voor haar vóór. U kunt ook uw mond laten nakijken door uw eigen tandarts. Met kauwgum dat xylitol bevat, kunt u de hoeveelheid S. mutans in uw eigen mond verminderen.
Omdat S. mutans gedijt in een omgeving met een lage pH-waarde (zuurgraad), kunt u de groei ervan beperken door uw mond meer alkalisch te houden4.
Vermijd flesvoeding (inclusief sojamelk) en geef uw kind water in plaats van sap. Verse harde vruchten zoals appel zijn beter dan kleverige rozijnen of snoep. Poets zo snel mogelijk na de maaltijd en na tussendoortjes. En verder:
• Maak een ritueel van het poetsen voor het slapengaan, en voed uw baby voor die tijd.
• Ga na of de nachtvoeding meer gewoonte is dan noodzaak. Is dat het geval, geef dan niet meer de borst tenzij uw kind er nadrukkelijk om vraagt.
• Als de erosie aan één kant van de mond optreedt, voed dan ‘s nachts aan de andere kant om verdere schade aan die kant te voorkomen.
• Doe die fopspeen weg, want die kan de hoeveelheid lactobacillen en Candida, beide risicofactoren voor ECC, vergroten5.
• Geef uw kind meer verrijkte zuivel en vette vis, rijk aan vitamine D.
• Pas op voor verborgen zout in kindervoeding, omdat dit kan bijdragen aan ECC.
• Probeer haar enthousiast te maken voor pepermuntijsthee. Pepermunt mag niet aan heel jonge baby’s worden gegeven, maar peuters kunnen kleine hoeveelheden aan en dit kan helpen om de S. mutans te doden.
• Zoek een tandarts die minder negatief staat tegenover lang borstvoeding geven: de voordelen wegen ruimschoots op tegen de risico’s voor het gebit.
BRONNEN:
1 J Public Health Dent, 1996; 56: 38-50
2 J Dent Res. 1993; 72: 37-45
3 Arch Oral Biol, 1996; 41: 167-73
4 J Am Dental Assoc. 1999;130: 1787-92
5 Acta Odontol Scand. 1997; 55: 9-13