De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft een waarschuwing laten uitgaan voor het griepbestrijdende middel Tamiflu (oseltamivir) na berichten dat Tamiflu aanleiding geeft tot delirium en zelfbeschadiging bij patiënten, voornamelijk kinderen, die dit middel gebruiken wanneer zij griep hebben. Medewerkers van deze Amerikaanse waakhond voor de geneesmiddelen, die een bijgewerkte versie van het etiket van fabrikant Roche aankondigden, waarschuwden dat patiënten die dit middel gebruiken heel goed in de gaten gehouden moeten worden voor tekenen van abnormaal gedrag.

De FDA ontdekte 103 gerapporteerde gevallen van neuropsychiatrische ‘voorvallen’ met dit middel. Hiervan hadden zestig gevallen te maken met delirium, plus paniekaanvallen, hallucinaties en zelfs stuipen.

Sinds 2000 heeft de FDA twaalf sterfgevallen getraceerd die voortvloeien uit het gebruik van dit geneesmiddel, waarvan er drie kinderen waren. Van de 103 gevallen worden er 95 uit Japan gemeld, vijf uit de VS en drie uit andere landen. De sterke vertegenwoordiging van Japan in dit sterftecijfer heeft misschien iets te maken met het gegeven dat Japan de grootste consument van Tamiflu ter wereld is per hoofd van de bevolking.

Volgens de FDA hebben Japanse artsen tussen 2001 en 2005 24,5 miljoen recepten voor dit geneesmiddel uitgeschreven, tegenover 6,5 miljoen recepten in de VS, waar twee keer zoveel mensen wonen als in Japan.

De producent van Tamiflu, de Zwitserse farmaciegigant Roche, heeft onlangs een brief aan artsen gestuurd waarin het aankondigt dat het na deze berichten de bijsluiter van het middel heeft aangepast. In de gewijzigde bijsluiter waarschuwt deze geneesmiddelenreus dat mensen, met name kinderen, die dit middel gebruiken wanneer zij al griep hebben, een grotere kans op psychiatrische problemen lopen, zoals verwarring, delirium, suïcidaal gedrag en andere psychische problemen.

In de nieuwe bijsluiter staat nu: ‘Mensen met griep, in het bijzonder kinderen, kunnen kort na het innemen van Tamiflu een verhoogd risico van zelfbeschadiging en verwarring hebben en dienen nauwgezet gecontroleerd te worden op tekenen van abnormaal gedrag.’

Op dit moment is dit geneesmiddel goedgekeurd voor gebruik als een antivirale griepbehandeling van de nieuwe generatie voor iedereen die ouder is dan een jaar en als preventief middel tegen griep voor mensen van dertien jaar en ouder.

Vóór die tijd was het enige geneesmiddel tegen griep een vaccin. Interessant is dat de FDA dit hele verhaal al heel snel weer heeft afgezwakt. Het bureau beweerde dat griep op zichzelf ook dit soort abnormale gedrag, bijvoorbeeld suïcidale gedachten, kan veroorzaken. (Maar wanneer hebt u voor het laatst gehoord van iemand die griep had en zelfmoord pleegde?)

Daarnaast beweerden de FDA-medewerkers zelfs dat stoppen met de Tamiflu-behandeling misschien zelfs schadelijk voor een grieppatiënt zou kunnen zijn als het griepvirus zelf de oorzaak van de hallucinaties of gedachten aan zelfbeschadiging is.

Middel tegen de vogelgriep

De waarschuwing is waarschijnlijk ingegeven door het feit dat men ontzettend met de situatie verlegen is. Tamiflu, zoals u zich misschien nog herinnert, werd aangeprezen als het ‘renpaard’ van de moderne geneeskunde, helemaal kant en klaar om een dreigende epidemie van de vogelgriep af te wenden.

Waarschijnlijk willen de gezondheidsmedewerkers van de FDA het publiek niet ontmoedigen het enige geneesmiddel te gebruiken dat zij kunnen aanraden indien er een epidemie van de vogelgriep uitbreekt.

Nog geen jaar geleden kondigde de FDA de oprichting van een Rapid Response Team aan om ervoor te zorgen dat er voor alle Amerikanen antivirale middelen zouden klaarliggen voor het geval het vogelgriepvirus H5N1 zou overspringen naar andere soorten en ook de mens zou besmetten.

Als zo’n epidemie ooit zou toeslaan, zou dat team ervoor zorgen dat er een voldoende voorraad van Tamiflu en andere griepbestrijdende geneesmiddelen zou zijn om iedereen te voorzien.

Het team is opgericht om een supersnel systeem voor het beoordelen van geneesmiddelen op poten te zetten waarmee de FDA een aanvraag voor officiële toelating van een geneesmiddel in nauwelijks zes tot acht weken zou kunnen volgen en verwerken.

Alle hindernissen in het productieproces zouden dan worden weggehaald en de geneesmiddelenfabrikanten zouden geholpen worden klinische studies op te zetten en uit te voeren om een eventuele nieuwe behandeling uit te testen. Het team heeft ook de bevoegdheid nieuwe geneesmiddelen goed te keuren voor gebruik in noodsituaties.

Volgens Andrew von Eschenbach, MD, waarnemend commissaris van de FDA, ‘denken wij dat we met de aanpak via het Rapid Response Team in zes tot acht weken de complete procedure voor de goedkeuring van een geneesmiddel kunnen afhandelen’. Hoewel de voorspelde epidemie nog steeds niet heeft toegeslagen, heeft de Amerikaanse regering alvast 14,6 miljoen doses van dit geneesmiddel besteld om het in elk geval bij de hand te hebben.

Oorzaak psychiatrische reacties

Hoewel niet bekend is waarom dit geneesmiddel mogelijk psychiatrische reacties veroorzaakt, is hiervoor misschien een aanwijzing te vinden in onderzoek dat tot dusver bij dieren is uitgevoerd. Uit nieuwe veiligheidsgegevens blijkt dat er in de hersenen van zeer jonge dieren door dit middel een situatie ontstaat waarbij zij heel sterk aan het geneesmiddel worden blootgesteld. Roche stelt dat zo’n hoge blootstelling mogelijk verband houdt met het feit dat de bloed-hersenbarrière bij jonge dieren nog onderontwikkeld en onvolgroeid is.

Hoewel dit soort resultaten misschien wel en misschien niet ook voor de mens gelden, waren ze mogelijk wel een van de redenen waarom de FDA heeft gevraagd de veiligheidsrapporten over Tamiflu en nog zeven andere geneesmiddelen op 18 november 2005 voor te leggen aan de Adviescommissie Kindergeneeskunde. Op deze bijeenkomst nam de FDA kennis van de schadelijke effecten van Tamiflu en van de gegevens van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC), die een volgsysteem hebben om influenza en de effecten ervan op de voet te volgen.

De FDA raadt aan Tamiflu niet aan kinderen beneden één jaar te geven, dat wil zeggen, voordat de bloed-hersenbarrière waarschijnlijk volledig is ontwikkeld. De berichten over bijwerkingen markeren een enorme stijging in het aantal voorvallen in verband met dit geneesmiddel, die hoogstwaarschijnlijk verband houdt met de grote toename in het gebruik van het middel. De nieuwe gevallen hebben zich allemaal in één jaar tijd voorgedaan, tussen 29 augustus 2005 en 6 juli 2006, en hun aantal in dit ene jaar is even groot als het aantal gevallen dat in de vijf voorafgaande jaren is gemeld.

De CDC heeft gewaarschuwd dat geen enkel vaccin goed werkt tegen de vogelgriep Wat betreft de antivirale middelen stelt de FDA dat Tamiflu, samen met het geneesmiddel zanamivir (Relenza), ‘waarschijnlijk wel’ werkt tegen het virus H5N1. Niettemin ‘is er nog steeds aanvullend onderzoek nodig om aan te tonen dat zij effectief zijn’. Met andere woorden, op papier ziet het er goed uit, maar eigenlijk hebben we geen idee.

Omdat een griepinjectie en dit soort antivirale middelen waarschijnlijk op elkaar reageren, stelt Roche voor om na toediening van het ene middel minstens twee weken te wachten alvorens het andere middel te gebruiken.

Andere bijwerkingen van Tamiflu
• Misselijkheid
• Overgeven
• Diarree
• Buikpijn
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Slapeloosheid