Door een nieuwe techniek kan elke nagelsalon tegenwoordig gelnagels aanbieden die wel drie weken mooi blijven. Cate Montana zoekt uit hoe veilig deze techniek is.

Door Cate Montana

Nagellak bestaat al heel lang. Oorspronkelijk komt nagellak uit China, waar het 5000 jaar geleden al werd gebruikt. Zwarte (en rode) nagellak was gereserveerd voor het Chinese koningshuis, totdat in de jaren ’70 van de vorige eeuw de punkcultuur opkwam en zwarte nagels weer trendy werden.
Tot in de twintigste eeuw werd bij de techniek voor het produceren van nagellak van welke kleur dan ook voornamelijk gebruikgemaakt van eiwit, bijenwas en plantaardige kleurstoffen. Maar pas door de komst van moderne chemicaliën en, onlangs, de introductie van fotopolymerisatie hebben vrouwen het manicureproduct van hun dromen tot hun beschikking: mooie en sterke gelnagellak in rijke kleuren. En dat alles voor een redelijke prijs.
In 2016 bezocht ongeveer 23 procent van alle vrouwen een nagelsalon voor een gelmanicure. Gelnagellak is populair bij vrouwen van alle leeftijden, maar vooral bij vrouwen van 25 tot 35 jaar. De meeste vrouwen laten hun nagels elke 2 tot 3 weken doen, en volgens het Britse marketingbureau Mintel veranderde een gemiddeld tienermeisje tussen de 12 en17 jaar in 2013 bijna vijf maal per maand van gelnagellak. (Dit cijfer daalt op dit moment overigens, omdat op dit moment wenkbrauwmake-up dé nieuwe trend onder tieners is.)
Gelnagellak blijft langer zitten dan gewone nagellak, die gemaakt is van nitrocellulosehars. Gemiddeld houdt gelnagellak twee tot drie weken tot een maand, afhankelijk van groei en verzorging van de nagels. Gewone nagellak blijft maar een paar dagen zitten. Op het eerste gezicht lijkt gelnagellak weinig nadelen voor de gezondheid te hebben.
In gelnagellak zit het ‘giftige trio’ van dibutylftalaat (DBP), tolueen en formaldehyde, net als in de meeste gewone nagellak. Sommige fabrikanten van gelnagellak hebben deze stoffen uit hun producten verbannen, maar de meesten hebben dat (nog) niet gedaan.
DBP dringt via het nagelbed en de nagelriem in het lichaam door. Het is bekend dat het giftig is voor de voortplanting en groei.1 Tolueen is een oplosmiddel en een vluchtige organische stof die in verven en lakken zit. Het kan nierfalen, schade aan de lever en galwegen, en een ernstige spieraandoening veroorzaken.2 Formaldehyde is een bekend zenuwgif.3
Voor deze ftalaten is de nagellakindustrie alternatieven gaan gebruiken als trifenylfosfaat (TPHP), dat ook als weekmaker in plastics voorkomt. Onderzoek heeft aangetoond dat ook TPHP schadelijk kan zijn. Het kan de hormoonbalans verstoren, en ook de koolhydraat/glucose- en vetstofwisseling. Ook kan het ons DNA-herstelmechanisme verstoren, en al bij lage concentraties de normale stofwisseling en celcyclus.4
Een andere chemische stof die in veel gelproducten voor nagels zit, is gebutyleerd hydroxyanisol (BHA), een wasachtige antioxidant die mogelijk de hormoonbalans verstoort. Deze stof zit in voedselverpakkingen, geneesmiddelen en cosmetica, en veroorzaakt tumoren bij knaagdieren. Wanneer de stof aan voedsel zou worden toegevoegd, dan zou hij ook bij mensen tumoren in de slokdarm kunnen veroorzaken.5
Uit het etiket valt niet altijd op te maken of een van deze giftige stoffen in gelnagellak (of een ander nagelproduct) zit. In Nederland is het verplicht de ingrediënten op het etiket te vermelden, maar alleen als er voldoende ruimte op de verpakking is.6 In Amerika hoeft de samenstelling van nagelproducten niet te worden vermeld. Op de nagellak die de salons daar gebruiken, staan de ingrediënten niet verplicht op het etiket.
En zelfs als er ingrediënten op een product vermeld staan, is dat geen garantie dat ze er allemaal opstaan. Uit onderzoek van de Duke Universiteit in North Carolina en de non-profit milieuwerkgroep EWG (Environmental Working Group) bleek dat bij twee van de acht nagellakken die TPHP bevatten, dit niet op het etiket stond. De stof werd echter wel teruggevonden in het lichaam van alle vrouwen die voor het onderzoek de nagellak hadden gebruikt.7

Plastic met een andere naam
Gels vallen in de categorie acrylverbindingen, een speciale klasse monomeren (enkele moleculen) en oligomeren (enkele monomeren aan elkaar), die zich gemakkelijk aan andere moleculen binden om zo een polymeer te vormen. Deze half vloeibare gels van monomeren en oligomeren worden tijdens het drogen bestraald met ultraviolet A-licht (uv A). Stoffen in de gels absorberen het uv A-licht en brengen daarmee een kettingreactie met vrije radicalen op gang. Deze reactie zorgt ervoor dat de monomeren en/of oligomeren zich aan elkaar binden, waardoor een extreem hard polymeer ontstaat.
Gels bevatten ook chemische stabilisatoren om verkleuring te voorkomen, remmers om te voorkomen dat de gel al in het flesje polymeren vormt, en pigmenten voor de kleur.
Een onmisbaar onderdeel bij het aanbrengen van gelnagellak is het gebruik van een gellamp. Dit kleine kastje bevat een aantal lampen die licht met de juiste golflengte afgeven om de gel te activeren waardoor de vloeistof in een harde lak verandert. En juist hierin ligt het grootste probleem met gelnagellakken: uv-licht kan huidkanker, melanomen, huidverkleuring en bloeduitstortingen veroorzaken. Het versnelt ook de veroudering van de huid.
Moderne gels gebruiken zelfs uv A-licht (met een lange golf) in plaats van uv B-licht (korte golf), en dat is nog gevaarlijker. In het begin zaten er geen filters op de uv-lampen die werden gebruikt voor het uitharden van gelnagellak, zodat uv A- en uv B-straling in hoge concentraties werden afgegeven. De techniek is nu verbeterd, en de meeste uv B-golflengten worden nu in de gellampen weggefilterd. De meeste gellampen geven nu uv-licht af van ongeveer 320-400 nanometer (miljardste meter).
Omdat de lampen voor het uithardingsproces voor gels doorgaan voor ‘veilige’ ledlampen, geven ze geen schadelijke uv-stralen af, denken veel mensen. Die mensen hebben het mis. Deze zogenaamde veilige ledlampen geven in hoge concentraties uv A- en een kleine hoeveelheid uv B-licht af.
‘Je kunt niet om het gebruik van uv A-stralen heen,’ zegt Chris Adigun, dermatoloog en nagelspecialist in North Carolina. ‘Er zijn nu ook nieuwere typen lampen. Maar de lampen die het product sneller uitharden, gebruiken gewoon sterker uv A-licht. Er is in wezen niets veranderd. Het zijn allemaal uv A-lampen.’
In 2009 hebben onderzoekers van het Britse Wellcome Trust Sanger Instituut het genetisch materiaal van kwaadaardig melanoom in kaart gebracht. Daarmee konden ze een lijst maken van alle DNA-veranderingen die daardoor hadden plaatsgevonden. Ze vonden vooral DNA-beschadigingen die waren veroorzaakt door uv-licht waaraan de patiënten jaren waren blootgesteld voordat de verschijnselen optraden.8
Bovendien bleek in een onderzoek waarin DNA-beschadiging door uv A en uv B werd vergeleken, dat beide soorten straling weliswaar DNA-mutaties veroorzaakten, maar dat de schade bij uv A ernstiger was dan bij uv B, vanwege ‘minder effectieve reacties van de cellen tegen de dreigende beschadigingen’.9
De Internationale commissie voor niet-ioniserende stralingsbescherming (ICNIRP) heeft voor mensen die buiten werken een grens van 8 uur vastgesteld voor blootstelling aan uv-straling. En toch heeft een onderzoek aan het licht gebracht dat iemand die een uv-lamp gebruikt voor het uitharden van nagels deze aanbevolen grens binnen 10 minuten bereikt.10 En de blootstelling aan uv A wordt bij elke behandeling hoger.
‘Hoewel mensen maar heel kort worden blootgesteld aan de uv-straling, is het wel heel intens,’ zegt Adigun. ‘Het is veel intenser dan de uv A-stralen die de zon uitzendt. Dit soort licht bestaat niet eens in de natuur, en de effecten ervan hopen zich op.’
John Humeniuk, een dermatoloog en nagelspecialist in South Carolina, vergelijkt licht om nagels uit te harden met een zonnebank. ‘Deze lichtbronnen zenden straling uit van 340 tot ongeveer 380 nanometer, en uv A-zonnebanken werken tussen 320 en 400 nanometer. uv A verbrandt niet zo erg als de ouderwetse uv B-lampen, maar kan nog steeds huidkanker, melanomen en veroudering van de huid veroorzaken.’
In juli 2009 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie zonnebanken in de hoogste risicocategorie voor kanker geplaatst, en ze ‘kankerverwekkend voor mensen’ genoemd.
Humeniuk zegt dat hij niet weet hoeveel vrouwen hun nagels om de 2 tot 3 weken laten doen. Maar het is duidelijk dat het een slecht idee is om daar jarenlang mee door te gaan. ‘Je loopt door uv-straling meer kans op huidkanker en melanomen, rimpels en bloeduitstortingen. Het hangt er maar vanaf hoe vaak je eraan wordt blootgesteld,’ zegt hij.
Leeftijd speelt daarbij ook een rol. Er is steeds meer zorg over het feit dat jonge mensen extra gevoelig zouden zijn voor de schadelijke effecten van uv-straling. Daarom hebben twee Amerikaanse staten, Californië en Vermont, het gebruik van zonnebanken door mensen onder de 18 verboden. De gevoeligheid voor uv-straling kan bovendien hoger zijn door erfelijke aanleg en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
Als u om de twee of drie weken gelnagellak laat aanbrengen, zoals veel vrouwen doen, dan kunt u volgens dermatoloog Adigun het beste een uv-scherm gebruiken (zie kader, blz. xx). ‘Een zonnebrandcrème of lotion is niet effectief en ook niet logisch, want de meeste zonnebrandmiddelen moeten 20 minuten inwerken, maar die tijd heb je niet tijdens een manicurebehandeling.
‘Zonnebrandcrèmes beschermen meestal ook niet voldoende tegen uv A-stralen. Vooral als je bedenkt dat deze lampen veel sterkere uv A-straling afgeven dan de zon.’

Etsen en schuren
Uit onderzoek blijkt dat slechts één keer gelnagellak aanbrengen de nagel al dunner kan maken.11 Andere schade die gels kunnen aanrichten zijn: brosse, gebroken of zwakke nagels, het volledig loslaten van de nagel van het nagelbed en verkleuring.
Niet alleen het laagje gel veroorzaakt problemen. Het gaat ook om de methode waarmee de gel wordt aangebracht en verwijderd. Sommige medewerkers van salons geloven ten onrechte dat gels alleen goed hechten als ze de nagelplaat etsen, wat het oppervlak poreuzer maakt en waardoor het polymeer beter hecht. Daarom schuren veel medewerkers de nagel en maken er krasjes in voordat ze de gel aanbrengen. Dat maakt de nagel nog dunner. Wanneer de gelcoating veroudert en begint af te brokkelen, is de verleiding groot om eraan te peuteren alsof het een korstje is. Volgens Adigun komt, als een gelcoating afbrokkelt en je die lostrekt, met de gel nog meer nagelplaat los. Dat maakt de nagel nog dunner en zwakker.
Naast de nagelriemen is een geëtste nagelplaat een van de belangrijkste routes waarlangs aceton het lichaam kan binnenkomen. Inweken in aceton is een methode om gels te verwijderen, en het is niet ongebruikelijk dat klanten hun vingertoppen bij elke behandeling een kwartier in de aceton moeten weken. Dit vluchtige oplosmiddel is in verband gebracht met schade aan de luchtwegen (geïrriteerde slijmvliezen),12 het syndroom van Guillain-Barré, het nefrotisch syndroom (een nieraandoening) en een slechtere werking van de nierkanaaltjes.13
Dit brengt ons bij een ander probleem van de lampen waarmee gelnagellak wordt uitgehard.
Het is de bedoeling dat gels uitharden onder een lamp die gedurende een bepaalde tijd straling met een specifieke golflengte uitzendt. Elk product heeft een eigen golflengte nodig, aangezien elk gelproduct anders is.
‘Het probleem, zegt dermatoloog Adigun, ‘is dat nagelsalons vaak maar één uv A-lamp aanschaffen, maar ze gebruiken wel veel verschillende producten. Daarom worden veel producten niet op het juiste moment, en onder een uv A-lamp met de verkeerde sterkte uitgehard.
Bovendien geldt voor elk product een specifieke tijdsduur voor de bestraling, afhankelijk van de sterkte van de lamp. Maar de sterkte van de lampen is totaal niet gereguleerd.’
Volgens Adigun laat de gel heel makkelijk los als het tijd is om die met aceton te verwijderen, althans als de gel goed is uitgehard met de juiste lamp. Als de lamp niet bij het product past – wat vaak gebeurt – harden de gels niet goed uit op de nagelplaat en zijn ze heel moeilijk te verwijderen.
‘Ze moeten dan worden afgeschuurd en afgebikt,’ zegt ze. Dit veroorzaakt natuurlijk nog meer schade aan de nagels.
Niet goed uitharden leidt ook tot overmatig uitdrogen van de nagelplaat, splijten, allergische reacties, gevoeligheid, zachte nagels, en zelfs loskomen van de nagel.
Dat is niet alleen pijnlijk en ontsierend, kan ook de weg vrijmaken voor infecties. Dermatoloog Humeniuk maakt een vergelijking met een gebarsten tegel in de badkamer: ‘Als er ruimte zit tussen de nagelplaat en het nagelbed, kan daar vocht in komen, en kunnen er bacteriën en gisten in groeien.’
Enkele van de meest voorkomende bacteriële infecties door niet goed uitgeharde gels worden veroorzaakt door Pseudomonas. Die is te herkennen aan een blauwgroene verkleuring die na het verwijderen van de lak duidelijk zichtbaar is onder de nagel. Helaas zien veel vrouwen hun eigen nagels maar zelden, omdat ze om de paar weken nieuwe gel laten aanbrengen. En als ze al een glimp van iets ongewoons opvangen, of als er sprake is van gevoeligheid, barsten of loskomen, is de verleiding groot om alles snel te bedekken en te negeren.
Dat is volgens Adigun ongeveer het slechtste wat je kunt doen. Als er iets niet goed is met de nagels, gebruik dan geen nagellak. Het kan wel een halfjaar duren voordat een geëtste nagelplaat (die u al na één gelmanicure kunt hebben) weer hersteld is. Als u een infectie hebt, laat de huisarts of een dermatoloog daarnaar kijken.
De beste vuistregel? Wees terughoudend met gelnagellak en andere soorten nagellak. ‘Ik zeg altijd tegen mijn patiënten dat ze hun nagels moeten laten rehydrateren en herstellen, en na het verwijderen van gelnagellak nooit direct weer nieuwe moeten aanbrengen,’ zegt Adigun.

Bronnen
www.youveeshield.com
www.dermatologyandlasercenterofchapelhill.com
www.humeniukdermatology.com

Literatuur
1 J Toxicol Environ Health B Crit Rev, 2009; 12: 225-49
2 BMC Emerg Med, 2015; 15: 19
3 Rev Environ Contam Toxicol, 2010; 203: 105-18
4 Sci Rep, 2016; 6: 21827
5 Food Chem Toxicol, 1988; 26: 717-23
6 www.isditproductveilig.nl/cosmetica
7 www.ewg.org/research/nailed/nail-polish-chemical-doubles-furniture-fire-retardant
8 Nature, 2010; 463: 191-6
9 Photochem Photobiol Sci, 2012; 11: 207-15
10 J Am Acad Dermatol, 2013; 69: 1069-70
11 J Cosmet Dermatol, 2012; 11: 27-9
12 Burns, 2007; 33: 932-4
13 Am J Nephrol, 2002; 22: 560-5

[kader:] Tips voor een veiliger gelmanicure
Herhaaldelijk chemische stoffen op nagels aanbrengen is nooit veilig, maar er zijn enkele voorzorgsmaatregelen die u kunt nemen om de risico’s te verkleinen.
Gebruik een uv-scherm. Chris Adigun, dermatoloog en nagelspecialist, benadrukt dat het scherm lang genoeg moet zijn om de polsen te bedekken. Zij ontraadt het gebruik van gewone handschoenen (met afgesneden vingertoppen), zelfs niet die met een UPF-beschermingsfactor (UPF: ultraviolet protection factor). ‘Niet alle handschoenen hebben een UPF-beschermingsfactor,’ zegt zij. ‘Veel in China gemaakte handschoenen hebben zelfs geen certificaat, hoewel ze wel een UPF-beschermingsfactor claimen.’
Draag geen contactlenzen wanneer u naar een salon gaat. Zachte contactlenzen absorberen dampen uit de lucht en kunnen zelfs krassen maken op het oppervlak van uw oog. Was na een nagelbehandeling uw handen voordat u het gebied rond uw ogen aanraakt.
Laat uw nagelstylist(e) niet boren of een hogesnelheidsvijl gebruiken om oude gelnagellak te verwijderen. Het wegboren, bikken of schuren van oude gelnagellak kan uw nagels beschadigen en poreuzer en brosser maken.
Als schuren toch nodig is, bedek uw mond en neus dan zo goed mogelijk om te voorkomen dat u het fijne stof dat bij het schuren vrijkomt, inademt.
Controleer of de lamp die de salon gebruikt om uw nagels uit te harden, straling afgeeft met de juiste golflengte voor uw gelproduct. Elk gelmerk vermeldt het type en de golflengte van de straling die moet worden gebruikt.
Kies een salon met een goede ventilatie.
Neem geen kinderen mee naar een nagelsalon: zij zijn extra gevoelig voor de giftige effecten van de dampen.
Eet en drink nooit in een nagelsalon. Vloeistoffen en voedsel kunnen giftige stoffen direct uit de lucht opnemen.
Rook niet. Vonken maken is nooit verstandig als je omgeven bent door giftige dampen.

[kader:] Een recept voor gezonde nagels
Wilt u gezonde nagels die er natuurlijk uitzien? Collageen uit botten en keratine in nagels zijn beide structurele eiwitten, en gezonde nagels wijzen op gezonde botten. Zoals veel dingen in het leven is de beste basis voor gezonde nagels (en botten) een gezond dieet met een hoge mate van hydratatie.

DIEET VOOR GEZONDE NAGELS
Eiwitten, zoals in biologisch mager vlees en kip
Voedsel dat rijk is aan vitamine B12, omega 3-vetzuren en zink, zoals zalm, ansjovis, haring, makreel en oesters
Noten, eieren en bonen bevatten veel biotine en vitamine E; eieren bevatten ook veel vitamine D
Lijnzaad bevat de meeste micronutriënten die nodig zijn voor gezonde nagels, plus omega 3-vetten
Haver is een uitstekende bron van micronutriënten zoals koper, zink, mangaan, silica en vitaminen van het B-complex
Donkergroene bladgroenten zoals spinazie, kool, snijbiet, paardenbloem, groene bonen en broccoli bevatten veel calcium en magnesium, die essentieel zijn voor gezonde botten en nagels
Zaden, bananen, avocado’s en chocola zijn uitstekende bronnen van magnesium
Groene thee zit vol met antioxidanten die goed zijn voor sterke nagels
Veel bronwater, en geen dranken waarvan u uitdroogt, zoals koffie en alcohol.

[kader:] Nagelherstellers in uw keukenkastje
Nagelinfecties of droge nagels behandelen
Theeboomolie en onbehandelde kokosolie bestrijden bacteriën en schimmels, en helpen bij de behandeling van nagelinfecties. Voeg theeboomolie toe aan een van de hieronder vermelde oliën, want die brengen ook vocht in en versterken de nagels.
Week uw vingertoppen in warme olijfolie, kokosolie, lijnolie of vitamine E-olie en masseer uw nagels ongeveer 15 minuten, voordat u naar bed gaat. Spoel uw nagels niet af met warm water, maar draag katoenen handschoenen in bed en laat de olie de hele nacht verder intrekken.
Meng onbewerkte appelciderazijn met een gelijke hoeveelheid warm water voor een gezond nagelbad met veel essentiële micronutriënten; dit kan ook helpen om schimmelinfecties te behandelen en te voorkomen.

Nagellak reinigen of verwijderen
Baksoda is een uitstekende nagelreiniger: scrub voorzichtig met een natte tandenborstel op en onder de nagels.
Citroensap en witte azijn werken samen als nagellakremover. Neem van elk één eetlepel en week uw nagels gedurende 5-10 minuten in dit mengsel. Doop er dan een wattenbol in en verwijder voorzichtig de nagellak.

Nagels lakken zonder zorgen
Gebruik natuurlijke, niet-giftige nagellak. Er is tegenwoordig veel keus in niet-giftige nagellak. Onze favorieten zijn de lakken met de minste hoeveelheid chemicaliën. Deze nagellak blijft niet zo lang zitten als gelnagellak.
Gelnagellak die uithardt zonder uv-licht. Er zijn enkele van deze gels op de markt (maar het blijft nodig om het etiket goed te lezen vanwege mogelijke gifstoffen). Testen hebben aangetoond dat deze nagellak vier of vijf dagen blijft zitten.
Probeer voor kinderen een kindernagellak. Er bestaat niet-giftige, hypoallergene nagellak speciaal voor kinderen. Vraag ernaar in de winkel. Laat kinderen niet met nagellak spelen die giftig voor ze is.
Lees het etiket. Zelfs als er staat ‘zuiver natuurlijk’, betekent dat niet altijd wat u denkt; het uiterst giftige cyanide is tenslotte ook een ‘zuiver natuurlijke’ koolstofverbinding. Pas op voor ingrediënten zoals TPHP, tolueen, formaldehyde en dibutylftalaat (DBP).