Spoorelementen zijn mineralen die ons lichaam maar in kleine hoeveelheden nodig heeft. Desondanks zijn spoorelementen belangrijk voor de gezondheid. Ze zijn betrokken bij veel verschillende lichaamsprocessen. We krijgen ze binnen via onze voeding, soms aangevuld met voedingssupplementen. Welke spoorelementen kennen we?

En wat zijn de verschillende gezondheidseffecten? Spoorelementen kunnen worden onderverdeeld in essentiële en niet-essentiële spoorelementen. Essentiële spoorelementen worden zo genoemd, omdat deze onmisbaar zijn voor je lichaam. Voorbeelden hiervan zijn selenium, zink, ijzer, chroom, jodium, koper, mangaan en molybdeen. Niet-essentiële spoorelementen, zoals borium en silicium, heeft je lichaam niet per se nodig om gezond te blijven. Overige mineralen, zoals calcium, chloor, fosfor, kalium, magnesium en natrium, heb je dagelijks in veel hogere hoeveelheden nodig dan spoorelementen, namelijk enkele honderden tot enkele duizenden milligrammen. In dit artikel gaan we verder in op de gezondheidseffecten van de essentiële spoorelementen.

Selenium

Selenium, ook wel seleen genoemd, kent een aantal belangrijke gezondheidseffecten. Het werkt als antioxidant en is betrokken bij de productie van schildklierhormonen. Daarnaast ondersteunt selenium het immuunsysteem en is het goed voor nagels en het haar. Bij mannen draagt selenium bij aan een normale kwaliteit van sperma. De Nederlandse bodem staat erom bekend arm te zijn aan selenium. Selenium wordt vaak toegevoegd aan een multivitamine, een antioxidantenpreparaat of een preparaat voor de mannelijke vruchtbaarheid. Selenium wordt ook verkocht als enkelvoudig preparaat of in combinatie met zink. De veilige inname van selenium uit voeding en supplementen is 300 microgram per dag voor volwassenen. Bij een inname daarboven kunnen nagels en haren broos worden. Dagelijks heb je als volwassene 70 microgram selenium nodig.

Zink

Zink is goed voor je immuunsysteem en draagt bij aan het behoud van sterke botten en het gezichtsvermogen. Het heeft ook invloed op de conditie van je huid, haar en nagels. Verder helpt het bij de aanmaak van cellen en weefselen en speelt het een rol bij de eiwitsynthese, zoals DNA. Zink komt vaak voor in voedingssupplementen, in een enkelvoudig preparaat en ook vaak in een multivitamine. De veilige inname van zink uit voeding en supplementen is 25 milligram per dag voor volwassenen. Dagelijks heb je als vrouw 7 milligram en als man 9 milligram nodig.

IJzer

IJzer heeft verschillende belangrijke functies in ons lichaam. Het speelt een rol bij de vorming van hemoglobine, wat onderdeel is van rode bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof door ons lichaam. IJzer is los verkrijgbaar als voedingssupplement in de vorm van tabletten en is ook vaak toegevoegd aan een multivitamine. Een aanvulling kan nuttig zijn voor kinderen, (zwangere) vrouwen, vegetariërs en veganisten. De veilige inname van ijzer uit voeding en voedingssupplementen is 25 milligram per dag. Volwassen mannen hebben 11 milligram per dag nodig en volwassen vrouwen 16 milligram.

Chroom

Chroom, ook wel chromium genoemd, speelt een rol bij de werking van het hormoon insuline en daardoor bij het reguleren van het bloedsuikergehalte. Chroom zit vaak in een multivitamine, maar wordt ook los verkocht voor een bijdrage aan het normaal houden van de bloedsuikerspiegel. Daarnaast kan een aanvulling met chroom voor sporters nuttig zijn, omdat chroom een rol heeft in de omzetting van koolhydraten en vetten in energie. Bij gebruik van doseringen boven de 200 microgram is alertheid geboden wanneer je zwanger bent, borstvoeding geeft, ziek bent (bijvoorbeeld diabetes hebt) of medicijnen gebruikt. Dagelijks heb je als volwassene 40 microgram nodig.

Jodium

Jodium is betrokken bij de groei en de ontwikkeling van het zenuwstelsel. Ook voor onze stofwisseling is het van belang om jodium via de voeding binnen te krijgen. Dit is essentieel voor de productie van schildklierhormonen. Bij gelijktijdig gebruik van supplementen met jodium en medicijnen voor de schildklier, wordt geadviseerd om te overleggen met een arts. In Nederland zit er van nature niet veel jodium in voeding. Jodium wordt daarom toegevoegd aan keukenzout (Jozo), brood(vervangers) en sommige vleeswaren. In supplementen komt dit mineraal vaak uit de algensoort kelp. Dit is een natuurlijke bron van jodium. Bedrijven worden door de overheid geadviseerd om aan voedingssupplementen niet meer dan 150 microgram jodium per dagdosering toe te voegen. Dat is ook de hoeveelheid die je per dag nodig hebt.

Koper

Koper is betrokken bij meerdere lichaamsfuncties. Zo speelt het een belangrijke rol bij het zuurstoftransport in het lichaam. Het zorgt ervoor dat ijzer wordt vastgelegd in hemoglobine, die zuurstof in het bloed bindt. Dit is belangrijk voor alle lichaamsfuncties. Koper is ook betrokken bij de vorming van bindweefsel en de pigmentatie van huid en haar. Daarom vind je het vaak terug in een complex voor huid, haar en nagels. De veilige inname van koper uit voeding en supplementen is 5 milligram per dag voor volwassenen. Per dag heb je ongeveer 1 milligram koper nodig.

Mangaan

Mangaan speelt een rol bij de vorming en werking van vele enzymen. Daarnaast draagt het bij aan de vorming van bot- en bindweefsel en bevordert het de energiestofwisseling. In voedingssupplementen komt mangaan vaak voor in een multivitamine. Suppletie met alleen mangaan komt weinig voor. Een langdurig hoge blootstelling aan mangaan kan het zenuwstelsel beschadigen, bijvoorbeeld bij mensen die door een bepaald beroep mangaanstof en -dampen inademen. Een teveel uit voeding en suppletie komt zelden voor. Je hebt als volwassene 3 milligram mangaan per dag nodig.

Molybdeen

Molybdeen is een mineraal dat in veel voedingsmiddelen voorkomt. Het is een relatief onbekend mineraal, maar wel essentieel voor het menselijk lichaam. Molybdeen draagt bij aan een normaal zwavelaminozuurmetabolisme. Daarnaast is het een onderdeel van enzymen, waaronder de enzymen die betrokken zijn bij de opbouw en afbraak van eiwitten. Een tekort aan molybdeen komt zelden voor. De veilige inname voor molybdeen is 600 microgram per dag voor volwassenen en je hebt 65 microgram per dag nodig.