Wordt deze bacterie onze redding, als onze voedingsbronnen te klein worden voor de miljarden mensen op aarde?

Arthrospira platensis is de officiële naam van een blauwgroene cyanobacterie: ook wel blauwalg of blauwwier. Deze laatste twee namen zijn correct, maar misleidend omdat de cyanobacteriën noch tot de algen noch tot de wieren behoren. Wij kennen de A. platensis het best onder de naam spirulina. Al eeuwen dient ze als voedsel, maar de Franse algenexpert dr. Dangeard beschreef haar voor het eerst, in 1940. Hij bestudeerde een exemplaar uit Frans Equatoriaal Afrika (in de buurt van het huidige Tsjaad), waar men de bacterie kent onder de naam dihe. Die werd daar gewonnen uit algenmatten (velden) die in meertjes dreven. Vervolgens werden ze gedroogd en in stukjes gebroken ter grootte van een biscuitje en op de lokale markten verkocht1,2.
De Spaanse veroveraars stuitten op een soortgelijke blauwalg – A.maximus – die geoogst werd in het Texcocomeer door de Azteken uit Tenochtitlan, een stad die door de Spanjaarden met de grond gelijk werd gemaakt. Zij visten de blauwgroene drab op met visnetten en verwerkten die in hun brood. De lokale naam daarvoor was tecuitlatl, wat zoiets als ‘steendrek’ betekent.
Deze twee voorbeelden lijken de enige gedocumenteerde waarnemingen sinds mensenheugenis van het gebruik van microbiologische biomassa voor menselijke consumptie.

Voedingswaarde
Spirulina ontleent haar energie aan het zonlicht en gebruikt kooldioxide (koolzuurgas) als koolstofbron2. Haar mineralen haalt zij uit anorganische bronnen in haar leefomgeving. Ze drijft rond in ondiepe zoute vijvers en meren, waar de pH alkalisch is bij een hoge alkaline(zout)-concentratie (meestal natriumcarbonaat en -bicarbonaat), tot wel 30g/l. De meeste organismen kunnen daar niet in leven. Deze Arthrospira platensis is een geweldige zuurstofbron en is ook rijk aan een lichtverteerbaar eiwit en aan fytochemicaliën. Bovendien is het eiwit ‘compleet’: het bevat alle essentiële aminozuren. Met een droge massa van ongeveer 65 procent eiwit is deze blauwalg superieur aan alle andere bronnen van plantaardig eiwit en heeft bijna de voedingswaarde van vlees.

Zuinig
De economische en milieuvoordelen van het kweken van spirulina blijken duidelijk bij vergelijking met primaire agrarische gewassen. Deze cyanobacteriën leveren een hoog rendement op bij minimale groeivereisten. Voor elke kilogram eiwit uit rundvlees is dertig maal zo veel water nodig als voor eenzelfde hoeveelheid uit A. platensis en voor maïs, sojabonen of eieren ruwweg acht keer zo veel3.
De hoeveelheid water is niet de enige maatstaf. Voor rundvlees is schoon water nodig, terwijl A. platensis kan worden gekweekt in ongezuiverd of brak water. Ook het verschil in vereiste ruimte is groot. De productie van rundvlees neemt honderd keer meer ruimte in beslag dan het kweken van eenzelfde hoeveelheid eiwit uit spirulina, en van maïs of sojabonen meer dan tienmaal zo veel. Daar komt nog bij dat A. platensis op onvruchtbaar land kan groeien, terwijl de productie van ander landbouwgewas meer eisen stelt. Een ander voordeel is nog dat ze gemakkelijk kan worden geoogst, gezeefd en gewassen. Het nadeel van traditionele landbouwgewassen is dat ze de bodem uitputten en het milieu vervuilen door het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Bij de productie van spirulina spelen deze problemen niet. En bovendien levert ze ook nog belangrijke fytochemicaliën.

Geneeskracht
Pas sinds kort staan deze algen in de belangstelling van de medische wetenschap. Uit onderzoek blijkt dat de Arthrospira platensis werkzaam is tegen virussen en bacteriën en tegen kanker en ontstekingen4. Ze heeft een gunstige werking bij te hoog cholesterol, diabetes en ziekte van de hartkransslagaderen, en bevordert gewichtsverlies en wondgenezing. In een onderzoek van 16 weken in Bangladesh – waar het water veel arseen bevat – bleek dat een dosis van twee maal per dag 250 mg spirulina (plus 2 mg zink) de symptomen van een chronische arseenvergiftiging aanzienlijk verbeterde vergeleken met een placebo5.

Toekomst
Naarmate zij zich verder in spirulina verdiepen, ontdekken wetenschappers steeds meer het belang van deze blauwgroene bacterie, die als voedsel en voedingssupplement kan dienen. Mogelijk is dit oeroude micro-organisme een geneesmiddel voor onze moderne ziektenen kan het bijdragen aan het voeden van een hongerige wereld, waarin akkerland en schoon water steeds zeldzamer worden.

Harald Gaier
Harald Gaier is erkend Brits natuurgeneeskundige, osteopaat, homeopaat en kruidengeneeskundige. (Meer informatie: www.drgaier.com.)

1Microbiol Rev, 1983; 47: 551-578
2Perry J et al. Microbial Life. Sutherland, MA: Sinauer Associates, Inc., 2002: 768
3Moorhead K, Morgan H. Spirulina: Nature’s Superfood. San Juan, PR: Nutrix Inc., 1995
4Curr Pharm Biotechnol, 2005; 6: 373-379
5Clin toxicol (Phila), 2006; 44: 135-141