Gezonder in een groep
Lid zijn van sociale groepen is een van de beste medicijnen die de natuur ons te bieden heeft..

De gangbare opvatting wil dat het slecht voor u is als u deel uitmaakt van veel sociale netwerken. Dit zou het leven gecompliceerder maken, wat onnodige stress oplevert. Maar een aantal sociaal psychologen van de Britse University of Exeter toont juist het tegendeel aan: lid zijn van allerlei sociale groepen is een van de beste natuurlijke remedies.

Dit baanbrekende onderzoek bewijst dat de grootste voorspeller van gezondheid, meer nog dan voeding en beweging, het aantal sociale groepen is waartoe men behoort. En vooral als de banden binnen die groep hecht zijn. Wie een geïsoleerd bestaan leidt, heeft na een beroerte tweemaal zoveel kans om binnen vijf jaar een nieuwe te krijgen, zo bleek uit recent onderzoek van de universiteit van Columbia bij 655 patiënten.

Eenzaamheid is een grotere risicofactor dan ziekte van de kransslagader of gebrek aan beweging, vergelijkbaar met roken, hoge bloeddruk of zwaarlijvigheid1. ‘Als vuistregel geldt dat wie zich aansluit bij een sociale groep, het risico op overlijden in het jaar daarop halveert’, aldus de Harvard politicoloog Robert D. Putnam in zijn boek Bowling Alone2.

Het klinkt ironisch dat het oplopen van een infectie dus minder te maken heeft met ziektekiemen dan met uw sociale leven. Sociaal isolement maakt gevoeliger voor kleine en grote infecties. Psychologen van de Carnegie Mellon University in Pittsburgh (Pennsylvania) ontdekten dat degenen met de meest talrijke en uiteenlopende sociale rollen de hoogste weerstand tegen een gewone verkoudheid hadden. Wie de minste sociale contacten had werd tweemaal zo vaak verkouden3.

De stress van eenzaamheid
Sociale steun, of juist het gebrek daaraan, heeft zelfs invloed op de ontwikkeling van kanker. Dit stelden wetenschappers uit Chicago vast bij identieke babymuizen met genetische aanleg voor borstkanker. Zij verdeelden ze in twee groepen. De ene groep groeide op in gezelschap van andere muizen, de andere muizen zaten apart. Na verloop van tijd bleken de geïsoleerde muizen veel grotere tumoren te ontwikkelen. In het borstkankerweefsel van de geïsoleerde muizen had zich gaandeweg een veranderd niveau van genetische expressie ontwikkeld in de genen van de metabole route, waardoor borstkankergroei werd bevorderd4. De omgeving had de manier waarop hun genen werden ‘ingeschakeld’ veranderd. Ook hadden ze stoornissen in de hormonale respons en vertoonden ze gedrag dat op chronische stress duidt.

De interactie met de sociale omgeving kan de expressie van genen (het in- of uitschakelen daarvan) in allerlei lichaamsweefsels veranderen. Tot deze conclusie komt een van de onderzoekers, universitair hoofddocent geneeskunde Suzanne Conzen van de Universiteit van Chicago. Deze conclusie hoeft niet voor mensen op te gaan, maar meerdere onderzoeken bewijzen dat ons lichaam op dezelfde manier op afzondering reageert. De natural killer (NK)-cellen, de eerste verdedigingslinie van ons immuunsysteem tegen kanker en virussen, zijn uiterst gevoelig voor stress, vooral sociale stress5.6. Bij relatieproblemen of echtscheiding is meteen een sterke terugval in aantal en activiteit van NK-cellen te zien7. Zelfs bij ruzie of kleine conflicten tussen mensen is dit al het geval8. Maar ook blijkt uit talloze klinische studies dat sociaal contact en een sterk sociaal netwerk het effect van stress teniet kunnen doen, het aantal NK-cellen kunnen verhogen en de activiteit daarvan bevorderen9,10,11.

Sociale stress kan ook leiden tot disregulatie van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras, een van de belangrijkste afweermechanismen van het lichaam tegen ziekte. Het team van psycholoog David Spiegel vond een verband tussen echtelijke ruzie en een negatief effect op het cortisolritme van het lichaam. Inmiddels wordt dit als een risicofactor beschouwd voor het overlijden aan borstkanker12.

Bewijs bij dieren
Veel onderzoek tot dusver werd bij dieren verricht en is dus niet automatisch van toepassing op mensen. Maar hoe dan ook luidt de conclusie dat sociale steun de lichamelijke respons op stress drastisch verandert. In een van de dierstudies zag men bij eekhoorns een verhoogd bloedcortisolgehalte als ze alleen zaten. Dat verminderde met 50 procent als ze met z’n tweeën waren en in gezelschap van vijf andere eekhoorns ging dat met 100 procent omlaag13.

En voor mensen en eekhoorns geldt: hoe socialer we zijn, des te vrolijker en gezonder we zullen worden!

Lynne McTaggart

1Neurology, 2005; 64: 1888-1892

2Putman RD. Bowling Alone. New York, NY: Simon and Schuster, 2002

3JAMA, 1997; 277: 1940-1944

4Cancer Prev Res [Phila Pa], 2009; 2: 850-861

5Neuropsychology, 1993; 28: 87-90

6Psychosom Med, 1998; 60: 290-296

7Psychosom Med, 1987; 49: 13-34

8Psychosom Med, 1993; 55: 395-409

9Psychosom Med, 1995; 57: 23-31

10Psychosom Med, 1996; 58: 264-272

11Br J Med Psychol, 1988; 61: 77-85

12J Natl Cancer Inst, 2000; 92: 994-1000

13Levine S et al. Psychoneuroendocrinology of stress: A psychobiological perspective, in Brush FR, Levine S, eds. Psychoendocrinology. New York, NY: Academic Press, 1989