Natuurkundige Guy Hudson verdiept zich in elektromagnetische vervuiling en geeft negen tips voor een veilige omgang met de mobiele telefoon.

Al sinds de jaren dertig van de vorige eeuw onderzoeken wetenschappers hoe mensen reageren op elektromagnetische golven1, en publiceren zij artikelen over de impact van straling op de gezondheid.2 De resultaten van al die onderzoeken roepen de vraag op of het wel slim is om een zender tegen je hoofd te houden die gepulste microgolven uitzendt – want dat doe je als je mobiel belt.
Het bewijs dat draadloos telefoongebruik samenhangt met gezondheidsproblemen neemt toe3, hoewel het moeilijk is om een direct verband aan te tonen met bijvoorbeeld kanker. Dat komt doordat kanker zich vaak pas ontwikkelt jaren nadat de eerste blootstelling aan straling heeft plaatsgevonden. Andere gezondheidsproblemen bij mobiel telefoongebruik kunnen zich echter veel sneller aandienen. Vruchtbaarheidsproblemen kunnen bijvoorbeeld ontstaan binnen een tijdsbestek van een paar dagen of zelfs uren. De vruchtbaarheid van mannen blijkt sterk te dalen na kortstondige blootstelling aan de signalen van een mobiele telefoon.4 Wat nog erger is: telefoonstraling blijkt ook het menselijke DNA te beschadigen.5

Steeds meer mensen melden ziekteverschijnselen – die soms zeer ernstig zijn – tijdens en na het gebruik van een mobieltje.6 Naar schatting is drie procent van de mensen in onze huidige samenleving overgevoelig voor elektromagnetische velden. In Nederland zijn dat zo’n half miljoen mensen.7 In een telefonische enquête in Zwitserland onder ruim tweeduizend mensen van veertien jaar en ouder, noemde zelfs vijf procent van de ondervraagden zich elektrohypersensitief. Ze hadden klachten zoals slapeloosheid, concentratieproblemen, duizeligheid, misselijkheid en hoofdpijn.8
Als het echt waar is dat je kans loopt op vruchtbaarheidsproblemen, kanker of overgevoeligheid voor elektromagnetische golven, dan moeten we extra alert zijn bij kinderen en ongeboren baby’s. Die zijn kwetsbaarder omdat hun hersenen nog niet zijn volgroeid, en daarom moeten we ze uit de buurt houden van dergelijke apparatuur.9 Sommige overheden − waaronder die van Oostenrijk, Rusland, Israël, Canada, Frankrijk en Spanje − hebben om die reden al actie ondernomen of maken plannen om hun mobiel bellende burgers te beschermen.10
In België geldt sinds maart een verbod op mobiele telefoons die speciaal zijn ontworpen voor kinderen tot zeven jaar. Ook reclame voor mobieltjes gericht op kinderen tot veertien jaar is verboden.11 Bovendien zijn Belgische verkopers van mobiele telefoons sinds kort verplicht om van alle telefoonmodellen de SAR-waarde te vermelden. SAR staat voor Specific Absorption Rate, de hoeveelheid energie die het lichaam per seconde per kilogram lichaamsgewicht opneemt. Ook moeten ze mensen adviseren om met een ‘oortje’ te bellen (luidsprekertje dat u in uw oorschelp draagt). Het Nederlandse Kennisplatform EMV (zie kader) heeft op zijn website een lijst met mobieltjes met een lage SAR-waarde.12
Het goede nieuws is dat u van alles kunt doen om uw blootstelling aan elektromagnetische straling vele duizenden malen te verkleinen. U hoeft slechts kleine veranderingen aan te brengen in de manier waarop u belt. Negen tips.

1. Gebruik om te beginnen geen ouderwetse mobiele telefoons waaruit aan de bovenkant een korte antenne steekt. Zo’n antenne raakt namelijk altijd uw schedelhuid. Moderne telefoons hebben vaak een antenne tot halverwege de binnenkant van de telefoon, waardoor er een kleine afstand is tussen uw lichaam en de antenne.

2 De kracht van het telefoonsignaal neemt sterk af naarmate de afstand tot het apparaat groter wordt. De nieuwere telefoons zenden bovendien minder krachtige stralen uit en hebben dus een lagere SAR-waarde. Als u de kleine lettertjes van de veiligheidsvoorschriften goed leest, zult u ontdekken dat u uw mobieltje eigenlijk alleen mag gebruiken als u hem op minimaal vijftien millimeter afstand van uw huid houdt.13 Houd de telefoon dus een klein eindje bij uw oor vandaan.

3 Elke paar minuten maakt een mobiele telefoon contact met een zendmast om te bevestigen dat er via die mast gebeld of ge-sms’t kan worden. Dit gaat de hele tijd door, zelfs als een telefoon op stand-by staat – dus wel aanstaat, maar niet wordt gebruikt. Zet uw telefoon daarom zoveel mogelijk uit.

4 Als u alle risico’s wilt vermijden en uw blootstelling aan straling zo klein mogelijk wilt houden, moet u geen mobiele telefoon gebruiken. Maar dat is misschien onmogelijk vanwege uw werk, (klein)kinderen en andere dagelijkse verplichtingen. Als u echt een mobiel nodig hebt, schakel hem dan zoveel mogelijk door naar uw vaste lijn, thuis of op uw werk. U kunt dan via uw vaste telefoon de voicemailberichten van uw mobiele nummer beluisteren. Laat mensen weten dat uw mobiele telefoon niet altijd aanstaat, maar dat u hen terugbelt.

5 Houd een mobiele telefoon nooit tegen uw hoofd. Gebruik liever een stralingsarme koptelefoon zoals een air tube-headset, of zet de telefoon op de speakerstand. Dat laatste heeft als nadeel dat u minder privacy hebt en last kunt hebben van achtergrondgeluiden. Bij een handsfree air tube-headset bevindt zowel het microfoontje als de luidspreker zich op uw borst. Vanaf deze luidspreker wordt het geluid via een luchtslangetje (de air tube) naar uw oor geleid, wat de hoeveelheid straling op uw hoofd vermindert.

6 Gebruik uw mobiel op plaatsen waar u optimaal bereik hebt, dus liever niet in een auto, trein of vliegtuig. De telefoon moet daar meer moeite doen om de verbinding in stand te houden en daardoor wordt het signaal tot duizend keer versterkt. Daarnaast krijgt u een dubbele dosis straling omdat de elektromagnetische straling weerkaatst op de metalen wanden van het voertuig. Dit probleem kunt u verhelpen door een carkit met een externe antenne te gebruiken, dus een antenne op het dak van uw auto.

7 Als u sms’t, houd de telefoon dan bij uw lichaam vandaan en zet hem weer uit zodra u klaar bent. Als u een betaald Skype-account hebt, kunt u uw sms-berichten beter via Skype op uw computer versturen. Het is bovendien gemakkelijker typen met een gewoon toetsenbord. Als u handig bent met smartphones, kunt u een app downloaden om uw sms-berichten naar uw e-mailadres door te sturen.

8 De meeste huishoudens gebruiken tegenwoordig DECT-toestellen: draadloze telefoons met digitaal versterkte signalen. De basis- of oplaadstations daarvan zenden 24 uur per dag honderd keer per seconde een signaal uit. DECT-telefoons zijn vaak de ergste vervuilers in huis als het gaat om elektrosmog (elektromagnetische vervuiling). Daarom is het beter om een ouderwetse snoertelefoon te gebruiken of, als u echt niet zonder kunt, uw DECT-toestel te vervangen door een Eco-DECT.14 Dit type zendt alleen signalen uit als hij wordt gebruikt, en past de sterkte van het signaal aan de behoefte aan.

9 Gebruik bij voorkeur gewone snoertelefoons, want deze zenden zeer weinig straling uit. Elektrogevoelige mensen kunnen het beste een actieve dsl-splitter tussen hun telefoonsnoer en de contactdoos monteren om eventuele internetsignalen uit de telefoonlijn te filteren. Zelfs als u geen breedbandinternet hebt, zijn er toch vaak breedbandsignalen aanwezig. Vaak wordt een passieve filter gratis met de internetaansluiting meegeleverd, maar een actieve filter werkt beter.

Het Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid geeft antwoord op vragen en zorgen over gezondheidseffecten van elektromagnetische velden. Dit is een samenwerkingsverband tussen RIVM, TNO, KEMA, de GGD’en, het Agentschap Telecom en ZonMw. Meer informatie vindt u op www.kennisplatform.nl.

Bronnen:

1 Bevington, M. Electromagnetic Sensitivity and Electromagnetic Hypersensitivity: A Summary. Capability Books, 2013; p. 54
2 Radar Overview, online op www.powerwatch.org.uk/rf/radar.asp
3 http://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2011/pdfs/pr208_E.pdf
4 Fertil Steril, 2008; 89: 124-8
5 http://www.kurzweilai.net/new-studies-reveal-evidence-that-cell-phone-radiation-damages-dna-brain-and-sperm
6 Iran J Med Sci, 2011; 36: 96–103; BMC Public Health, 2011; 11: 66
7 Stichting Elektrohypersensitiviteit: www.stichtingehs.nl
8 Soz Praventivmed, 2006; 51: 202-9
9 http://www.emfwise.com/children.php; BioInitiative 2012, online at www.bioinitiative.
org/media/press-releases/; Bioinitiative 2012; ‘Evidence that children are more vulnerable’, p. 8, online op http://www.slt.co/Downloads/News/1058/BioInitiativeReport2012-7.5%20Megs.pdf
10 www.emfwise.com/awareness.php
11 http://www.kennisplatform.nl/Files/Eerste Indrukken/20130307 België – Bewuster omgaan mobiel bellen en kinderen.pdf
12 http://www.stralingswijzer.nl/vergelijk-telefoons-met-de-laagste-straling
13 http://www.kennisplatform.nl/Onderwerpen/Mobieletelefoonsenzendmasten/
omgaan-met-mobiele-telefoon.aspx
14 http://www.stralingsvrijwonen.nl/stralingsarme_dect_telefoons.html