Ritalin of omega 3 voor ADHD?

Werkt visolie beter bij de behandeling van ADHD dan het krachtige stimulerende middel Ritalin? Medisch Dossier heeft het voor u uitgezocht.

Door: Joanna Evans

Hoofdpijn, slapeloosheid, misselijkheid, verminderde eetlust, duizeligheid, hartkloppingen, prikkelbaarheid, geestelijke verwarring, angststoornissen, buikpijn, verlies van spontaniteit… Dit zijn slechts enkele van de bijwerkingen van methylfenidaat, beter bekend als Ritalin, de gangbare medicinale behandeling bij ADHD (aandachtstekortstoornis).1
Daarom zullen ouders die op zoek zijn naar een minder gevaarlijke oplossing blij zijn als ze horen dat het gebruik van supplementen met omega 3-vetzuren veelbelovende resultaten oplevert bij de behandeling van de symptomen van ADHD. Deze essentiële vetzuren – die van nature in vis- en lijnzaadolie zitten – blijken te werken tegen verschijnselen als onoplettendheid, hyperactiviteit en impulsiviteit.2

Feiten over vet
Omega 6 vormt samen met omega 3 een groep essentiële vetzuren die we ‘meervoudig onverzadigde langeketenvetzuren’ noemen. Ze heten ‘essentieel’ omdat het lichaam deze vetzuren niet zelf kan aanmaken en we ze via onze voeding moeten binnenkrijgen.
Vis en schaal- en schelpdieren zijn de belangrijkste bronnen van omega 3-vetzuren, met name van eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Deze vetzuren zijn van cruciaal belang voor onze ogen en hersenen. Omega 6-vetzuren, zoals gammalinoleenzuur (GLA), zitten vooral in plantaardige oliën, zoals hennep- en bernagieolie.
Uit onderzoek blijkt steeds weer dat kinderen met ADHD en andere gedragsstoornissen beduidend minder van deze vetzuren in hun lichaam hebben, vooral van de omega 3-vetzuren.3 Dit heeft ertoe geleid dat wetenschappers proberen te achterhalen of supplementen met vetzuren kunnen helpen.

Klinische studies
In een studie met 132 kinderen, uitgevoerd door de afdeling Menselijke Voeding van de CSIRO (de Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization, een vooraanstaand onderzoeksinstituut van de Australische overheid), bleek dat de kinderen die supplementen met meervoudig onverzadigde langeketenvetzuren kregen, daar baat bij hadden. De ouders beoordeelden het aan ADHD gerelateerde gedrag van hun kind. De kinderen die de essentiële vetzuren kregen scoorden ‘opvallend beter’ dan de kinderen die een placebo kregen.
Het supplement dat ze kregen was Eye Q, dat bestaat uit 400 mg visolie en 100 mg teunisbloemolie. Eén capsule bevat 93 mg EPA, 29 mg DHA, 10 mg GLA en 1,8 mg vitamine E.4 Door het gebruik van dit supplement verbeterde in een eerder onderzoek het lezen, de spelling en het gedrag van kinderen met leer- en gedragsproblemen.5
Volgens de Australische onderzoekers was de heilzame werking van Eye Q, die in de studies werd ontdekt, vergelijkbaar met die van methylfenidaat.4-6
In een andere klinische proef werden omega 3-supplementen zelfs rechtstreeks vergeleken met methylfenidaat. De uitkomst was dat supplementen met vetzuren even effectief waren voor het verminderen van ADHD-symptomen als het medicijn, en ze werkten allebei beter dan een placebo.7

Tegenstrijdig wetenschappelijk bewijs
Maar de studieuitkomsten zijn niet eensluidend: soms is de uitkomst van een onderzoek, dat vetzuren geen invloed hebben op ADHD. Toch zijn volgens een recente analyse van tien goed uitgevoerde trials – waar in totaal bijna zevenhonderd kinderen bij betrokken waren – omega 3-supplementen effectief bij de behandeling van ADHD. Vooral supplementen die hoge doses EPA bevatten. Ze zijn echter niet zo effectief als een medicinale behandeling, zeggen de onderzoekers. Maar omdat omega 3 geen bijwerkingen heeft, raden ze omega 3-vetzuren aan als een bruikbaar alternatief voor ouders die hun kinderen liever geen medicijnen geven.8

Gunstige versus schadelijke effecten
Recentelijk heeft een studie door het prestigieuze onderzoeksinstituut Cochrane Collaboration echter de effectiviteit van het oude vertrouwde methylfenidaat – het medicijn dat normaliter wordt voorgeschreven bij ADHD – in twijfel getrokken. In de studie werd namelijk ontdekt dat de kwaliteit van de onderzoeken waaruit bleek dat het medicijn werkt ‘erg zwak’ was, waardoor het lastig was om de resultaten te interpreteren. ‘We kunnen niet met zekerheid zeggen of het gebruik van methylfenidaat het leven van kinderen en tieners met ADHD zal verbeteren,’ was de conclusie van de onderzoekers.9
Bovendien is niet aangetoond dat methylfenidaat na vier weken gebruik nog gunstige effecten heeft.10
Bij het gebruik van een medicijn met zoveel nadelen moet een hoge prijs betaald worden voor de twijfelachtige voordelen. Het gebruik van omega 3 lijkt toch echt een betere optie.

[Literatuur:]
1. J Res Pharm Pract, 2014; 3: 130-136
2. J Dev Behav Pediatr, 2007; 28: 82-91
3. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 2006; 75: 299-308
4. J Dev Behav Pediatr, 2007; 28: 82-91
5. Pediatrics, 2005; 115: 1360-1366
6. CMAJ, 2001; 165: 1475-1488
7. Iran J Psychiatry Behav Sci, 2014; 8: 7-11
8. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2011; 50: 991-1000
9. Cochrane Database Syst Rev, 2015; 11: CD009885
10. CMAJ, 2001; 165: 1475-1488

[kadertekst:] Bang voor visolie?
Langdurige suppletie met vetzuren lijkt veilig. Er zijn slechts kleine bijwerkingen gemeld, zoals misselijkheid.1 Desondanks zijn er twee onderzoeken die erop wijzen dat langdurige inname van torenhoge doses vetzuren oxidatieve schade aan rode bloedcellen kan veroorzaken. Het is bekend dat dit een rol speelt bij veelvoorkomende aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, beroerten en kanker.2
Deze mogelijke schadelijke effecten werden waargenomen bij inname van erg hoge doseringen: in het eerste onderzoek kregen de deelnemers 4100 mg EPA en 3600 mg DHA per dag; in het tweede onderzoek 1680 mg EPA en 720 mg DHA per dag. Dat is aanzienlijk meer dan de hoeveelheden die in de trials met Eye Q werden gebruikt. Zolang u zich aan een verstandige dosering houdt, zou er geen probleem moeten zijn. Probeer twaalf weken lang zes capsules van 500 mg visolie per dag; verlaag de dosering daarna tot slechts twee of drie capsules per dag.
En vergeet niet dat veel supplementen het antioxidant vitamine E bevatten om de mogelijk schadelijke effecten van vrije radicalen bij het gebruik van visolie teniet te doen. Zo bevat Eye Q bijvoorbeeld 1,8 mg vitamine E per capsule. Uit onderzoek blijkt dat 200 mg vitamine E bescherming biedt tegen de risico’s,3 dus misschien is het verstandig om extra vitamine E te gebruiken.
Diabetici moeten bovendien knoflook of pectine aan hun dieet toevoegen. Zo kunnen ze de eventuele invloed op hun bloedsuiker, die door supplementen met visolie kunnen worden veroorzaakt, verminderen.
Als u liever plantaardige bronnen van omega 3 gebruikt, bedenk dan dat dit in de vorm van alfalinoleenzuur (ALA) moet zijn. Dit moet in EPA en DHA worden omgezet voordat ons lichaam het kan gebruiken. Helaas zijn sommige mensen genetisch niet in staat tot die omzetting, terwijl andere misschien de nodige voedingsmiddelen in hun voeding missen die voor de omzetting nodig zijn.

[Literatuur:]
1 J Dev Behav Pediatr, 2007; 28: 82-91
2 Am J Clin Nutr, 1996; 64: 297-304; J Nutr, 1991; 121: 484-491
3 Am J Clin Nutr, 1993; 58: 98-102