Product onder de loep
Genezende magneten
Kunnen magneten echt genezen of is dat hokus pokus?

Magnetische voorwerpen zoals gordels, armbanden, beenomhulsels en inlegzooltjes worden wereldwijd door duizenden mensen gebruikt. Hierachter zit een miljoenenindustrie die beweert dat ze een hele waslijst van klachten verbeteren, met name pijn. Maar werken ze ook?

Wat zegt de wetenschap?

Ondanks hun populariteit is er maar weinig wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van magneten. Vaak worden ze gebruikt tegen de pijn bij chronische aandoeningen van het bewegingsapparaat, maar uit een onderzoek bleek dat ze niet beter werkten dan een placebo.

Daarbij werden 45 patiënten met (bot-/)gewrichtsontsteking (osteoartritis) willekeurig ingedeeld in een van vier behandelgroepen die dezelfde magnetische voorwerpen gebruikten maar dan in verschillende volgorde (een standaard magnetische polsband, een zwak-magnetische en een niet-magnetische (namaak) polsband en een koperen (niet-magnetische) armband). Elk voorwerp werd vier weken lang ten minste acht uur per dag gedragen. Daarna moesten de patiënten een vragenlijst over hun symptomen invullen.

Uit het resultaat bleek geen significant verschil tussen de genoemde behandelingen; dat gold voor stijfheid, lichamelijk functioneren en medicijngebruik. De conclusie was dan ook dat ‘magnetische en koperen armbanden in het algemeen niet helpen tegen pijn, stijfheid en functiebeperking bij osteoartritis’ en dat mogelijke therapeutische effecten hoogstwaarschijnlijk zijn toe te schrijven aan een ‘niet-specifiek placebo-effect’1.

Andere onderzoeken kwamen tot min of meer dezelfde conclusie. In een placebogecontroleerd onderzoek bij 165 patiënten met postoperatieve pijn was het effect van magneten op de hoeveelheid pijn en de behoefte aan morfine gelijk aan die bij patiënten die (namaak) magneettherapie kregen. De groep met de echte magneettherapie gebruikte zelfs 1,5 gram meer morfine dan de placebogroep2.

Magneten bleken ook niet beter te werken dan een placebo bij het carpaletunnelsyndroom en chronische lagerugpijn3,4. Meta-analyse van negen gerandomiseerde placebogecontroleerde proefonderzoeken naar verschillende ziekten met pijn leidde tot de conclusie ‘dat er geen bewijs is voor de effectiviteit van magneten bij pijnbestrijding’5. In een onderzoek bij 194 mannen en vrouwen bleek de pijn bij osteoartritis (OA) van de heup en de knie echter te verminderen door het dragen van een magneetarmband6 en in een verkennend vooronderzoek onder 29 patiënten met OA van de knie bleken magneten ‘een statistisch significant effect’ te hebben ten opzichte van een placebo7. Uit weer andere onderzoeken bleek dat magneten beter werkten dan een placebo bij chronische bekkenpijn en diabetische neuropathie8,9.

Maar sommige wetenschappers betwijfelen deze uitkomsten en wijzen erop dat veel van de zogenaamde ‘gecontroleerde’ testen onbetrouwbaar zijn. De deelnemers merken meestal zelf of zij in de groep met de echte magneten of de namaakmagneten zijn ingedeeld, wat het resultaat kan beïnvloeden. Zoals het verslag van het eerdergenoemde onderzoek in de British Medical Journal memoreerde6 ‘wisten de deelnemers genoeg als de magneet aan hun sleutelbos vastklemde’10.

De auteurs waren zich bewust van dit probleem6 en ook de auteurs van het onderzoek naar magneettherapie bij chronische bekkenpijn gaven toe dat het blinderingseffect was verstoord8.
Het blijft mogelijk dat de elkaar tegensprekende resultaten voortvloeien uit het gebruik van magneten van verschillende sterkte. In de studies waarin geen enkel effect bleek waren meestal zwakkere magneten gebruikt (19-50 mTesla), terwijl bij sterkere magneten (47-180 mTesla) wel degelijk effect werd gezien6. Maar het is duidelijk dat meer onderzoek nodig is om vast te stellen of dit inderdaad de verklaring is.

Tussen de oren

Hoewel veel mensen zweren bij magneten als middel tegen pijn, blijkt uit het meeste onderzoek tot dusver dat ze niet beter werken dan een placebo. Maar we kunnen hier ook op een andere manier naar kijken. Magneten kunnen kennelijk effect hebben, al zit dat maar ‘tussen de oren’. Want ook blijkt uit onderzoek dat de geest een krachtige genezer is en als magneten daarbij kunnen helpen, dan hebben ze toch hun nut bewezen.
Joanna Evans

BRONNEN:
1 Complement Ther Med, 2009; doi: 10.1016/j.ctim2009.07.002
2 Anesth Analg, 2007; 104: 290-294
3 J Fam Pract, 2002; 51: 38-40
4 JAMA, 2000; 283: 1322-1325
5 CMAJ, 2007; 177: 736-742
6 BMJ, 2004; 329: 1450-1454
7 Altern Ther Health Med, 2004; 10: 36-43
8 Am J Obstet Gynecol, 2002; 187: 1581-1587
9 Arch Phys Med Rehabil, 2003; 84: 736-746
10 BMJ, 2006; 332: 4

Statische versus pulserende magnetische velden

Magneten zouden behalve pijn ook een heel scala aan ziekten genezen, maar dat is niet wetenschappelijk bewezen. Hoewel wordt beweerd dat magneten de bloedcirculatie bevorderen is in goed opgezet onderzoek vastgesteld dat dit niet het geval is1. Ander onderzoek toont aan dat magneten niet helpen bij snurken, slaapapneu, oorsuizen, noch dat ze hartslag of bloeddruk verlagen2,3,4.
Maar statische magneten (voor de particuliere consument) moeten niet verward worden met pulserend elektromagnetisch veld therapie (PEMF). Daarbij wordt iemand korte tijd blootgesteld aan veel sterkere elektromagnetische velden. PEMF helpt bij langzaam helende botbreuken en lijkt ook veelbelovend bij aandoeningen zoals gewrichtsontsteking5,6.
BRONNEN:
1 Sci Rev Alt Med, 2002; 6: 9-12
2 Wis Med J, 1997; 96: 35-37
3 Clin Otolaryngol Allied Sci, 1991; 16: 371-372
4 Clin Rehabil, 2002; 16: 669-674
5 Wien Klin Wochenschr, 2002; 114: 678-684
6 Injury, 2008; 38: 419-429