Een bestanddeel van broccoli en kool lijkt een veelbelovend middel tegen kanker te zijn.

Verschillende fabrikanten van supplementen verkopen momenteel een product dat indol-3-carbinol (I3C) heet – een stof die in wetenschappelijke kringen de aandacht heeft getrokken om zijn krachtige werking tegen kanker. Wat is dit precies en wie heeft baat bij?

I3C is een chemische verbinding die in hoge concentraties wordt gevonden in kruisbloemige groenten als broccoli, kool, bloemkool en spruiten. Het eten van veel van deze groenten lijkt bij zowel mens als dier te helpen tegen kanker. Wetenschappers vermoeden dat dit voornamelijk komt door het I3C.

Laboratoriumonderzoek heeft aangetoond dat I3C de ontgiftingsenzymen in ons lichaam stimuleert (de zogeheten fase-I- en fase-II-enzymen). Deze spelen een cruciale rol bij het neutraliseren en uitscheiden van verschillende giftige stoffen. Ook denkt men dat I3C allerlei genen reguleert die van belang zijn voor de besturing van de levenscyclus van de cellen, de celvermeerdering en andere celprocessen, door de invloed op verschillende eiwitten die bij dit proces zijn betrokken 1,2. Dit alles wijst in de richting van een werking tegen kanker.

In studies met menselijke celculturen is inderdaad gebleken dat I3C de groei van borst-, prostaat-, darm- en baarmoederhalskankercellen kan remmen2. Bij muizen belemmerde I3C de groei van door roken veroorzaakte longkanker 3.

De vraag waar het om draait is echter: hoe gedraagt I3C zich in klinisch onderzoek, met andere woorden: als het bij echte levende mensen wordt getest?

Kankervoorstadium keren

Tot dusver is er niet veel klinisch onderzoek gedaan, maar wat er gedaan is, lijkt veelbelovend. Een van de kernactiviteiten van I3C is de gunstige invloed op het metabolisme (omzetting) van oestrogeen – een hormonenfamilie die kanker kan veroorzaken als het lichaam er niet effectief mee kan omgaan. Dat is de reden dat veel wetenschappelijk onderzoek is gericht op een mogelijk positieve rol van I3C bij oestrogeengevoelige kankers, zoals borst- en baarmoederhalskanker.

In een placebogecontroleerd onderzoek met zestig vrouwen die een verhoogd risico op borstkanker zouden hebben, werd door wetenschappers van het Strang Cancer Prevention Center in New York City onderzocht wat het effect was van verschillende doses I3C op de zogenaamde urine-2/16-hydroxy-oestronratio. Dit is een maatstaf voor oestrogeenmetabolisme die met borstkanker in verband wordt gebracht. Idealiter zou deze ratio boven de 2 moeten liggen; is zij lager dan 1, dan is dat een alarmerend teken. De wetenschappers ontdekten dat het innemen van 300 of 400 mg I3C per dag gedurende slechts vier weken al genoeg was om deze ratio significant te laten stijgen, wat op verlaging van het borstkankerrisico lijkt te wijzen 4.

Een ander klein onderzoek liet soortgelijke resultaten zien. Een groep vrouwen vóór de menopauze, met een hoog risico op borstkanker, werd in drie groepen verdeeld. De eerste groep kreeg 400 mg I3C per dag. De tweede kreeg een vezelrijk supplement en de derde een placebo. Na drie maanden bleken de vrouwen die I3C kregen een statistisch significante toename van de urine-2/16 hydroxy-oestronratio te hebben ten opzichte van de twee andere groepen. Slechts drie van de twintig vrouwen die I3C kregen, vertoonden hier geen klinische reactie op. Er werden geen bijwerkingen gemeld 5.

Meer recentelijk bleek in een proefonderzoek met 17 vrouwen (die ook een verhoogd risico op borstkanker zouden hebben) dat 400 mg I3C per dag niet alleen hun 2/16-hydroxy-oestronratio verbeterde, maar dat zij ook significante veranderingen hadden in de activiteit van ten minste twee essentiële ontgiftingsenzymen. De onderzoekers concludeerden dat dit zou kunnen wijzen op een beschermend effect tegen kanker 6.
In andere studies is onderzocht wat het effect van I3C was op afwijkende cellen die als voorbode van kanker worden gezien – een potentieel kankervoorstadium. In een Brits onderzoek in het Queen Elizabeth Hospital in Gateshead werden vrouwen met een ernstig voorstadium van schaamlipkanker (vulvaire intra-epitheliale neoplasie, VIN) – ingedeeld in drie groepen. Zes maanden lang kregen de eerste twee groepen dagelijks 200 respectievelijk 400 mg I3C, de derde groep kreeg een placebo.

Aan het eind van het onderzoek vertoonden beide I3C-groepen een significante verbetering van hun symptomen – zoals jeuk en pijn – en een eveneens significante vermindering van omvang en ernst van de aangedane plek(ken). Maar weggenomen weefsel (biopten) van de plekken die het ergst waren aangedaan, toonde in de onderzoeksperiode geen verbetering van de VIN-gradatie (stadium 1, 2 of 3). Die indeling in gradaties zegt wat over de ernst van de kwaadaardigheid en hoe diep, uitgedrukt in millimeters, het al in de huid is doorgegroeid 7.

Opzienbarender waren de resultaten die werden gezien in een Amerikaans onderzoek van dertig vrouwen met matig-tot-ernstige cervicale intraepitheliale neoplasie (CIN). Dit zijn celveranderingen in de baarmoederhals die blijken samen te hangen met baarmoederhalskanker. Volgens eenzelfde onderzoeksopzet kreeg een groep 200 mg I3C per dag, een andere 400 mg en de derde groep een placebo. Na twaalf weken werd een biopt genomen om te zien of er veranderingen waren. Opvallend genoeg was bij vier van de acht patiënten in de 200-mg-groep en vier van de negen in die van 400 mg de CIN compleet verdwenen. Dat was helaas bij geen van de tien in de placebogroep het geval 8.

I3C is ook getest bij recidiverende respiratoire papillomatose (RRP), een zeldzame ziekte met goedaardige tumoren in de luchtwegen. In een enkel geval kunnen deze ontaarden en kwaadaardig worden. In een proefonderzoek van de School of Medicine aan de University of Pittsburgh met achttien patiënten met RRP beperkte I3C bij zes patiënten de tumorgroei, terwijl bij nog eens zes de groei compleet stopte 9. Een vervolgonderzoek rapporteerde soortgelijke resultaten, wat tot de conclusie leidde ‘dat I3C een succesvolle behandeling was gebleken voor RRP’ 10.

Te mooi om waar te zijn?

Deze klinische onderzoeken suggereren dat I3C een bruikbaar middel voor de preventie van kanker kan zijn – vooral bij degenen die een hoog risico hierop hebben. En laboratoriumstudies bevatten aanwijzingen dat het middel ook een rol kan spelen bij de behandeling.
Proefdieronderzoek laat echter zien dat I3C onder bepaalde omstandigheden kanker juist kan bevorderen 11. Een dergelijk effect werd niet gemeld in onderzoek bij mensen – en de langetermijnstudies naar de consumptie van kruisbloemige groenten wijzen ook niet in die richting. Toch zijn deze tegenstrijdige resultaten bij dieren aanleiding voor sommige deskundigen om te waarschuwen tegen intensief gebruik van I3C-supplementen, totdat de potentiële risico’s en voordelen nader zijn opgehelderd. In de tussentijd kunnen we nog steeds profiteren van de voordelen van I3C door veel broccoli, kool, bloemkool en spruiten te eten.

Toen moeder ons zei ‘eet je groente op’ wist ze het nog altijd het best.

Joanna Evans

1 J Nutr, 2004; 134 [12 Suppl]; 3493S-3498S
2 In Vivo, 2006; 20: 221-228
3 Cancer Lett, 2011; 311: 57-65
4 J Cell Biochem Suppl, 1997; 28-29: 111-116
5 Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 1994; 3: 591-595
6 Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2005; 14: 1953-1060
7 Int J Gynaecol Cancer, 2006; 16: 786-790
8 Gynaecol Oncol, 2000; 78: 123-129
9 Otolaryngol Head Neck Surg, 1998; 188: 810-815
10 J Voice, 2004; 18: 248-253
11 Carcinogenesis, 2002; 23: 265-272

In welke groenten zit I3C?

• Broccoli
• Kool
• Bloemkool
• (Brusselse) spruiten
• Tuinkers
• Mierikswortel
• Boerenkool
• Chinese kool
• Knolraap
• Koolraap

Eet deze groenten liefst rauw, want door koken vermindert de werking van I3C.

Profiteer van de voordelen van I3C door veel broccoli, kool, bloemkool en spruiten te eten
Tot dusver is er niet veel klinisch onderzoek gedaan, maar wat er gedaan is, lijkt veelbelovend