Colloïdaal zilver: wondermiddel of kwakzalverij?
Er is geen bewijs voor de werking van deze alternatieve antimicrobiële stof.
Colloïdaal zilver is een suspensie van ultrafijne zilverdeeltjes in vloeistof. Het wordt aangeboden als middel tegen een reeks van aandoeningen, van aids en kanker tot diabetes. Is er enig bewijs dat het werkt? En belangrijker: is het wel veilig?
Wetenschappelijk
Vóór de intrede van antibiotica was zilver het antimicrobiële middel bij uitstek1. Echter, wanneer we kijken naar de colloïdaal-zilverproducten die vandaag de dag beschikbaar zijn – meestal voor oraal gebruik – is er weinig bewijs voor hun doeltreffendheid.
In sommige publicaties wordt colloïdaal zilver gezien als een katalysator. Het maakt het enzym onklaar dat eencellige bacteriën, virussen en schimmels nodig hebben om zuurstof om te kunnen zetten. Hierdoor stikken ze. Dit zou geen schade toebrengen aan menselijke enzymen of andere chemische reacties in het menselijk lichaam. Er zijn maar weinig conventionele medicijnen die kunnen claimen dat ze zo specifiek te werk gaan.
Uit een aantal reageerbuisonderzoeken komt naar voren dat colloïdaal zilver een krachtig antimicrobieel middel kan zijn. In een van die testen waren colloïdaal-zilveroplossingen, met een concentratie zilver van 30 delen per miljoen of hoger, in staat om Staphylococcus aureus bacteriën te doden. Deze bacteriën veroorzaken een scala aan aandoeningen, van acne tot longontsteking2. In een andere studie in India en de VS testten onderzoekers een vloeibare-zilveroplossing samen met 19 antibiotica, tegen zeven bacteriële stammen. De resistente stammen werden uitgesloten. De combinatie bleek effectief bij alle 96 testjes op twee na⊃3;. In een andere studie echter werd de werkzaamheid van drie colloïdaal-zilverbereidingen getest. Eén was verkrijgbaar via het internet (zilverconcentratie van 22 delen per miljoen) en twee werden speciaal bereid in het lab (concentraties van 403 en 413 delen per miljoen). Geen enkele bleek achteraf enig antimicrobieel effect te hebben4. Bovendien is er te weinig onderzoek gedaan met mensen. Dat colloïdaal zilver wellicht bacteriën en andere microben kan doden in een reageerbuis, wil niet zeggen dat dit bij mensen ook zo is. Voorzover bekend zijn er geen klinische onderzoeken waaruit blijkt dat colloïdaal zilver effectief is tegen een bepaalde gezondheidsaandoening.
Van de publicaties die er wel zijn, gaan de meeste slechts over één enkele patiënt met bijwerkingen als gevolg van het innemen van colloïdaal zilver. Deze rapporten beschrijven gevallen waarbij het gebruik van colloïdaal zilver heeft geleid tot argyriase. Dit is een aandoening waarbij zilver wordt afgezet in huid en slijmvliezen, die niet te behandelen is en niet omkeerbaar is. De huidkleur verandert naar blauw of blauwgrijs. De minimumdosis waarbij deze aandoening wordt uitgelokt is niet bekend, maar wel dat argyriase ontstaat bij langdurig gebruik (een tot twee jaar)5 evenals bij een extreem hoge dosering6.Tevens is aangetoond dat hoge doses colloïdaal zilver kunnen leiden tot braken, diarree, toevallen, coma en zelfs tot overlijden7,8.
Speculatief
Volgens sommige publicaties zit het grootste gevaar van colloïdaal zilver in het feit dat niet bekend is hoeveel zilver er precies in een gebruikte oplossing zit of hoe groot de zilverdeeltjes erin zijn. Zelfs als de etikettering van het product duidelijk lijkt, duidt de term ‘delen per miljoen’ niet op het aantal deeltjes in de oplossing maar op hun gewicht. Zilverdeeltjes kunnen variëren van 0,005 tot 0,015 micrometer in doorsnee. Hoe kleiner hun diameter hoe groter het aantal deeltjes (en hun gewicht). Dit betekent dat een product met een concentratie van 5 delen per miljoen met een gemiddelde deeltjesgrootte van 0,005 micrometer meer zilverdeeltjes zal bevatten dan een product van 25 delen per miljoen met een gemiddelde grootte van 0,015 micrometer. Dus ondanks het feit dat het US Environmental Protection Agency (het federale agentschap belast met de bescherming van volksgezondheid en milieu) een niet-dodelijke orale referentiedosis voor zilver heeft vastgesteld (5 microgram/kg lichaamsgewicht), blijft het moeilijk te weten of je dit niveau al dan niet overschrijdt.
Ondanks dat de producenten van colloïdaal zilver zelf beweren dat hun producten veilig en doeltreffend zijn, blijven we in onzekerheid tot het moment dat onderzoek én duidelijke etikettering ons meer uitsluitsel geven.
Joanna Evans
1Surg Infec [Larchm], 2009; 10: 289-292
2Med Eng Phys, 2008; 30: 948-952
3Curr Sci, 2006; 91: 926-929
4J Wound Care, 2004; 13: 154-155
5Inter J Dermatol, 2003; 42: 549
6Am J Ind Med, 2009; 52: 246-250
7Dermatol Online J, 2005; 11: 12
8Neurology, 2004; 62: 1408-1410