Preventie: Gehoorverlies

Slechter horen hoort er nu eenmaal bij als we ouder worden, denken we meestal. Maar met sommige maatregelen valt er wel degelijk iets aan te doen. Niet leeftijd, maar leefstijl blijkt een belangrijke factor.
Iedereen denkt dat het normaal en onvermijdelijk is: wie ouder wordt, gaat slechter horen. Ook de feiten lijken daarop te wijzen. In de VS is gehoorverlies de op twee na meest voorkomende chronische kwaal bij ouderen. In Engeland zou meer dan de helft van de bevolking boven de zestig daar wat aan lijden. In Nederland is bijna een miljoen van de ouderen boven de zestig slechthorend. Er bestaat zelfs een medische term voor de langzame achteruitgang van het gehoor: presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid).

Toch komt er steeds meer bewijs voor dat het meer te maken heeft met leefstijl dan met leeftijd. Uit onderzoek blijkt dat externe factoren als omgevingsgeluid, voeding, blootstelling aan chemische stoffen en zelfs receptmedicijnen hieraan kunnen bijdragen. De conclusie is dat gehoorverlies een aandoening is die wellicht te voorkomen is.

Geluidsvervuiling

Gehoorschade door lawaai komt het meest voor. Is dat te hard − in het algemeen meer dan 85 decibel (dB), het geluid van druk stadsverkeer − dan gaan bij voortdurende blootstelling de haarcellen in het binnenoor kapot. Die haarcellen bewegen als het geluid de structuren in het binnenoor passeert. Deze beweging wordt omgezet in zenuwimpulsen, die de hersenen interpreteren als geluid. Een enkel hard geluid, zoals een geweerschot, kan deze binnenoorstructuren permanent beschadigen. Maar ook jarenlange blootstelling aan minder harde geluiden − bijvoorbeeld harde muziek − kan onomkeerbare schade geven1. Dit kan gehoorverlies geven, tinnitus (oorsuizen), hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid) en andere gehoorproblemen2.

Van oudsher is gehoorverlies door geluid (noise-induced hearing loss, NIHL) beschouwd als een beroepsziekte bij volwassenen die werken met machines en apparaten die veel lawaai maken, of door sirenes als van de brandweer. Inmiddels groeit de zorg over slechthorendheid bij kinderen en jongvolwassenen door versterking van muziek, bij gebruik van muziekapparatuur als mp3-spelers.

In een recent artikel in de British Medical Journal werd gesteld ‘…dat apparatuur steeds meer gebruikmaakt van oortelefoons, die rechtstreeks in de gehoorgang worden geplugd. Het geluidsniveau is daardoor hoger dan van koptelefoons – die de oorschelp bedekken – die eenzelfde hoeveelheid geluid produceren. Een geluidsterkte van 120 decibel − wat een opstijgend straalvliegtuig produceert − wordt hiermee overschreden’3. Meerdere kleine, gecontroleerde studies hebben een samenhang aangetoond tussen consumentengeluidsapparatuur en een verminderd gehoor bij pubers en jongvolwassenen4,5.

Hoewel meer onderzoek op dit punt is vereist, is het advies voor de tussentijd heel eenvoudig: zet het geluid zachter en gebruik de apparatuur niet aan één stuk door. Gebruik als vuistregel dat de muziek nog prettig moet zijn om aan te horen; als geen enkel omgevingsgeluid meer doordringt, staat hij te hard. Houd in het achterhoofd dat hoe harder het geluid staat, hoe korter ernaar geluisterd moet worden. Amerikaanse onderzoekers hebben een veilige limiet gesteld op 4,6 uur per dag, bij gebruik van iPod-oortelefoons op 70 procent van de maximumsterkte. Wordt de knop helemaal opengedraaid, dan neemt deze ‘veilige’ tijd een duikvlucht naar beneden, namelijk tot slechts vijf minuten per etmaal6.

Andere manieren om NIHL te vermijden zijn de volgende.

• Draag gehoorbeschermers als oordoppen of oorkappen als u in de buurt van gevaarlijk hard lawaai komt. Elektrisch gereedschap en grasmaaiers, rockconcerten en motoren kunnen het gehoor blijvend beschadigen als u geen bescherming draagt.
• Draai het volume omlaag van uw stereo, tv en autoradio. Koop geen speelgoed, apparatuur of gereedschap dat lawaai maakt als er stillere alternatieven zijn en gebruik niet meer dan één lawaaiig apparaat tegelijk. Bestrijd geen ongewenste geluiden met ander lawaai, zet het volume van uw autoradio of koptelefoon niet te hoog vanwege hinderlijk verkeerslawaai en zet niet bij het stofzuigen de tv hard aan om de stofzuiger te overstemmen.
• Gebruik geluidsabsorberende materialen ter vermindering van omgevingsgeluid thuis en op kantoor. Leg bijvoorbeeld rubbermatjes onder luidruchtige keukenapparatuur, printers en typemachines. Gordijnen en vloerkleden verminderen geluid binnenshuis en dubbele ramen houden verkeerslawaai van buiten tegen.
• Laat regelmatig uw gehoor controleren, vooral als u in een rumoerige omgeving woont, of bij lawaaiige hobby’s.

Voeding

Niet alleen geluid, maar ook ons voedsel heeft invloed op ons gehoor. Veel vet en cholesterol in ons eten kan het cholesterolniveau in ons bloed verhogen en vrije radicalen produceren. Dit kan verslechtering van het gehoor tot gevolg hebben, doordat het de toevoer van zuurstof en nutriënten naar het binnenoor belemmert. Een Taiwanees onderzoek − het grootste in zijn soort tot dusver − toonde aan dat een hoog gehalte aan triglyceriden (een vorm van lichaamsvet) in het bloed een significant hoger risico op NIHL opleverde7.

Tot dezelfde conclusie kwamen onderzoekers in Turkije, die ontdekten dat personen met NIHL hoogstwaarschijnlijk ook hyperlipidemie hadden − een teveel aan cholesterol en vetzuren in het bloed. Dit team constateerde ook dat een dieet met weinig cholesterol het gehoor verbeterde en oorsuizen verlichtte8.

Daarentegen blijken sommige vetten het gehoor juist te kunnen beschermen. Een onlangs in Amerika gepubliceerd artikel toont aan dat de consumptie van omega-3-vetzuren − met name de langeketenvariant uit visolie − risicoverlagend werkt. Proefpersonen die twee of meer porties vis per week aten, hadden 42 procent minder kans op ouderdomsslechtshorendheid dan wie gemiddeld minder dan één portie vis per week at. Bij wie al gehoorverlies had, voorkwam de consumptie van visolie dat dit verslechterde9.

Veel van het onderzoek tot dusver richtte zich op antioxidanten. Inmiddels wordt steeds meer bevestigd dat de vorming van vrije radicalen in het binnenoor een sleutelrol speelt bij ouderdomsgehoorverlies. Antioxidanten, die vrije radicalen opruimen, kunnen dus een effectief middel hiertegen zijn.

Dierstudies laten zien dat een scala aan voedingsantioxidanten – waaronder de vitamines A, C en E – NIHL tegengaan als ze vóór blootstelling aan geluid worden ingenomen. Een combinatie van hooggedoseerde vitamine A (2,1 mg/kg), vitamine C (71,4 mg/kg) en vitamine E (26 mg/kg) in combinatie met magnesium (343 mg/kg) kan NIHL bestrijden, vooropgesteld dat dit een uur vóór blootstelling aan geluid wordt ingenomen en vervolgens vijf dagen lang eenmaal daags10. Hiermee is overigens niet bewezen of dit ook voor mensen opgaat. Het ziet ernaar uit dat de vitaminen samenwerken om zowel vorming van vrije radicalen als schade aan haarcellen in het binnenoor tegen te gaan. Magnesium beschermt de bloedtoevoer naar het binnenoor, die ook door lawaai wordt aangetast. Opvallend genoeg bleken antioxidanten zelfs als ze pas drie dagen na blootstelling werden ingenomen nog steeds een heilzame werking te hebben11, maar ook dit bleek uit dieronderzoek en hoeft dus niet voor mensen te gelden. Toch bestaat er ook bewijs voor dat magnesium goed is voor het menselijk gehoor. In een dubbelblind, placobogecontroleerd onderzoek van twee maanden bij 300 Israëlische militaire rekruten werd van 167 mg magnesium een significante beschermende functie bij gehoorbeschadiging door geluid gevonden12. Een eveneens Israëlisch onderzoek bij twintig jonge mannen liet eenzelfde uitkomst zien13. Andere nutriënten die bij dit proces betrokken kunnen zijn, zijn foliumzuur en vitamine B12. Onlangs werd in een onderzoek bij mannen van zestig jaar en ouder gevonden dat mensen met de hoogste foliumzuurinname het laagste risico op gehoorverlies hadden14. Een eerdere studie met als onderzoeksgroep legerpersoneel dat aan militair lawaai blootstond, wees uit dat personen met NIHL en/of chronisch oorsuizen vaak een tekort aan vitamine B12 hadden. Twaalf patiënten die een aanvulling met deze vitamine kregen, zagen hun symptomen verbeteren15.


Medicijnen en andere gifstoffen

Een alarmerende reeks medicijnen wordt in verband gebracht met gehoorverlies – van pijnstillers tot voorbehoedmiddelen. Onlangs bleek uit onderzoek dat regelmatig gebruik van aspirine, paracetamol en prostaglandinesynthetaseremmers (ook wel NSAID’s, zoals brufen) het risico van gehoorverlies bij mannen significant verhoogt16. Ook antibiotica – met name aminoglycosiden als amikacine, gentamicine en tobramycine – en middelen die gebruikt worden bij chemotherapie, hormoonsuppletie (HRT), antimalariamiddelen en lisdiuretica (zogeheten ‘plastabletten’) kunnen deze bijwerking hebben17,18.
Behalve medicijnen zijn er nog andere stoffen die een verband hebben met gehoorverlies. Dat zijn onder andere pesticiden, tolueen, styreen, ethylbenzeen, koolstofdisulfide (zwavelkoolstof), lood en kwik17.
Ook roken lijkt het gehoor te beschadigen – mogelijk door het effect op antioxidatieve mechanismen van het lichaam, of door vermindering van de bloedtoevoer naar het gehoorsysteem. In een onderzoek van werkers in een lawaaiige omgeving bleek dat verstokte rokers inderdaad vaker gehoorverlies hadden dan niet-rokers19. Een ander onderzoek toonde aan dat rokers 69 procent meer kans hadden op gehoorverlies dan niet-rokers; zelfs passieve rokers die zelf niet rookten hadden een grotere kans hierop20. Het risico voor kleine kinderen die blootstonden aan tabaksrook was dubbel zo groot als voor kinderen die in een rookvrije omgeving opgroeiden21.

Een gezonde oplossing

Alle gegevens tot dusver wijzen uit dat gehoorverlies niet een automatisch gevolg van veroudering is, wat we dus maar zouden moeten accepteren. Het is een aandoening die voorkomen kan worden door te letten op wat we eten en op te passen met regelmatige blootstelling aan geluid en gifstoffen in onze omgeving.
Als we een gezond en uitgebalanceerd voedingspatroon aanhouden met veel antioxidanten en goede vetten en de knop van de geluidsapparatuur wat lager draaien, zouden we ook in onze ouderdom een goed gehoor moeten kunnen behouden.

Joanna Evans

1Pediatrics, 2001; 108: 40-43
2Int J Audiol, 2003; 43: 279-288
3BMJ, 2010; 340: c1261
4Noise Health, 2009; 11: 132-140
5Otolaryngol Head Neck Surg, 2008; 37: 718-724
6www.colorado.edu/news/releases/2006/346.html
7Otolaryngol Head Neck Surg, 2007; 137: 603-606
8Int Tinnitus J, 2007; 13: 143-149
9Am J Clin Nutr, 2010; 92: 416-421
10Free Radic Biol Med, 2007; 42: 1454-1463
11Neuroscience, 2005; 134: 633-642
12Am J Otolaryngol, 1994; 15: 26-32
13Clin Otolaryngol Allied Sci, 2004; 29: 635-641
14Otolaryngol Head Neck Surg, 2010; 142: 231-236
15Am J Otolaryngol, 1993; 14: 94-99
16Am J Med, 2010; 123: 231-237
17Braz J Otorhinolaryngol, 2006; 72: 836-844
18Hear Res, 2009; 252: 29-36
19Clin Otolaryngol, 2005; 30: 517-520
20JAMA, 1998; 279: 1715-1719
21Ir Med J, 1992; 85: 111-112

Is gehoorverlies te behandelen?

Doorgaans is een gehoorapparaat de enige ‘behandeling’ bij ouderdomsslechthorendheid. Maar er is nieuw bewijs dat bepaalde kruiden en supplementen een positieve rol kunnen spelen.
• Antioxidanten behoren tot de meest belovende therapieën bij gehoorverlies. In een onderzoek kregen 46 oudere patiënten met hoorproblemen ten minste acht weken lang eenmaal daags oraal 60 mg alfa-lipoïnezuur, 600 mg vitamine C en 300 mg van het medicijn rebamipide – een van aminozuur afgeleide stof die vrije radicalen vernietigt. Aan het eind van de behandeling was hun gehoor op alle geteste frequenties significant verbeterd1. Een ander klinisch onderzoek – placebogecontroleerd – wees uit dat aanvulling met zowel vitamine E (600 mg/dag) als C (1200 mg/dag) plotseling perceptief gehoorverlies (zenuwdoofheid) kan verbeteren2.
• Ginkgo biloba heeft volgens meerdere studies een heilzame werking bij gehoorverlies. In een onderzoek bij 52 patiënten met verworven perceptiedoofheid gaf het betere resultaten dan de gangbare combinatiebehandeling met medicijnen3. Hoewel er nog geen optimale dosering is vastgesteld, werd in het algemeen in onderzoeken 30-200 mg/dag gebruikt, waarbij de hogere doseringen doorgaans betere resultaten gaven.
• Aanvullen van tekorten aan voedingsstoffen kan in sommige gevallen gehoorverlies herstellen. Zo verbeterden in een onderzoek van patiënten met een matig verlaagd zinkgehalte bij eenderde van de oudere volwassenen het oorsuizen en perceptief gehoorverlies zodra ze zinksupplementen innamen4.
1Acta Otolaryngol, 2009; 129: 36-44
2Acta Otolaryngol, 2008; 128: 116-121
3Indian J Otolaryngol Head Neck

 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Joanna Evans

Alternatieven: Stress

Endometriose

Artritis genezen?

Puur en simpel

De kracht van de geest

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Joanna Evans avatar

Over de auteur

Joanna is al meer dan 20 jaar werkzaam als psychotherapeut voor volwassenen en kinderen, met een specifieke expertise in traumabehandeling. Haar werk is gepubliceerd door Parent Co. Joanna heeft altijd een liefde gehad voor schrijven, wat van jongs af aan al aanwezig was. In haar vrije tijd geniet ze ervan om samen met haar echtgenoot langs de zuidoostkust van de Verenigde Staten te reizen, in elk seizoen, zelfs tijdens de hete en vochtige zomer.
Lees meer artikelen van Joanna Evans